Cần Thơ nỗ lực “chuyển đổi kép” trong nông nghiệp

Bắt nhịp xu thế chuyển đổi xanh, chuyển đổi số (CĐS), thời gian qua, TP Cần Thơ đẩy mạnh phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp tuần hoàn, thân thiện với môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu. Đồng thời, tăng cường nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ, công nghệ số trong sản xuất, quản lý, chỉ đạo sản xuất, thúc đẩy giao dịch sản phẩm qua sàn thương mại điện tử. Nỗ lực trên đã đạt được kết quả bước đầu, song để đi đường dài, TP Cần Thơ cần đầu tư tương xứng cho “chuyển đổi kép”, cùng với đó là thay đổi tư duy, tăng liên kết giữa các tác nhân để đưa ngành Nông nghiệp, chuỗi giá trị nông sản thành phố phát triển bền vững.

Báo Cần Thơ•21/11/2025

Kết quả bước đầu

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, hiện thành phố đã thu thập cơ sở dữ liệu của 546 cơ sở sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản trên địa bàn thành phố; cấp mã truy xuất nguồn gốc điện tử cho 321 chủ thể sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản, với 621 sản phẩm; hướng dẫn, hỗ trợ 119 đơn vị với 173 sản phẩm đăng ký trên cổng thông tin “chonongsancantho”. Ngành Nông nghiệp và Môi trường còn triển khai các ứng dụng quản lý vùng trồng và ghi nhật ký điện tử (VNPT Green), hỗ trợ nhận diện dịch hại trên cây trồng và tư vấn kỹ thuật sản xuất (Mobi Argi), quản lý sản xuất lúa bằng phần mềm Ricemore. Đồng thời, hướng dẫn và sử dụng phần mềm FaceFarm, WACA cho hợp tác xã (HTX) và xây dựng HTX điểm về CĐS triển khai Đề án Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030.

Thu hoạch lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Hợp tác xã nông nghiệp Thuận Tiến, xã Thạnh Quới, TP Cần Thơ.

Tại xã Cờ Đỏ, việc ứng dụng khoa học công nghệ và CĐS là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Ông Lê Chí Phương, Chủ tịch UBND xã Cờ Đỏ, chia sẻ: “Xã tổ chức tập huấn, tuyên truyền CĐS, khuyến khích xây dựng các vùng sản xuất có mã số định danh phục vụ truy xuất nguồn gốc sản phẩm, từng bước hiện đại hóa nông nghiệp. Các khâu làm đất, gieo sạ và thu hoạch đã được cơ giới hóa 100%, sử dụng máy bay không người lái phun thuốc và bón phân đạt khoảng 80%. Nông dân từng bước chuyển sang sản xuất lúa phát thải thấp, với mô hình điểm 40ha đang được triển khai nhân rộng, phù hợp định hướng tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL.

Bên cạnh kết quả đạt được, “chuyển đổi kép” nông nghiệp tại ĐBSCL nói chung và TP Cần Thơ nói riêng vẫn còn nhiều điểm nghẽn lớn. Đơn cử như thiếu cơ sở dữ liệu mở về nông nghiệp (đất đai, thổ nhưỡng, cây trồng, thủy sản và khí tượng) do lưu trữ cục bộ tại các sở, ngành khác nhau. Việc thiếu liên thông dữ liệu khiến công nghệ AI, IoT, blockchain chưa thể phát huy hết tiềm năng, làm giảm hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng, dự báo thị trường và truy xuất nguồn gốc nông sản. Mặc dù nhiều mô hình hợp tác trong nông nghiệp số, nông nghiệp xanh đã được khởi động, nhưng liên kết vùng vẫn yếu, thiếu cơ chế điều phối chung. Trong khi đó, doanh nghiệp còn thận trọng, chưa mặn mà đầu tư cho lĩnh vực này vì rủi ro cao, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu. Các trường đại học có kết quả nghiên cứu tốt nhưng chưa gắn kết với doanh nghiệp để thương mại hóa sản phẩm; chưa có khung pháp lý cụ thể cho chia sẻ dữ liệu, thử nghiệm công nghệ mới…

