Chính quyền địa phương là đầu mối vận hành

VHO - Trong kiến trúc Chính phủ điện tử, chính quyền địa phương giữ vai trò hạt nhân triển khai, nơi mọi chính sách, công nghệ và thể chế được chuyển hóa thành hành động cụ thể.

Chính phủ điện tử - Vì một nền hành chính phục vụ: Bài 1: Nền móng cho Chính phủ số

Chính quyền địa phương trong hành trình xây dựng Chính phủ điện tử

Nếu dữ liệu quốc gia được ví như “hệ thần kinh trung ương” của bộ máy hành chính, thì chính quyền địa phương chính là những “đầu mối vận hành”, bảo đảm thông tin được lưu thông, xử lý và quay trở lại phục vụ người dân.

Nền tảng vận hành của chính quyền số địa phương

Xây dựng chính quyền điện tử ở cấp địa phương không chỉ là việc trang bị hạ tầng công nghệ, mà là quá trình tái cấu trúc toàn bộ mô hình quản trị. Mỗi địa phương phải tổ chức lại quy trình xử lý hồ sơ, quy trình điều hành, cách thức ra quyết định và cơ chế phối hợp giữa các cấp chính quyền theo hướng thống nhất, minh bạch và dựa trên dữ liệu.

Một chính quyền điện tử hiệu quả phải được vận hành trên bốn nền tảng cơ bản: Liên thông dữ liệu, đồng bộ hạ tầng, chuẩn hóa quy trình và phát triển năng lực con người. Liên thông dữ liệu là điều kiện tiên quyết. Khi mọi cấp, mọi ngành cùng làm việc trên một nền tảng thống nhất, dữ liệu hành chính sẽ không còn bị “ngăn sông, cấm chợ”, giúp việc ra quyết định nhanh hơn, giảm trùng lặp và tăng minh bạch. Kết nối với Trục liên thông văn bản quốc gia và Cổng dịch vụ công quốc gia chính là bước đi nền tảng để chuyển từ quản lý hành chính rời rạc sang hệ thống quản trị thông minh dựa trên dữ liệu mở.

Song song là đồng bộ hạ tầng, yếu tố bảo đảm tính thông suốt của hệ thống. Việc kết nối 100% xã, phường vào mạng truyền số liệu chuyên dùng, trang bị hệ thống điều hành văn bản và họp trực tuyến là yêu cầu bắt buộc nếu muốn xây dựng một bộ máy “vận hành thời gian thực”. Hạ tầng đồng bộ giúp chính quyền địa phương không chỉ thực hiện chỉ đạo nhanh hơn, mà còn giám sát, đánh giá và phản hồi kịp thời các vấn đề phát sinh. Chuẩn hóa quy trình hành chính cũng là yếu tố quan trọng. Khi người dân chỉ phải khai thông tin một lần và cơ quan nhà nước có trách nhiệm chia sẻ, tái sử dụng dữ liệu, thì bộ máy hành chính mới thực sự chuyển từ “quản lý hồ sơ” sang “quản trị dữ liệu”. Chuẩn hóa quy trình không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý, mà còn tạo ra sự thống nhất giữa các cấp chính quyền, một yếu tố then chốt của Chính phủ điện tử.

Cuối cùng là con người, yếu tố trung tâm của mọi cải cách. Cán bộ, công chức là người trực tiếp sử dụng, vận hành và lan tỏa công nghệ tới người dân. Do đó, cùng với đầu tư hạ tầng, mỗi địa phương cần chú trọng đào tạo kỹ năng số, kỹ năng khai thác dữ liệu và văn hóa phục vụ. Chính đội ngũ cán bộ cấp xã, phường, những người gần dân nhất mới là “mạch nối” giúp chuyển đổi số đi vào thực chất. Khi bốn trụ cột này được thiết lập đồng bộ, chính quyền địa phương sẽ có năng lực hành động nhanh, minh bạch trong quản lý và chủ động trong phục vụ tạo nền móng vững chắc cho Chính phủ điện tử quốc gia.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy hành trình ấy không hề dễ dàng. Nhiều địa phương vẫn gặp phải những “điểm nghẽn” về nhân lực, hạ tầng và kết nối dữ liệu. Cán bộ cấp xã còn thiếu kỹ năng công nghệ; cơ sở vật chất chưa đồng bộ; hệ thống phần mềm đôi khi hoạt động thiếu ổn định, khiến quy trình xử lý hồ sơ gián đoạn. Đặc biệt, việc liên thông giữa hệ thống quản lý văn bản điều hành và hệ thống giải quyết thủ tục hành chính ở nhiều nơi chưa hoàn thiện, buộc cán bộ phải thao tác cùng lúc trên hai nền tảng, gây chồng chéo, mất thời gian và giảm hiệu quả. Bên cạnh đó, kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, tư pháp, đất đai… vẫn chưa thực sự ổn định.

Thực tế những năm qua cho thấy, nhiều địa phương đã đi từ tư duy “số hóa quy trình” sang “quản trị bằng dữ liệu”. Từ việc đơn giản hóa hồ sơ, áp dụng phần mềm một cửa điện tử, nay đã tiến tới quản lý đồng bộ qua các nền tảng chia sẻ dữ liệu. Hơn 80% tỉnh, thành phố đã xây dựng trung tâm dữ liệu địa phương và nền tảng tích hợp, chia sẻ thông tin (LGSP) kết nối với Cổng Dịch vụ công quốc gia. Đây là bước tiến quan trọng, vì chỉ khi dữ liệu được kết nối và chuẩn hóa, chính quyền mới có thể ra quyết định nhanh, chính xác và minh bạch.

