Bảo vệ quyền lợi người dân khi bị thu hồi đất

Dự thảo nghị quyết bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Một trong những trường hợp đó là trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn phải hoàn thành thỏa thuận, hoặc hết thời gian gia hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận mà đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất, thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Quang cảnh buổi thảo luận ở tổ tại Đoàn ĐB Quốc hội TPHCM, sáng 19-11. Ảnh: QUANG PHÚC

ĐB Nguyễn Thị Yến (TPHCM) băn khoăn với 2 tỷ lệ trên 75%, vì không song hành với nhau. ĐB lấy ví dụ: với diện tích đất 100ha, có 75 hộ dân đồng ý, nhưng 25 hộ còn lại có tổng diện tích hơn 50% của 100ha thì tính như thế nào? ĐB đề nghị ban soạn thảo cân nhắc lại cách tính toán này và gợi ý có thể nghiên cứu chỉ xác định “1 trong 2 điều kiện”, chứ không có chữ “và”. Như vậy sẽ là trên 75% diện tích hoặc trên 75% số người đồng thuận.

Đối với khoảng 25% còn lại, ĐB Nguyễn Thị Yến nêu, cần có kế hoạch xây dựng để tái định cư và khoảng 25% này giá đền bù phải bằng hoặc cao hơn giá chủ đầu tư, lúc đó người dân mới đồng thuận; bảo đảm quyền lợi cho người dân.

“Trên 75% này chưa chắc nằm trong khu xây dựng hoặc làm dự án, có thể là khoảng 25% còn lại nằm trong trung tâm dự án thì sao? Do đó, tôi đề nghị nghiên cứu và giao cho Chính phủ quy định chi tiết”, ĐB Nguyễn Thị Yến nêu vấn đề.

ĐB Nguyễn Thị Yến phát biểu. Ảnh: QUANG PHÚC

Tiếp tục góp ý, ĐB Nguyễn Thị Yến nêu, trong dự thảo quy định gửi thông báo thu hồi đất chậm nhất 60 ngày đối với đất nông nghiệp và 120 ngày đối với đất phi nông nghiệp, là quá dài, ĐB đề nghị nên quy định thông báo thu hồi đất từ 60 ngày xuống còn 45 ngày, từ 120 ngày xuống còn 60 ngày để đảm bảo thực hiện được nhanh các dự án.

ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đánh giá cao dự thảo quy định về việc thỏa thuận để nhận quyền sử dụng đất thực hiện các dự án đầu tư. Thực tiễn cho thấy, khi đối tượng được thỏa thuận đạt trên 75% về số người sử dụng đất và 75% diện tích sử dụng đất (tức là cả 2 điều kiện trên 75%) mà đã hết thời gian thỏa thuận thì Nhà nước sẽ được phép đứng ra thu hồi. Quy định này rất phù hợp.

“Nếu hàng trăm người, hàng ngàn người sử dụng đất mà thỏa thuận được 99% rồi, chỉ còn một người không thỏa thuận được thì dự án phải dừng lại. Điều này cản trở phát triển, cản trở mục tiêu kế hoạch, quy hoạch. Do đó, khi đã đạt trên 75% diện tích và trên 75% số người sử dụng đất thì phần còn lại phải thực hiện thu hồi”, ĐB Hoàng Văn Cường bày tỏ ủng hộ.

Từ nhận định đó, ĐB Hoàng Văn Cường bày tỏ lo ngại khi thu hồi, giá bồi thường bằng bảng giá nhân với hệ số điều chỉnh; còn thỏa thuận là giá do 2 bên thỏa thuận. Như vậy, trên 75% là 1 giá, còn khoảng 25% thu hồi lại là giá khác. Điều này rất dễ dẫn tới khiếu kiện.

Do đó, ĐB Hoàng Văn Cường đề nghị khi đạt trên 75% thì được quyền thu hồi, nhưng khi thu hồi phải áp dụng giá thỏa thuận và giá thỏa thuận này không được thấp hơn bảng giá nhân với hệ số điều chỉnh. Như vậy sẽ tránh được khiếu kiện, và người bị cưỡng chế cũng được hưởng mức tương tự người đã thỏa thuận.

Góp ý về nội dung này, theo ĐB Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội), điều kiện trên 75% là một tỷ lệ cao, khó đạt được trong thực tế, đặc biệt đối với các dự án lớn có nhiều hộ dân bị ảnh hưởng. Việc này có thể dẫn đến tắc nghẽn và kéo dài thời gian thực hiện dự án. Hơn nữa, việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ gây bức xúc, khiếu kiện cho người dân vì quyền lợi chưa được đảm bảo rõ ràng và đi ngược lại nguyên tắc “hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư là điều kiện tiên quyết để thu hồi đất”.

Do đó, ĐB Đỗ Đức Hồng Hà đề xuất rút từ trên 75% xuống còn 50% số lượng người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất và có phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự kiến đã được lấy ý kiến công khai, trừ trường hợp Chính phủ quyết định thu hồi đất theo đề nghị của UBND cấp tỉnh.

Liên quan quy định điều chỉnh tiền thuê đất khi chậm giải phóng mặt bằng, dẫn chứng phát sinh nhiều trường hợp doanh nghiệp đã nộp tiền thuê đất, nhưng cơ quan nhà nước chậm triển khai giải phóng mặt bằng gây thiệt hại cho doanh nghiệp, ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị dự thảo nghị quyết bổ sung thêm quy định xử lý vấn đề này theo hướng: doanh nghiệp vẫn nộp tiền thuê đất tạm tính trước khi thuê đất.

Trong trường hợp chậm bàn giao đất, doanh nghiệp có quyền yêu cầu tính toán lại tiền thuê đất, giảm nghĩa vụ tương ứng với khoảng thời gian chậm bàn giao. Phần giảm nghĩa vụ này sẽ được điều chỉnh, quyết toán, khấu trừ vào tiền thuê đất nộp trong những lần sau đó hoặc các nghĩa vụ tài chính khác đối với Nhà nước...

ĐỖ TRUNG - PHAN THẢO - BẢO VÂN

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/bao-ve-quyen-loi-nguoi-dan-khi-bi-thu-hoi-dat-post824260.html