Canh tác lúa xanh với 'bón phân đúng': Từ chủ trương đến thực hành trên đồng ruộng

(Chinhphu.vn) - Trong giai đoạn chuyển mình của ngành lúa gạo Việt Nam, khi yêu cầu về chất lượng, phát thải thấp và tăng trưởng xanh không còn là định hướng dài hạn mà đã trở thành đòi hỏi hiện hữu của thị trường và chính sách, việc đưa kỹ thuật và công nghệ mới vào thực tiễn sản xuất đóng vai trò quyết định.

Áp dụng nguyên tắc “4 đúng” trong bón phân là những giải pháp nhằm giảm chi phí đầu vào, sử dụng hiệu quả tài nguyên và cắt giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa - Ảnh: VGP/LS

Ngày 19/12, tại Hợp tác xã Thuận Lợi, (xã Xà Phiên, TP. Cần Thơ), Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ phối hợp với Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI), Công ty Tư Sang và Công ty Phân bón MTK tổ chức “Ngày hội nông dân bón phân đúng theo quy trình canh tác lúa 1 triệu ha chất lượng cao, phát thải thấp của Chính phủ”. Sự kiện là bước đi cụ thể nhằm đưa các giải pháp kỹ thuật từ chính sách vào thực tiễn sản xuất trên đồng ruộng.

Đưa 'lớp học' ra đồng ruộng

Khoảng 150 đại biểu đại diện cho các cơ quan quản lý, đơn vị chuyên môn và tổ chức ngành hàng như Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Trung tâm Khuyến nông quốc gia cùng 100 nông dân đến từ ba hợp tác xã trong vùng đã trực tiếp tham gia ngày hội. Điểm khác biệt của sự kiện không nằm ở quy mô, mà ở cách tiếp cận: Thay vì tập huấn trong hội trường, toàn bộ nội dung được triển khai ngay tại ruộng lúa.

Tại đây, nông dân được hướng dẫn trực tiếp Quy trình kỹ thuật canh tác lúa 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp của Chính phủ. Trọng tâm là áp dụng nguyên tắc “4 đúng” trong bón phân, quản lý dinh dưỡng theo vùng chuyên biệt (SSNM) và quản lý nước theo phương pháp ướt – khô xen kẽ (AWD). Đây là những giải pháp nhằm giảm chi phí đầu vào, sử dụng hiệu quả tài nguyên và cắt giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa.

PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, Chuyên gia cao cấp của IRRI, cho biết kỹ thuật “bón phân đúng” không chỉ dừng lại ở khuyến cáo chung mà được hỗ trợ bởi các công nghệ mới. “Bón đúng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng chỗ và đúng cách không chỉ là nguyên tắc kỹ thuật mà còn là các công nghệ hỗ trợ, giải pháp để nông dân giảm chi phí đầu vào 20-30% trong khi vẫn duy trì, thậm chí nâng cao năng suất. Đây là nền tảng để canh tác lúa Việt Nam hội nhập với chuỗi giá trị bền vững toàn cầu”, ông nhấn mạnh.

Công nghệ số hỗ trợ quyết định canh tác

Bên cạnh hướng dẫn trực tiếp, các chuyên gia IRRI cũng giới thiệu những công cụ số như Rice Crop Manager (RCM) và EasyFarm. Các ứng dụng này cho phép nông dân tiếp cận khuyến nghị canh tác dựa trên dữ liệu vùng sinh thái, điều kiện đất đai và thời tiết cụ thể, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào kinh nghiệm truyền thống.

Thông qua trao đổi hai chiều, nông dân không chỉ “nghe cho biết” mà còn đặt câu hỏi, đối chiếu với chính ruộng lúa của mình. Quy trình kỹ thuật vì thế được chuyển hóa thành kỹ năng sản xuất cụ thể, dễ áp dụng và phù hợp với điều kiện địa phương – yếu tố then chốt để các giải pháp bền vững có thể đi vào thực tế.

Thông qua trao đổi hai chiều với các chuyên gia, nông dân không chỉ “nghe cho biết” mà còn đặt câu hỏi, đối chiếu với chính ruộng lúa của mình - Ảnh: VGP/LS

Trình diễn cơ giới hóa tạo niềm tin

Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm lớn nhất tại ngày hội là hoạt động trình diễn cơ giới hóa gieo sạ hàng kết hợp vùi phân ngay trên cánh đồng HTX Thuận Lợi, với sự tham gia chứng kiến của 50 nông dân trong HTX. Dưới sự phối hợp của IRRI và Công ty Tư Sang, máy móc được vận hành trực tiếp, cho thấy khả năng thực hiện đồng thời hai khâu gieo sạ và bón phân một cách chính xác, đồng đều.

Theo đánh giá của các chuyên gia, kỹ thuật này giúp cây lúa sinh trưởng tốt hơn, hạn chế thất thoát phân bón, đồng thời giảm công lao động và chi phí sản xuất. Những lợi ích này được thể hiện rõ ràng thông qua trình diễn thực tế, tạo tác động trực quan mạnh mẽ đối với nông dân.

Ông Nguyễn Thanh Tâm, Chủ tịch HĐQT HTX nông nghiệp Thuận Lợi, chia sẻ: “Nhiều năm nay chúng tôi vẫn gieo sạ và bón phân theo kiểu truyền thống, tốn công sức mà hiệu quả không cao. Hôm nay thấy máy chạy một lượt làm xong hai việc, vừa chính xác vừa nhanh, tôi tin là vụ này năng suất sẽ khác hẳn. Quan trọng là tiết kiệm được phân bón, khi giá phân bón bây giờ không rẻ”.

Những trải nghiệm “mắt thấy, tay sờ” này được xem là yếu tố quan trọng giúp nông dân sẵn sàng thay đổi tập quán canh tác, từng bước tiếp cận mô hình sản xuất lúa hiện đại, phát thải thấp.

Từ thực hành tốt đến nhân rộng mô hình

Phần thảo luận tại ngày hội diễn ra sôi nổi với hàng loạt câu hỏi xoay quanh chi phí đầu tư, khả năng tiếp cận máy móc, dịch vụ cơ giới hóa cũng như quy trình tham gia Đề án 1 triệu ha lúa. Các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã trực tiếp giải đáp, góp phần tháo gỡ những băn khoăn thực tế của nông dân.

Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ khẳng định: “Những gì chúng ta chứng kiến hôm nay không chỉ là một buổi tập huấn hay trình diễn kỹ thuật. Đây là minh chứng cho việc chuyển đổi từ chủ trương chính sách sang hành động cụ thể trên đồng ruộng. Cần Thơ cam kết tiếp tục đồng hành cùng nông dân, tạo điều kiện để mô hình canh tác lúa bền vững này được nhân rộng, góp phần thực hiện thành công Đề án 1 triệu ha lúa”.

Ngày hội nông dân bón phân đúng tại Cần Thơ cho thấy chuyển đổi sang canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp không còn là câu chuyện xa vời. Khi khoa học – công nghệ được đưa đến tận ruộng đồng, gắn với lợi ích kinh tế cụ thể của nông dân, các mô hình bền vững hoàn toàn có khả năng lan tỏa. Từ những bước đi thực tế này, Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp đang dần hình thành nền tảng vững chắc để triển khai trên diện rộng trong thời gian tới.

Lê Sơn

Nguồn: https://baochinhphu.vn/canh-tac-lua-xanh-voi-bon-phan-dung-tu-chu-truong-den-thuc-hanh-tren-dong-ruong-102251219163858143.htm