Toàn cảnh Bảo tàng Hồ Chí Minh. Ảnh: BTHCM
Kỷ niệm 55 năm xây dựng và phát triển là dịp để các thế hệ viên chức và người lao động của Bảo tàng nhìn lại chặng đường đã qua, từ những ngày đầu đầy gian khó đến khi trở thành địa chỉ văn hóa tin cậy, gần gũi, thân quen, nơi gìn giữ ký ức và lan tỏa sâu rộng các giá trị về Chủ tịch Hồ Chí Minh đến hàng triệu đồng bào trong nước và bạn bè quốc tế.
TS. Vũ Mạnh Hà, Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh. Ảnh: BTHCM
1. Hai thập kỷ kiến tạo nền tảng phát triển (1970 - 1990)
Ngày 25/11/1970, Ban Bí thư Trung ương Đảng Lao động Việt Nam khóa III (nay là Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam) ban hành Nghị quyết số 206-NQ/TW về việc thành lập Ban Phụ trách xây dựng Bảo tàng Hồ Chí Minh. Khi đó, Bảo tàng Hồ Chí Minh mang tên CQ 41 - mật danh của Văn phòng Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc Người còn sống, nhằm ghi nhớ sự kiện năm 1941, khi Người trở về Tổ quốc sau 30 năm ra đi tìm đường cứu nước.
Để phù hợp với chức năng và nhiệm vụ qua từng thời kỳ, Bảo tàng nhiều lần được đổi tên và chuyển cơ quan chủ quản: Năm 1977, Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Hội đồng Chính phủ được thành lập theo Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 12/9/1977; đến năm 1989, Viện chuyển về trực thuộc Viện Mác - Lênin và năm 1990 được đổi tên thành Bảo tàng Hồ Chí Minh, trực thuộc Bộ Văn hóa- Thông tin - Thể thao và Du lịch (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch).
Hai thập kỷ đặt nền móng đầu tiên ấy được thực hiện trong điều kiện đất nước có chiến tranh; và ngay cả khi đất nước thống nhất, hòa bình lập lại thì nền kinh tế lại lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng. Những năm cuối của thập niên 80, biến động ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa đã tác động đến tiến trình xây dựng và hoàn thiện Bảo tàng. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo, quan tâm sâu sát của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, sự nỗ lực của các thế hệ cán bộ Bảo tàng cùng sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, đặc biệt là Chính phủ và nhân dân Liên Xô (nay là Liên bang Nga), mọi công việc chuẩn bị cho sự ra đời của Bảo tàng vẫn được tiến hành khẩn trương và bài bản: từ xây dựng cơ cấu tổ chức, đào tạo đội ngũ cán bộ đến những nhiệm vụ trọng tâm như sưu tầm tài liệu, hiện vật; xây dựng đề cương nội dung; lựa chọn giải pháp kỹ - mỹ thuật trưng bày; thiết kế và thi công công trình.
Vượt qua mọi khó khăn, sau 20 năm nỗ lực không ngừng chạy đua cùng thời gian để hoàn thành khối lượng công việc khổng lồ, ngày 19/5/1990, Lễ khánh thành Bảo tàng Hồ Chí Minh được tổ chức trọng thể trong niềm hân hoan của toàn Đảng, toàn dân, đúng dịp kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Công trình không chỉ là món quà vô giá mà còn là biểu tượng thể hiện tình cảm, sự kính trọng của nhân dân hai nước Liên Xô và Việt Nam đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Hình ảnh Bảo tàng Hồ Chí Minh như một bông sen trắng giản dị, thanh tao giữa Ba Đình lịch sử, khẳng định sức sống trường tồn của tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là dấu mốc quan trọng trong hành trình xây dựng và trưởng thành của Bảo tàng Hồ Chí Minh, đồng thời ghi nhận sự đóng góp, nỗ lực và bản lĩnh của tập thể cán bộ qua các thế hệ. Từ đây, hoạt động của Bảo tàng Hồ Chí Minh bước sang giai đoạn mới: xây dựng Bảo tàng trở thành một thiết chế văn hóa, giáo dục mang tầm vóc quốc gia và quốc tế.
