Cao Bằng: Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội

Việc đặt khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở vị trí trung tâm giúp Cao Bằng hình thành các mô hình sản xuất mới, chuẩn hóa quy trình và nâng cao giá trị đặc sản địa phương. Đây cũng là chìa khóa để Cao Bằng thực hiện hiệu quả mục tiêu giảm nghèo, nâng cao đời sống người dân và phát triển bền vững.

Trong những năm gần đây, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) đã trở thành động lực quan trọng trong quá trình chuyển dịch mô hình tăng trưởng của Cao Bằng. Dưới sự chỉ đạo thống nhất của Tỉnh ủy và UBND tỉnh, các nhiệm vụ KH&CN được ưu tiên bám sát nhu cầu thực tế của sản xuất và đời sống, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển ổn định.

GRDP của tỉnh tăng trưởng năm sau cao hơn năm trước, đạt 11.981 tỷ đồng theo giá so sánh năm 2022 và phấn đấu tới năm 2024 đạt 13.386 tỷ đồng, phản ánh rõ vai trò của KH&CN trong những lĩnh vực trọng tâm như kinh tế cửa khẩu, du lịch, dịch vụ và nông nghiệp hàng hóa đặc hữu.

Việc hoàn thiện thể chế là một trong những bước tiến quan trọng. Cao Bằng đã ban hành nhiều văn bản định hướng có tầm chiến lược, tạo nền tảng pháp lý vững chắc, đảm bảo việc triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu sát với yêu cầu phát triển.

Cùng với đó, tiềm lực KH&CN được tăng cường với những dự án đầu tư quy mô lớn. Đáng chú ý nhất là Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại xã Lê Chung, huyện Hòa An, có tổng mức đầu tư 16,5 tỷ đồng, giúp bảo tồn, phục tráng các nguồn gen quý, nhân giống và cung cấp giống cho các chương trình, dự án nông nghiệp trọng điểm. 

Hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa của tỉnh cũng được đầu tư gần 3,5 tỷ đồng, góp phần chuẩn hóa chuỗi sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh của đặc sản địa phương trên thị trường.

Mô hình thâm canh cải tạo chè theo hướng hữu cơ tại Cao Bằng cho hiệu quả cao.

Trọng tâm lớn nhất trong hoạt động KH&CN của Cao Bằng nằm ở lĩnh vực nông nghiệp. Tỉnh đã và đang triển khai 56 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, trong đó riêng nông nghiệp có 20 nhiệm vụ tiêu biểu với nhiều kết quả rõ nét. 

Nhiều mô hình ứng dụng công nghệ đã thay đổi cách thức sản xuất truyền thống của người dân, tiêu biểu như các nhiệm vụ phát triển Tam thất ở Thông Nông, Hoài Sơn tại Nguyên Bình, nấm linh chi đen, Lan kim tuyến ứng dụng công nghệ cao, Sói rừng và Chàm tía theo tiêu chuẩn GACP-WHO; hay các mô hình cải tạo vườn tạp với cây mít Thái siêu sớm, khảo nghiệm Giổi ăn hạt, phát triển lúa nếp cẩm bản địa và đậu tương vàng Cao Bằng. Những nhiệm vụ này không chỉ tạo ra nguồn dược liệu và giống cây trồng chất lượng cao mà còn mở ra hướng đi mới cho kinh tế nông nghiệp vùng cao.

Cao Bằng cũng là một trong những địa phương đi đầu trong bảo tồn nguồn gen quý. Nhiều nguồn gen đặc hữu đã được điều tra, lưu giữ và phát triển thành mô hình sản xuất hàng hóa, như lợn đen Lục Khu, gà xương đen bản địa tại Hà Quảng và Bảo Lâm, cá trầm hương, cây Mác Púp, cây Mận Sam Thàng và giống dẻ Trùng Khánh. Một mô hình khác đem lại hiệu quả rõ rệt là nuôi thương phẩm cá chiên trong lồng trên sông, hồ tại huyện Bảo Lâm, được đánh giá có khả năng nhân rộng cao và phù hợp với điều kiện địa phương.

