Chống lãng phí nguồn lực công trong sắp xếp và tinh gọn bộ máy

Sau 3 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy ở các tỉnh, thành phố trên cả nước cơ bản đã ổn định. Công cuộc sắp xếp, tinh gọn bộ máy và tinh giản biên chế tiếp tục bước vào giai đoạn mới, tuy nhiên đi cùng với đó là một vấn đề rất đáng quan tâm là chống lãng phí nguồn lực công từ việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy.

Cán bộ, công chức phường An Lạc (TP Hồ Chí Minh) giữ phương châm "hết việc không hết giờ" trong phục vụ người dân và doanh nghiệp. Ảnh: Trung Tuyến/TTXVN

Ổn định nguồn nhân lực
Thống kê sơ bộ cho thấy, đến hết tháng 8/2025, số lượng cán bộ, công chức, viên chức nghỉ việc khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trên cả nước là khoảng 100.000 người. Bộ Nội vụ cho biết, hiện các bộ, ngành, địa phương đang khẩn trương giải quyết chế độ chính sách theo tinh thần Nghị định 178/2024/NĐ-CP và Nghị định 67/2025/NĐ-CP của Chính phủ.
Các tỉnh, thành phố cũng được yêu cầu tiếp tục vận hành ổn định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; kiện toàn các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp xã; giải quyết nhanh chóng, kịp thời thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp; đồng thời tổng rà soát, đánh giá, phân loại, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã sau 3 tháng vận hành; chủ động điều tiết, bổ sung cán bộ, công chức, viên chức trong nội bộ địa phương đối với những trường hợp, khu vực đang dư thừa, hoặc thiếu hụt.
Tình trạng thừa - thiếu trong đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là thực tế đang tồn tại ở nhiều địa phương. Phường An Lạc (sáp nhập 3 phường: An Lạc, An Lạc A và Bình Trị Đông B của quận Bình Tân, TP Hồ Chí Minh trước đây) đã cơ bản hoạt động ổn định theo mô hình mới. Ông Lê Sa Lin, Trưởng ban Xây dựng Đảng phường An Lạc, cho biết đội ngũ cán bộ, công chức của phường cũng cơ bản đáp ứng được các yêu cầu. Tuy nhiên, địa phương còn thiếu cán bộ, công chức ở một số lĩnh vực chuyên sâu như đất đai, quy hoạch, đầu tư, tài chính… Phường đã đề nghị thành phố tăng cường cán bộ có chuyên môn, chuyên sâu ở các lĩnh vực trên về hỗ trợ địa phương.
Tăng cường nhân lực cho cấp xã để đáp ứng được nhiệm vụ được giao, nhất là những lĩnh vực chuyên môn sâu, đang là yêu cầu cấp bách, vừa đảm bảo sử dụng “đúng người, đúng việc”, khắc phục tình trạng thừa - thiếu, nghỉ việc ồ ạt, qua đó giữ chân được cán bộ, công chức có năng lực chuyên môn, góp phần ổn định nguồn nhân lực cho bộ máy hoạt động. Lưu ý việc sử dụng cán bộ hợp lý, tránh để “chảy máu chất xám”, lãng phí nguồn nhân lực trong việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Tiến sĩ Vũ Thị Mai Oanh (Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: “Lãng phí nhân tài”, thời nào cũng cần có người tài, nhưng nếu không trọng dụng, tạo điều kiện cơ chế, môi trường để thu hút, sử dụng đúng cách, phát huy hết khả năng của họ cho mục tiêu phát triển đất nước cũng là một dạng thức của lãng phí chất xám đáng quan ngại.

Đánh giá nhân lực khu vực công giữ vai trò trực tiếp trong nghiên cứu, hoạch định và thực thi chính sách, xây dựng pháp luật, đồng thời điều chỉnh chính sách để phù hợp với thực tiễn, Tiến sĩ Ngô Tuấn Phương (Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh) và Tiến sĩ Ngô Thị Kim Liên (Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh) cùng cho rằng việc thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là giải pháp thiết yếu nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước và tạo đột phá trong kiến tạo phát triển.
Do đó, các chuyên gia nhấn mạnh việc rà soát, đánh giá và hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài trong khu vực công là nhiệm vụ cấp bách, góp phần xây dựng bộ máy hành chính tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới. Trong bối cảnh toàn hệ thống chính trị đang chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và bầu cử Quốc hội khóa XVI, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031, yêu cầu ổn định và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ càng trở nên cấp thiết.
Biến tài sản công dôi dư thành nguồn lực phát triển

Trụ sở huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, nay đã mang tên mới đặc khu Côn Đảo, Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Hoàng Nhị/TTXVN