2. Trung tâm giữ gìn, lan tỏa di sản Hồ Chí Minh và tiếp sức cho khát vọng phát triển đất nước
Nghị định số 375/CP ngày 15/10/1979 của Hội đồng Chính phủ đã quy định cụ thể về chức năng và nhiệm vụ của Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh là: “Trung tâm nghiên cứu những tư liệu, hiện vật và di tích lịch sử có quan hệ đến đời sống và hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng của Người và tuyên truyền, giáo dục quần chúng về sự nghiệp, tư tưởng, đạo đức và tác phong của Người thông qua những tư liệu hiện vật và di tích lịch sử đó”. Có thể thấy, ngay từ những văn bản pháp lý đầu tiên, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã được xác lập là một thiết chế văn hóa đặc biệt, nơi giữ gìn di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lan tỏa tư tưởng của Người, từ đó tiếp sức cho những khát vọng phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Trong hơn 30 năm từ thời điểm chính thức mở cửa đón khách tham quan (năm 1990), Bảo tàng Hồ Chí Minh đã hoàn thành tốt sứ mệnh lịch sử của mình.
Bảo tàng Hồ Chí Minh - Trung tâm lưu giữ, bảo quản và lan tỏa di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Ngay sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời ngày 2/9/1969, Kho Cơ sở của Bảo tàng Hồ Chí Minh đã được hình thành nhằm lưu giữ, bảo quản tại chỗ khối tài liệu, hiện vật, phim ảnh… liên quan đến Người. Đó là những trang bản thảo, bài báo Bác đã đọc và để lại bút tích, những kỷ vật gắn bó trong sinh hoạt đời thường; quà tặng chan chứa tình cảm của nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế tặng Người; những bức ảnh, thước phim ghi lại khoảnh khắc Người đón tiếp các khách trong và ngoài nước… Tất cả đều là tài sản vô giá, minh chứng sinh động cho cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Sau khi Bảo tàng được thành lập và tiếp nhận tài liệu, hiện vật chuyển giao từ Văn phòng Phủ Chủ tịch, các thế hệ lãnh đạo Bảo tàng luôn đặc biệt coi trọng và đầu tư tới công tác sưu tầm. Bảo tàng đã tổ chức các đoàn công tác trong và ngoài nước nhằm bổ sung những tài liệu, hiện vật quan trọng, có giá trị trong việc nghiên cứu, tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những năm gần đây, Bảo tàng đẩy mạnh công tác vận động các cá nhân, tổ chức hiến tặng tài liệu, hiện vật về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Rất nhiều hiện vật gốc, quý hiếm từ sở hữu cá nhân đã trở thành hiện vật của Bảo tàng như: Đồng tiền vàng Bác tặng Bộ trưởng Bộ Tư pháp Vũ Đình Hòe, áo trấn thủ và thanh gươm Bác tặng Vua Mèo Vương Chí Sình… Đồng thời, Bảo tàng đã chủ động mua lại những tác phẩm nghệ thuật giá trị như tranh lụa Đêm nguyên tiêu của họa sĩ Nguyễn Thụ vẽ năm 1990; Tranh sơn dầu Nắm đất Tổ quốc của họa sĩ Văn Giáo vẽ năm 1965…
Với sự nỗ lực và tâm huyết của nhiều thế hệ, đến nay Kho Cơ sở Bảo tàng đang lưu giữ hơn 17 vạn tài liệu, hiện vật phong phú về nội dung, đa dạng thể loại, trong đó có nhiều hiện vật độc bản, có giá trị đặc biệt đối với việc nghiên cứu cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Để hoàn thành tốt sứ mệnh là trung tâm lưu giữ và bảo quản di sản Hồ Chí Minh, Bảo tàng đã tiến hành tổng kiểm kê Kho Cơ sở, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và khai thác tư liệu; đồng thời sắp xếp, phân loại hiện vật theo từng sưu tập chuyên đề như ảnh hoạt động, tài liệu bản thảo, tặng phẩm trong nước và quốc tế… Công tác bảo quản được thực hiện nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn bảo tàng trong nước và quốc tế; tài liệu, hiện vật được lưu giữ trong hệ thống kho chuyên dụng với đầy đủ hệ thống điều hòa, thông gió, phòng cháy, kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và chiếu sáng đạt chuẩn, đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Song song với Kho Cơ sở, Bảo tàng còn có kho Tư liệu và kho Thư viện, lưu giữ gần 6.000 đầu tài liệu, hơn 11.000 đầu sách và hơn 26.000 bài báo, tạp chí về Chủ tịch Hồ Chí Minh, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam và các đồng chí lãnh đạo Đảng. Các tài liệu đã được phân loại theo thời gian, chủ đề, mục đích sử dụng và được số hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý, tra cứu và nghiên cứu khoa học.
