Chính quyền địa phương 2 cấp: Phân quyền mạnh mẽ và cải cách hành chính hiệu quả

Sau hơn bốn tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhiều địa phương trên cả nước đã ghi nhận những bước tiến đáng kể trong sắp xếp bộ máy và cải cách thủ tục hành chính. Với sự chỉ đạo sát sao từ Chính phủ, các địa phương không chỉ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền mà còn tập trung tháo gỡ những “điểm nghẽn” trong thủ tục hành chính, hướng tới một nền hành chính hiện đại, hiệu quả.

Phân cấp, phân quyền - Nền tảng cho sự chủ động của địa phương

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tập trung vào cấp tỉnh và cấp xã, đã được triển khai từ giữa năm 2025, đánh dấu một bước chuyển đổi quan trọng trong quản lý nhà nước. Theo báo cáo công tác cải cách hành chính 10 tháng năm 2025 của Bộ Nội vụ, công tác phân cấp, phân quyền đã được thực hiện đồng bộ, quyết liệt, tạo nền tảng để các địa phương chủ động hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ.

Các Bộ, cơ quan ngang bộ đã tích cực tham mưu cho Chính phủ, trình Quốc hội thông qua 34 luật và 34 nghị quyết, đồng thời ban hành 120 nghị định và nghị quyết quy phạm pháp luật, trong đó có 30 nghị định chuyên đề về phân cấp, phân quyền. Ngoài ra, 66 Thông tư đã được các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ ban hành nhằm phân định rõ thẩm quyền gắn với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Qua rà soát 6.738 nhiệm vụ và thẩm quyền của các bộ, cơ quan ngang bộ, đã có 2.541 nhiệm vụ được xác định để phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương. Hiện nay, tỷ lệ nhiệm vụ thuộc thẩm quyền giải quyết của Trung ương chỉ còn 44%, trong khi mức độ phân cấp và ủy quyền cho địa phương đã đạt 56%. Đây là một bước tiến lớn, thể hiện tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long nhận định việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã làm thay đổi đáng kể nhiệm vụ của cấp xã. Không chỉ đảm nhiệm các chức năng truyền thống, cấp xã còn tiếp nhận nhiều nhiệm vụ từ cấp huyện và các phần việc được phân cấp từ tỉnh, trung ương. Điều này đòi hỏi mỗi địa phương phải làm rõ chức năng, nhiệm vụ cụ thể đến từng phòng, ban để đảm bảo hiệu quả thực hiện.

Ông Long nhấn mạnh: “Ở Bộ Nội vụ, một nhiệm vụ có thể liên quan đến 4 vụ, nhưng ở cấp xã, việc tương tự chỉ có một chuyên viên đảm nhiệm. Nếu chức năng, nhiệm vụ không được xác định rõ, rất khó để cán bộ hoàn thành yêu cầu.” Do đó, việc phân cấp không chỉ dừng lại ở giao quyền mà còn cần có hướng dẫn cụ thể, tổ chức thực hiện và kiểm soát chặt chẽ để cấp xã có thể vận hành trơn tru.

Giải quyết thủ tục không phụ thuộc vào địa giới hành chính

Bên cạnh phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính là một trọng tâm quan trọng trong việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bộ Nội vụ khẳng định, việc tháo gỡ các “điểm nghẽn” trong thủ tục hành chính và phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số đang góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Công tác cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính đã được các bộ, ngành và địa phương triển khai quyết liệt. Cơ chế một cửa, một cửa liên thông tiếp tục được nâng cao chất lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Đến hết năm 2025, 100% thủ tục hành chính được thực hiện không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo thống kê từ ngày 1/7 đến 30/10/2025, tổng số hồ sơ tiếp nhận tại 34 tỉnh, thành phố đạt 16 triệu hồ sơ, trong đó cấp xã xử lý hơn 11,8 triệu hồ sơ, chiếm 73,8%. Đã có 13,3 triệu hồ sơ được xử lý và trả kết quả, đạt tỷ lệ 83%, với 90,8% hồ sơ được giải quyết đúng hoặc trước hạn. Những con số này cho thấy sự nỗ lực lớn trong việc cải cách hành chính tại cơ sở.

Ngày 18/11/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 220/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung hoàn thành các phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh trong năm 2025. Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu đến hết năm 2025, 100% thủ tục hành chính được thực hiện không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh.

Để đạt được mục tiêu này, các địa phương đang rà soát, điều chỉnh quy trình nội bộ và quy trình điện tử, đảm bảo tính minh bạch và thuận tiện.

Tại Hà Nội, Trung tâm Phục vụ hành chính công đang triển khai thí điểm thực hiện thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính. Người dân và doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ tại bất kỳ chi nhánh hoặc điểm phục vụ nào trực thuộc Trung tâm, áp dụng cho các thủ tục thuộc thẩm quyền của các sở, ban, ngành và Ủy ban nhân dân xã, phường. Giai đoạn thí điểm kéo dài đến ngày 30/11/2025, sau đó sẽ được đánh giá để hoàn thiện và chính thức vận hành.

Tương tự, tại Đà Nẵng, Ủy ban nhân dân thành phố đã yêu cầu các sở, ban, ngành hỗ trợ các xã, phường trong việc tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính theo hình thức phi địa giới. Các quy trình nội bộ đang được rà soát, tái cấu trúc để đảm bảo 100% thủ tục hành chính được thực hiện thông suốt, hiệu quả trên toàn địa bàn.

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang tạo ra những thay đổi tích cực trong quản lý nhà nước, từ việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ đến cải cách thủ tục hành chính theo hướng hiện đại, minh bạch. Tuy nhiên, để mô hình này phát huy tối đa hiệu quả, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, nâng cao năng lực cán bộ và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số. Đây sẽ là chìa khóa để Việt Nam tiến tới một nền hành chính chuyên nghiệp, hiệu quả và gần gũi với người dân hơn bao giờ hết./.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/chinh-quyen-dia-phuong-2-cap-phan-quyen-manh-me-va-cai-cach-hanh-chinh-hieu-qua-post1078225.vnp