Ở lĩnh vực công nghiệp, nhiều công nghệ mới đã được nghiên cứu và chuyển giao, góp phần gia tăng giá trị đặc sản địa phương. Tiêu biểu là quy trình sản xuất tinh dầu và các sản phẩm từ quýt Trà Lĩnh; công nghệ chế biến hồi tại Thạch An; công nghệ sản xuất gạch không nung từ vật liệu tại chỗ để hỗ trợ xóa nhà tạm; các sản phẩm chế biến từ chanh leo; quy trình sơ chế và bảo quản hạt dẻ Trùng Khánh, đặc sản nổi tiếng của tỉnh. Những sản phẩm này đang từng bước khẳng định thương hiệu của Cao Bằng trên thị trường nông sản, thực phẩm chất lượng cao.

Một điểm sáng nổi bật là hiệu quả từ các dự án KH&CN cấp quốc gia, điển hình như mô hình liên kết sản xuất gạo Nếp Hương tại huyện Bảo Lạc. Tỉnh đã làm chủ kỹ thuật sản xuất giống xác nhận, tổ chức mô hình sản xuất thương phẩm, xây dựng quy trình bảo quản, chế biến gạo đặc sản, phát triển thương hiệu và thúc đẩy tiêu thụ trong và ngoài tỉnh. Sản phẩm Nếp Hương đang trở thành nông sản chủ lực mới, góp phần tăng thu nhập và tạo sinh kế ổn định cho người dân vùng khó khăn.

Song song với sản xuất, Cao Bằng đẩy mạnh phát triển tài sản trí tuệ như một công cụ quan trọng để nâng tầm giá trị đặc sản. Tỉnh đã tạo lập và quản lý nhiều nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu tập thể, bao gồm Miến dong Án Lại, Miến Mỏ Tĩnh Túc, Thạch đen Thạch An, Nấm hương Cao Bằng, Hà thủ ô đỏ Cao Bằng, Thanh long Nguyên Bình và Bún khô Hưng Đạo. Những nhãn hiệu này giúp bảo vệ uy tín sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.

Mô hình trồng hà thủ ô đỏ tại Cao Bằng cho hiệu quả kinh tế cao.

Trong lĩnh vực y dược và chăm sóc sức khỏe, tỉnh đã triển khai nhiều kỹ thuật tiên tiến như mô hình trạm y tế gia đình, quản lý bệnh mạn tính tại tuyến cơ sở, ứng dụng công nghệ sinh học trong nuôi tảo Spirulina phục vụ sản xuất dược liệu, hay xây dựng mô hình trồng, sơ chế giảo cổ lam đạt tiêu chuẩn GACP-WHO. Những nhiệm vụ này góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, đồng thời tạo ra sản phẩm dược liệu sạch phục vụ thị trường trong nước.

Nhìn chung, sự phát triển mạnh mẽ của KH,CN&ĐMST đang mở ra nhiều cơ hội mới cho Cao Bằng. Các mô hình sản xuất tiên tiến, công nghệ mới và hệ thống quản trị hiện đại đang giúp tỉnh nâng cao năng suất, tăng giá trị sản phẩm, thúc đẩy phát triển kinh tế và đặc biệt là tạo sinh kế bền vững cho người dân. 

Khi khoa học và công nghệ thực sự đi vào đời sống, mục tiêu giảm nghèo không chỉ dừng ở khẩu hiệu mà trở thành những thay đổi cụ thể, đo được, thể hiện qua thu nhập, chất lượng sống và cơ hội phát triển của người dân vùng cao.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/cao-bang-khoa-hoc-cong-nghe-va-doi-moi-sang-tao-tao-dong-luc-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-197251125221825658.htm