Có thể khẳng định rằng, sau 55 năm xây dựng và phát triển, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã trở thành trung tâm lưu giữ và bảo quản di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh lớn nhất cả nước, giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc gìn giữ ký ức về Người cho hôm nay và mai sau.
Bảo tàng Hồ Chí Minh - Nơi lan tỏa di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến công chúng trong và ngoài nước
Trên cơ sở khai thác giá trị hệ thống tài liệu, hiện vật được lưu giữ và bảo quản, đồng thời xác định rõ nhiệm vụ chính trị trung tâm, suốt 55 năm qua Bảo tàng Hồ Chí Minh đã chủ động triển khai nhiều hoạt động phong phú, góp phần quan trọng trong công tác nghiên cứu, tuyên truyền và giới thiệu cuộc đời, sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lan tỏa sâu rộng tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người tới nhân dân trong nước và bạn bè quốc tế.
Thứ nhất, Thực hiện tốt công tác đón tiếp, hướng dẫn và phục vụ khách tham quan
Các thế hệ cán bộ, viên chức và người lao động luôn tâm niệm mình đang vinh dự là những người “giữ nhà, đón khách cho Bác”, vì vậy công tác đón tiếp, hướng dẫn khách tham quan luôn được thực hiện chu đáo, tận tình. Sau 55 năm thành lập và 35 năm mở cửa đón khách tham quan, Bảo tàng đã đón hơn 40 triệu lượt khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Để tăng tính hấp dẫn và tính khoa học của hoạt động thuyết minh, đội ngũ cán bộ thường xuyên cập nhật các kết quả nghiên cứu mới; xây dựng nội dung thuyết minh phù hợp với từng nhóm đối tượng, đặc biệt là khách quốc tế, giúp họ hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như tình hữu nghị giữa Việt Nam với các nước.
Bảo tàng luôn dành sự quan tâm đặc biệt tới thế hệ trẻ. Mỗi năm, trung bình có khoảng 500 đoàn với 25.000 sinh viên đến học tập, tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh thông qua các trưng bày và câu chuyện lịch sử sinh động. Nhờ đó, Bảo tàng thực sự trở thành “giảng đường mở” hấp dẫn trong giảng dạy và học tập tư tưởng Hồ Chí Minh, lịch sử Đảng và các kiến thức chính trị.
Công tác tuyên truyền, giáo dục về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh còn được thực hiện thông qua các triển lãm, trưng bày chuyên đề, trong đó một số triển lãm, trưng bày chuyên đề gần đây có lồng ghép các chương trình giáo dục trải nghiệm như làm dép cao su, in báo Việt Nam Độc lập, in tranh khắc gỗ…, kết hợp ứng dụng kỹ thuật quét mã QR, ánh sáng hiện đại nhằm tăng tương tác và sức hấp dẫn đối với khách tham quan.
Để nâng cao chất lượng hướng dẫn cho khách quốc tế, từ năm 2018 Bảo tàng Hồ Chí Minh đã phối hợp với Câu lạc bộ Hanoi Free Private Tourguide tuyển chọn và đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên tình nguyện tiếng Anh. Những tình nguyện viên này đã trở thành các “sứ giả” mang thông điệp của Bảo tàng, góp phần giới thiệu và lan tỏa rộng rãi di sản Hồ Chí Minh tới bạn bè quốc tế.
Với mong muốn thực hiện tốt nhất nhiệm vụ lan tỏa di sản Hồ Chí Minh đến công chúng trong và ngoài nước, Bảo tàng Hồ Chí Minh luôn chú trọng tới việc đảm bảo cảnh quan môi trường vệ sinh, sạch sẽ, thoáng mát; Đảm bảo an ninh, an toàn tuyệt đối về tính mạng và tài sản cho khách tham quan; Đảm bảo việc vận hành hệ thống kỹ thuật (âm thanh, ánh sáng, điều hòa nhiệt độ, hệ thống cấp thoát nước...) để khách có thể thoải mái tiếp cận, cảm thụ và tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, đạo đức và phong cách của Người trong suốt quá trình tham quan.