Đi vào chiều sâu

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, “chuyển đổi kép” không còn là một lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc. Ông Lê Chí Phương cho biết: Xã Cờ Đỏ tiếp tục nhân rộng các mô hình sản xuất thông minh, thúc đẩy liên kết số giữa nông dân và doanh nghiệp, hướng đến nền nông nghiệp hiệu quả, bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và hiện đại hóa toàn diện. Các HTX, tổ hợp tác sẽ được hướng dẫn sử dụng phần mềm quản lý vùng trồng, nhật ký điện tử và nền tảng số kết nối tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, triển khai mô hình tưới thông minh, cơ giới hóa khâu làm đất, gieo sạ, thu hoạch và các giải pháp quản lý đồng ruộng thông minh, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm chi phí. Cờ Đỏ kỳ vọng đến năm 2030 trở thành vùng nông nghiệp hiện đại, xanh - phát thải thấp, với 100% diện tích lúa áp dụng quy trình giảm phát thải, đời sống người dân ngày càng ấm no, góp phần thực hiện thành công mục tiêu tăng trưởng xanh của thành phố.

Liên quan đến nguồn lực đầu tư cho “chuyển đổi kép”, bà Nguyễn Thị Kiều, Phó Chủ tịch Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật TP Cần Thơ, chia sẻ: Các thị trường xuất khẩu trọng điểm và đối tác quốc tế ngày càng áp dụng tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, từ tiêu chí ESG (môi trường, xã hội, quản trị) đến Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội để nông sản Việt nâng cao vị thế, gia tăng lợi thế cạnh tranh và tạo dựng lòng tin vững chắc với khách hàng. Tuy nhiên, con đường chuyển đổi đòi hỏi nguồn lực rất lớn, trong đó chủ đề tiếp cận tài chính xanh là hết sức cần thiết. Tài chính xanh không chỉ là nguồn vốn, mà còn là đòn bẩy giúp doanh nghiệp ứng dụng công nghệ xanh, phát triển năng lượng bền vững và thực hiện kinh tế tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo TS Nguyễn Thành Tâm, Viện Mekong, để giúp các HTX, startup nông nghiệp chuyển đổi xanh cần kết hợp thống nhất giữa ứng dụng công nghệ xanh (từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ) và các giải pháp hỗ trợ (vốn, đào tạo, kết nối, chính sách). Theo đó, vấn đề hỗ trợ tài chính cần tập trung vào các quỹ đầu tư xanh, chính sách ưu đãi tín dụng, hội thi ý tưởng khởi nghiệp xanh. Ở khâu kết nối thị trường, các sàn giao dịch công nghệ sẽ tạo ra các nền tảng trực tuyến để các nhà cung cấp công nghệ kết nối với các doanh nghiệp nông nghiệp. Ngoài ra, có thể phát triển hệ thống vườn ươm, không gian làm việc chung, trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp, startup nông nghiệp; hội thảo quảng bá sản phẩm ứng dụng công nghệ chuyển đổi xanh.

Nhiều ý kiến cho rằng, với hạ tầng kết nối liên tỉnh thuận lợi, các viện trường có thế mạnh về công nghệ và đổi mới sáng tạo, TP Cần Thơ đang sở hữu lợi thế hiếm có trong CĐS, chuyển đổi xanh trong nông nghiệp. TS Nguyễn Đình Vinh, Trưởng nhóm Nghiên cứu mạnh, Trường Đại học FPT phân hiệu Cần Thơ, đề xuất phát triển hạ tầng số và hệ thống dữ liệu dùng chung cho nông nghiệp (Mekong AgriData Hub). Trong đó, tập trung đầu tư hạ tầng số (mạng Internet nông thôn, cảm biến IoT…); xây dựng trung tâm dữ liệu vùng, kết nối thông tin đa ngành (khí hậu, đất, nước, dịch bệnh, mùa vụ...); phát triển nền tảng số phục vụ nông dân và doanh nghiệp (cảnh báo sớm xâm nhập mặn, sâu bệnh; kết nối thị trường, đầu vào - đầu ra). Nếu được triển khai đúng hướng, Cần Thơ hoàn toàn có thể trở thành “trung tâm nông nghiệp công nghệ số kiểu mẫu” của Việt Nam, đóng vai trò dẫn dắt toàn vùng ĐBSCL trong tiến trình xây dựng nền kinh tế nông nghiệp xanh, thông minh và bền vững.

Bài, ảnh: MỸ THANH

Nguồn: https://baocantho.com.vn/can-tho-no-luc-chuyen-doi-kep-trong-nong-nghiep-a194280.html