Cùng với việc tiếp tục vận hành ổn định bộ máy, các địa phương đồng thời đẩy mạnh thực hiện một nhiệm vụ không kém phần quan trọng chính là xử lý khối lượng lớn tài sản công dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính. Theo Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024, cả nước còn hơn 11.000 cơ sở nhà, đất công chưa được xử lý hiệu quả, nhiều công trình bị chiếm dụng hoặc xuống cấp. Việc xóa bỏ cấp huyện, sáp nhập phường - xã đã làm lượng tài sản dôi dư tăng mạnh. Theo thống kê, trong số hơn 38.000 trụ sở công thuộc 52 tỉnh, thành phố đã sắp xếp (trừ 11 địa phương giữ nguyên), có tới 4.226 trụ sở bị dôi dư.
Do vậy, xử lý tài sản công dôi dư không chỉ là một yêu cầu bức thiết mà còn là nhiệm vụ chiến lược đặt ra cho các địa phương để cơ cấu lại nguồn lực vật chất, phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, biến tài sản công dôi dư thành nguồn lực phát triển bền vững. Theo các chuyên gia, lãng phí trong quản lý tài sản công không đơn thuần là vấn đề kỹ thuật, mà là chỉ dấu của bản lĩnh điều hành và năng lực phối hợp thể chế.
“Khi tài sản công bị bỏ hoang, không sử dụng đúng công năng, đó không chỉ là tổn thất vật chất, mà còn là sự xói mòn niềm tin vào công lý phân bổ nguồn lực. Do vậy, cùng với việc tinh gọn bộ máy, khẩn trương xử lý hiệu quả tài sản công chính là một khâu đột phá để hiện thực hóa chủ trương xây dựng Nhà nước liêm chính, hiệu quả, dân chủ và phát triển bền vững mà Đảng đã đề ra trong “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, Tiến sĩ Trần Hoàng Khải (Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hậu, tỉnh Cà Mau), cùng các cộng sự trình bày tại hội thảo quốc gia về vấn đề chống lãng phí, do Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức vào tháng 9/2025.
Hiện, một số tỉnh, thành phố đã triển khai các kế hoạch cụ thể về xử lý tài sản công dôi dư. Tỉnh ủy Vĩnh Long đã yêu cầu các phường, xã rà soát lại nhu cầu thực tế về trụ sở trên địa bàn để có phương án chuyển đổi trụ sở dôi dư phù hợp, ưu tiên làm trường học, phục vụ thiết thực cho cộng đồng. Sở Tài chính tỉnh Đồng Nai cho biết, tỉnh đã chủ động sắp xếp, bố trí trụ sở làm việc dôi dư để sử dụng làm trụ sở làm việc cho các cơ quan, đơn vị của tỉnh và của Trung ương đóng trên địa bàn tỉnh theo đúng quy định; đồng thời rà soát nhu cầu chuyển đổi công năng trụ sở làm việc để làm cơ sở y tế, giáo dục hoặc sử dụng cho các mục đích công cộng khác của chính quyền cấp xã.
Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố đã ban hành kế hoạch xử lý tài sản công dôi dư với mục tiêu “không để thất thoát, lãng phí”. Theo đó, đối với các trụ sở vượt tiêu chuẩn về diện tích, phần dư thừa, Thành phố thực hiện điều chuyển, sử dụng chung hoặc chuyển đổi công năng, ưu tiên cho các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa - xã hội. Với những tài sản bỏ trống hoặc chưa đưa vào sử dụng, Thành phố sẽ giao Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý, khai thác. Sở Tài chính mới đây đã đề xuất bố trí trụ sở Trung tâm hành chính - chính trị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) cho một số trường đại học để làm cơ sở giáo dục.
Thực tiễn triển khai cho thấy, nhiều địa phương đã chủ động chuyển đổi công năng các trụ sở dôi dư sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy, một chiến lược vừa tránh lãnh phí tài sản công, tiết kiệm chi phí đầu tư công mới, vừa nâng cao hiệu quả phục vụ dân sinh. Dưới góc nhìn quản trị hiện đại, đây là biểu hiện của một quá trình chuyển hóa tài sản công từ "gánh nặng kế toán" thành “nguồn lực phát triển”. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, dù đã có những chỉ đạo mang tính chế định từ Trung ương, song việc chuyển đổi công năng tại nhiều địa phương vẫn diễn ra chậm chạp, tài sản dư thừa chưa có cơ chế xử lý hiệu quả do thiếu ngân sách cải tạo, thiếu hướng dẫn đồng bộ, và đặc biệt là do tâm lý e ngại trách nhiệm của người đứng đầu.
“Cần tránh tình trạng đất công bị bỏ hoang, công trình tài sản công bị xuống cấp do không được sử dụng đúng mục đích. Việc quản lý chặt chẽ tài nguyên không chỉ giúp tiết kiệm nguồn lực mà còn tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội bền vững”, Tiến sĩ Nguyễn Thị Tường Duy (Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh.

Nguồn: https://baotintuc.vn/thoi-su/chong-lang-phi-nguon-luc-cong-trong-sap-xep-va-tinh-gon-bo-may-20251004074122807.htm