Thứ hai, Chỉnh lý, đổi mới nội dung và phương pháp trưng bày, triển lãm
Nội dung trưng bày cố định của Bảo tàng là kết quả của quá trình nghiên cứu công phu, khoa học và hiện đại, được các nhà nghiên cứu và khách tham quan đánh giá cao về nội dung, chất lượng và giải pháp trưng bày. Tuy nhiên, Bảo tàng luôn chủ động bổ sung tài liệu, hiện vật và thông tin mới nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công chúng.
Trong 55 năm qua, Bảo tàng đã tổ chức và phối hợp tổ chức hơn 500 trưng bày, triển lãm trong và ngoài nước. Từ năm 2017, hoạt động đổi mới trưng bày được đẩy mạnh theo nguyên tắc “không bình luận - chỉ giới thiệu, gợi mở”, tạo điều kiện để công chúng tự đối thoại và cảm nhận. Các trưng bày như Đi qua cuộc chiến, Hồ Chí Minh - Những nét phác họa chân dung, Mỗi kỷ vật, một câu chuyện, Mùa thu độc lập… đều tạo dấu ấn mạnh mẽ, được công chúng đánh giá cao.
Trong giai đoạn dịch Covid-19, Bảo tàng đã xây dựng các trưng bày trực tuyến 3D tích hợp trên trang thông tin điện tử giúp người xem ở xa vẫn có thể tiếp cận không gian trưng bày.
Những năm gần đây, trong khuôn khổ các chuyến thăm hữu nghị, giao lưu hợp tác giữa Việt Nam với các quốc gia trên thế giới của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, một số trưng bày chuyên đề của Bảo tàng Hồ Chí Minh đã được lựa chọn để giới thiệu tại nhiều quốc gia như Áchentina, Cuba, Uruguay... Đây chính là khẳng định cho sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước với các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của Bảo tàng Hồ Chí Minh, đồng thời là minh chứng sinh động cho chuyên môn và vị thế của Bảo tàng Hồ Chí Minh trong công tác trưng bày, triển lãm.
Thứ ba, tăng cường công tác nghiên cứu khoa học và xuất bản các ấn phẩm về Chủ tịch Hồ Chí Minh
Trên cơ sở khai thác tài liệu và hiện vật tại các kho lưu trữ, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã thực hiện hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học và xuất bản về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bảo tàng đã triển khai 22 đề tài khoa học cấp Bộ, gần 30 đề tài khoa học cấp cơ sở, tổ chức và phối hợp tổ chức gần 100 cuộc Hội thảo, tọa đàm khoa học, tham gia viết hàng trăm bài báo và tham luận gửi tới các báo, tạp chí và Hội thảo trong nước và quốc tế. Các sản phẩm này có ý nghĩa thực tiễn, góp phần bổ sung, làm rõ nhiều khía cạnh liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và dân tộc Việt Nam.
Đến nay, Bảo tàng đã xuất bản hơn 60 đầu sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó nhiều ấn phẩm được dịch ra nhiều thứ tiếng, góp phần tuyên truyền, giáo dục, lan tỏa tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh ra thế giới. Các ấn phẩm đều được biên soạn công phu và trở thành nguồn tài liệu tin cậy, được bạn đọc trong và ngoài nước đón nhận như: Tiểu sử Hồ Chí Minh (phát hành bằng nhiều thứ tiếng như tiếng Việt, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc, Tây Ban Nha), bộ sách Phong cách Hồ Chí Minh (gồm bốn cuốn về Phong cách sống, tư duy, làm việc và Phong cách ứng xử Hồ Chí Minh); Sách ảnh Hồ Chí Minh (1890-1969) xuất bản song ngữ; Bác Hồ với thanh niên; Bác Hồ với thiếu nhi...
Từ năm 2003, Bảo tàng xuất bản định kỳ Đặc san Thông tin tư liệu Bảo tàng Hồ Chí Minh. Đến nay, sau 70 số được phát hành, Đặc san đã trở thành diễn đàn trao đổi thường xuyên của hệ thống bảo tàng, di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực di sản văn hóa.