Để khắc phục, cần một cách tiếp cận toàn diện hơn: Xây dựng chính quyền điện tử không thể tách rời việc nâng cao năng lực dữ liệu của đội ngũ cán bộ công quyền. Việc đào tạo kỹ năng số, hiểu biết về an ninh mạng và khả năng phân tích dữ liệu phải được coi là tiêu chí đánh giá năng lực hành chính. Đồng thời, các địa phương cần khuyến khích mô hình hợp tác công – tư, huy động doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển hạ tầng dữ liệu, dịch vụ đám mây, an toàn thông tin và giải pháp giám sát điều hành.

Một yếu tố nền tảng khác là văn hóa dữ liệu. Khi chia sẻ dữ liệu trở thành nghĩa vụ, minh bạch trở thành nguyên tắc và bảo vệ thông tin trở thành kỷ luật, thì niềm tin của người dân với chính quyền mới được củng cố. Từ đó hình thành một mô hình quản trị mới: Chính quyền dựa trên dữ liệu và được giám sát bằng dữ liệu, nơi mọi hành động của cơ quan công quyền đều để lại dấu vết số, mọi quyết định đều có căn cứ định lượng rõ ràng.

Hướng tới một nền hành chính địa phương thông minh

Nếu Trung ương là người kiến tạo khung thể chế thì địa phương là người “thổi hồn” cho Chính phủ điện tử bằng hành động cụ thể. Chính quyền địa phương chính là hạt nhân của quá trình chuyển đổi số. Sự thành công của Chính phủ điện tử không chỉ được kiến tạo từ cấp Bộ, ngành, nơi định hình thể chế và nền tảng dữ liệu, mà còn được kiểm chứng ở cấp xã, phường, nơi người dân trực tiếp cảm nhận sự thay đổi trong từng giao dịch hành chính.

Thực tiễn những năm qua cho thấy, nhiều địa phương đã và đang tạo ra những bước tiến vững chắc trong tiến trình xây dựng chính quyền điện tử, mỗi nơi một cách làm, nhưng cùng chung mục tiêu hiện đại hóa quản trị, minh bạch hóa hoạt động và phục vụ người dân tốt hơn.

Ninh Bình là một trong những tỉnh sớm hoàn thiện hạ tầng và đồng bộ dữ liệu. Đến nay, 100% xã, phường trên địa bàn tỉnh đã được kết nối Internet tốc độ cao và mạng truyền số liệu chuyên dùng; toàn bộ 129/129 xã, phường được trang bị hệ thống hội nghị truyền hình trực tuyến, bảo đảm điều hành thông suốt từ Trung ương đến cơ sở. Phần mềm quản lý văn bản và điều hành được sử dụng thống nhất, 100% người dùng truy cập ổn định, gửi nhận văn bản liên thông trên trục quốc gia. Việc cấp mã định danh điện tử, chữ ký số công vụ, triển khai phần mềm dùng chung đạt tỷ lệ 100%, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức, viên chức sử dụng đồng bộ các hệ thống, không bị gián đoạn trong xử lý công việc. Ninh Bình là hình mẫu tiêu biểu cho cách làm “lấy hạ tầng làm nền, lấy dữ liệu làm trung tâm” trong giai đoạn kiến thiết ban đầu của chính quyền điện tử.

Đà Nẵng là thành phố nhiều năm liên tiếp dẫn đầu bảng xếp hạng chuyển đổi số quốc gia, và là địa phương đầu tiên ban hành nghị quyết chuyên đề về chuyển đổi số đến năm 2030. 100% hồ sơ hành chính được xử lý điện tử, hơn 50% dịch vụ công toàn trình, cao gấp nhiều lần trung bình cả nước. Trung tâm Điều hành đô thị thông minh (IOC) của Đà Nẵng tích hợp hàng trăm nguồn dữ liệu, từ giao thông, an ninh đến giáo dục, y tế, giúp lãnh đạo thành phố ra quyết định theo thời gian thực. Cơ chế phản hồi trực tuyến cho phép người dân gửi kiến nghị, giám sát quá trình xử lý, biến dữ liệu thành công cụ tăng cường trách nhiệm giải trình.

Trong khi đó, Quảng Ninh lại là địa phương thể hiện rõ mô hình “chuyển đổi số song hành với cải cách thể chế”. Trung tâm điều hành thông minh của tỉnh tích hợp dữ liệu từ 14 lĩnh vực, cho phép lãnh đạo ra quyết định dựa trên phân tích tổng hợp. Tỉnh đồng thời triển khai đồng bộ các hệ thống học bạ điện tử, hồ sơ sức khỏe điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt, đạt tỷ lệ hồ sơ trực tuyến trên 80% và mức độ hài lòng của người dân trên 90%. Đặc biệt, Quảng Ninh đưa tiêu chí năng lực số vào đánh giá cán bộ hằng năm, gắn kết quả chuyển đổi số với thi đua công vụ, biến công nghệ thành một phần văn hóa tổ chức.

Nhìn từ các mô hình đó có thể thấy, chính quyền địa phương chính là “phòng thí nghiệm” của Chính phủ điện tử, nơi chính sách được kiểm chứng, công nghệ được vận hành, và niềm tin xã hội được hình thành. Khi dữ liệu được kết nối, quy trình được chuẩn hóa và người dân trở thành trung tâm, chính quyền địa phương không chỉ thực hiện nhiệm vụ hành chính, mà đang kiến tạo nền tảng cho một nền hành chính thông minh, liêm chính và gần dân hơn.

(Còn tiếp)

Nguồn: https://baovanhoa.vn/nhip-song-so/chinh-quyen-dia-phuong-la-dau-moi-van-hanh-178206.html