Bảo tàng cũng cung cấp tư liệu cho nhiều nhà xuất bản, cơ quan, đài truyền hình để biên soạn sách, phim tài liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh; đồng thời hỗ trợ xác minh, đính chính tư liệu cho các đơn vị liên quan. Nhiều công trình sử dụng tư liệu của Bảo tàng như Hồ Chí Minh: Toàn tập hay việc nghiên cứu, đính chính tư liệu cho cuốn Hồ Chí Minh - Một con người và một dân tộc do Nhà xuất bản Kim Đồng phát hành năm 2024.
Thứ tư, đẩy mạnh truyền thông nhằm lan tỏa hiệu quả di sản Chủ tịch Hồ Chí Minh
Nhận thức rõ vai trò của truyền thông trong phát huy giá trị di sản Hồ Chí Minh và quảng bá hình ảnh Bảo tàng, ngay từ sớm hoạt động truyền thông đã được Ban Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh chú trọng và thực hiện với nhiều hình thức khác nhau. Năm 2017, Phòng Truyền thông được thành lập, đánh dấu bước phát triển quan trọng trong việc chuyên nghiệp hóa hoạt động truyền thông của Bảo tàng. Từ đó, các hoạt động truyền thông được tổ chức bài bản, chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.
Bên cạnh việc xây dựng bộ nhận diện thương hiệu của Bảo tàng một cách chuyên nghiệp và ấn tượng, Bảo tàng đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm đưa các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của Bảo tàng đến gần hơn với công chúng như: Nâng cấp và vận hành hiệu quả trang thông tin điện tử (website) của Bảo tàng Hồ Chí Minh với ba ngôn ngữ: Tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Trung Quốc, hiện đã đăng tải hơn 3.000 bài tiếng Việt, 800 bài tiếng Anh, 600 bài tiếng Trung Quốc và 250 video, thu hút trên 25 triệu lượt truy cập. Song song đó, fanpage và kênh YouTube của Bảo tàng được xây dựng và duy trì hiệu quả, thường xuyên giới thiệu các tài liệu, hiện vật, câu chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời cập nhật nhanh chóng, kịp thời các hoạt động của Bảo tàng.
Sau hai năm kể từ khi Phòng Truyền thông đi vào hoạt động, Bảo tàng Hồ Chí Minh tiếp tục mở cửa hàng lưu niệm mở ra một không gian kết nối giữa công chúng với di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những sản phẩm văn hóa được giới thiệu tại đây không chỉ được chăm chút về thẩm mỹ, chất lượng hay kiểu dáng, mà còn mang trong mình dấu ấn sâu sắc của Bảo tàng và hình ảnh Bác Hồ kính yêu.
Nhiều sản phẩm phiên bản đặc biệt gợi lên những câu chuyện lịch sử giàu ý nghĩa, như đồng tiền bản vị Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng Bộ trưởng Vũ Đình Hòe hay phiên bản Huy hiệu Bác Hồ được Anh hùng lực lượng vũ trang, Trung tướng Phạm Tuân đưa lên vũ trụ năm 1980… Thông qua những sản phẩm lưu niệm, Bảo tàng mong muốn đưa di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến gần hơn với công chúng với mong ước rằng, di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ được nhìn thấy, nghiên cứu hay trưng bày, mà còn được sống trong lòng công chúng, bằng sự nâng niu, trân trọng và cảm xúc chân thành.
Đặc biệt, ngày 23/11/2022, Bảo tàng Hồ Chí Minh chính thức phát hành Bản tin có hình, đánh dấu bước tiến mới trong việc ứng dụng công nghệ số vào công tác truyền thông. Gần 80 số Bản tin đã được phát hành, trở thành một kênh thông tin quan trọng giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh thông qua các tài liệu, hiện vật được lựa chọn giới thiệu, cũng như những thông tin cập nhật về của các cơ quan, đơn vị trong Hệ thống bảo tàng, di tích lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cả nước và lĩnh vực di sản văn hóa.
Thứ năm, đẩy mạnh công tác hướng dẫn nghiệp vụ, đối ngoại nhằm tăng cường công tác lan tỏa di sản Hồ Chí Minh đến công chúng trong và ngoài nước
Ngay từ thập niên 70 của thế kỷ XX, khi công trình Bảo tàng Hồ Chí Minh bắt đầu được hình thành thì Hệ thống bảo tàng, di tích lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng bước được xây dựng và phát triển. Kể từ khi ra đời, các bảo tàng, di tích lưu niệm trong Hệ thống đã đón tiếp hàng chục triệu lượt khách trong nước, kiều bào ở nước ngoài và khách quốc tế đến tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh; về đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; về những thành tựu to lớn mà nhân dân Việt Nam đã đạt được... Trong quá trình đó, Bảo tàng Hồ Chí Minh luôn giữ vững vai trò là bảo tàng đầu hệ, có nhiệm vụ hướng dẫn, giúp đỡ các đơn vị trong Hệ thống thực hiện hiệu quả các khâu công tác nghiệp vụ chuyên môn như: Nghiên cứu, sưu tầm, xác minh, quy hoạch, bảo tồn, tôn tạo và phát huy tác dụng các bảo tàng, di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh; Thẩm định và đánh giá nội dung các công trình khoa học của bảo tàng và di tích lưu niệm... Đến nay, các đơn vị trong Hệ thống ngày càng làm tốt chức năng nghiên cứu, tuyên truyền tư tưởng, đạo đức, phong cách và cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến đông đảo nhân dân trong nước và bạn bè quốc tế.
Những năm gần đây, thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy của Đảng và Nhà nước, một số bảo tàng, di tích tại các địa phương đã được sáp nhập, điều chuyển cho phù hợp với điều kiện thực tế. Tuy nhiên, phát huy truyền thống đoàn kết, gắn bó trong suốt quá trình phát triển, các đơn vị trong Hệ thống vẫn duy trì mối liên hệ chặt chẽ về chuyên môn, nghiệp vụ, thường xuyên phối hợp tổ chức triển lãm, trưng bày chuyên đề; Phối hợp thực hiện các đề tài khoa học cấp Bộ, cấp cơ sở; Nghiên cứu chỉnh lý trưng bày nhằm nâng cao hiệu quả công tác giữ gìn và lan tỏa di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở trong và ngoài nước.
Đặc biệt, tiếp nối những kết quả đã được xây dựng từ những năm đầu thành lập, Bảo tàng Hồ Chí Minh luôn chú trọng mở rộng quan hệ hợp tác đối ngoại, đồng thời không ngừng củng cố và phát triển mối quan hệ với rất nhiều bảo tàng trên thế giới như: Nga, Trung Quốc, Lào, Pháp, Triều Tiên, Thái Lan, Ixaren... trong việc phối hợp nghiên cứu và bảo tồn các di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng sống và hoạt động cách mạng; Giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của Người; Phối hợp tổ chức các hội thảo khoa học, trưng bày, triển lãm về Hồ Chí Minh, góp phần giúp bạn bè khắp năm châu có thể hiểu hơn về cuộc đời, sự nghiệp của một trong những người con ưu tú của Việt Nam “đã làm nên thế kỷ XX”.
Thực hiện đường lối đối ngoại mở rộng của Đảng và Nhà nước Việt Nam, trong đó trọng tâm là ngoại giao văn hóa, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã tích cực tham gia triển khai Đề án “Tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, Nhà văn hóa kiệt xuất, ở nước ngoài”. Đến nay, đã có hơn 30 địa điểm, di tích, khu lưu niệm, công trình (tượng, đường phố, phù điêu...) về Chủ tịch Hồ Chí Minh tại nhiều quốc gia trên thế giới do Bảo tàng Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp, cộng tác xây dựng và thi công như: Nga, Trung Quốc, Lào, Cuba, Mông Cổ, Anh, Pháp, Chilê, Xrilanca... Đặc biệt, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã ký kết thỏa thuận hợp tác với một số bảo tàng và khu lưu niệm tại Nga, Trung Quốc, Ixaren... góp phần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giới thiệu và lan tỏa các giá trị di sản Hồ Chí Minh ra thế giới.
3. Bảo tàng Hồ Chí Minh - nơi tiếp sức cho khát vọng phát triển đất nước
Trong thế kỷ XXI, Việt Nam cũng như các quốc gia trên thế giới đang đứng trước một thời kỳ phát triển với những biến đổi nhanh chóng và sâu sắc chưa từng có, nơi toàn cầu hóa, kinh tế số và trí tuệ nhân tạo đang tái định hình mọi hệ giá trị. Trong bối cảnh ấy, từ khát vọng độc lập, tự do mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra, đất nước Việt Nam đang tiến bước trên con đường hiện thực hóa khát vọng “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Một trong những hành trang cũng như sức mạnh tinh thần vô giá giúp dân tộc Việt Nam vững bước chính là tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh - những giá trị văn hóa vẫn đang hằng ngày, hằng giờ được gìn giữ và phát huy tại Bảo tàng mang tên Người. 20 năm xây dựng nền móng, 35 năm hoạt động, quãng thời gian đủ để có thể khẳng định, từ Bảo tàng Hồ Chí Minh, cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh đã được lan tỏa và ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức và hành động của Đảng, nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế.
Thông qua các tài liệu, hiện vật được trưng bày, qua những bài viết, ấn phẩm được xuất bản, Bảo tàng Hồ Chí Minh không chỉ là nơi kể lại lịch sử một cách đơn thuần, mà còn là nơi kể những câu chuyện giản dị mà sâu sắc về đức hy sinh, về lối sống khiêm tốn, giản dị, về những năm tháng đầy chông gai mà hào hùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên con đường cứu nước, cứu dân. Qua đó, đánh thức trách nhiệm và thôi thúc mỗi người dân Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ, hành động cống hiến trí tuệ và khả năng của mình cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong bối cảnh thế giới và khu vực hiện nay có nhiều biến động, khi những giá trị, chuẩn mực, niềm tin của xã hội thường xuyên bị đe dọa bởi những tác động mặt trái của toàn cầu hóa, của chiến tranh thông tin và các chiến lược diễn biến hòa bình, việc giữ gìn và lan tỏa di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là nhu cầu văn hóa, giáo dục mà còn là yêu cầu mang tính chiến lược trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Bởi tư tưởng Hồ Chí Minh chính là sự kết tinh giữa chủ nghĩa Mác-Lênin và truyền thống dân tộc, là hệ giá trị làm nên bản sắc, sức mạnh và con đường phát triển của cách mạng Việt Nam. Mỗi tài liệu, hiện vật, công trình nghiên cứu mà Bảo tàng Hồ Chí Minh lưu giữ và công bố chính là những bằng chứng xác thực, có sức thuyết phục mạnh mẽ, góp phần đập tan mọi luận điệu xuyên tạc, phủ nhận vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh và giá trị của chủ nghĩa yêu nước chân chính của dân tộc Việt Nam, đồng thời tạo điểm tựa tinh thần vững chắc cho đông đảo quần chúng nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ trước những biến động của lịch sử.
Đặc biệt, sự lan tỏa tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là tư tưởng về hòa bình, nhân văn và hữu nghị giữa các dân tộc trên phạm vi thế giới không chỉ góp phần củng cố vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, mà còn đóng góp tích cực vào việc xây dựng môi trường hòa bình, hợp tác và phát triển cho đất nước. Trong một thế giới còn tồn tại nhiều xung đột, những giá trị ấy càng mang tính thời sự, có sức cổ vũ nhân loại hướng tới một tương lai cùng chung sống hòa bình, tôn trọng lẫn nhau và phát triển bền vững.
Sau 55 năm xây dựng, trưởng thành và khẳng định vị thế, chúng ta có quyền tự hào để khẳng định rằng: Bảo tàng Hồ Chí Minh đã thực sự trở thành một trường học lớn, một nhịp cầu văn hóa nối quá khứ với hiện tại, nối Việt Nam với thế giới, là điểm đến hấp dẫn, tin cậy của đồng bào, đồng chí và bè bạn quốc tế mỗi khi đến Việt Nam, đến thủ đô Hà Nội. Đặc biệt, từ không gian này, ký ức lịch sử không chỉ được giữ lại mà còn được lan tỏa, được biến thành hành động và khát vọng, để từ đó, mỗi cá nhân nhận thức rõ hơn vai trò và trách nhiệm của mình trong việc góp phần “đưa Việt Nam trở thành nước phát triển hùng cường trong tương lai”, “sánh vai với các cường quốc năm châu” đúng như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời./.
TS. Vũ Mạnh Hà
Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh
Nguồn: https://baotanghochiminh.vn/bao-tang-ho-chi-minh-55-nam-mot-chang-duong.htm
![[Ảnh] Lễ diễu binh, diễu hành chào mừng 50 năm Quốc khánh Lào](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fvphoto.vietnam.vn%2Fthumb%2F1200x675%2Fvietnam%2Fresource%2FIMAGE%2F2025%2F12%2F02%2F1764691918289_ndo_br_0-jpg.webp&w=3840&q=75)
Bình luận (0)