Chống thất thu gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài

Thảo luận ở hội trường ngày 30/10 về tình hình thực hiện trong năm 2025 và dự toán ngân sách nhà nước năm 2026, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ về thu ngân sách với kết quả đạt khá cao. Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị cần có các biện pháp chống thất thu thuế, hoàn thiện quản lý thu; chống thất thu cần gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài.

Chống thất thu gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài- Ảnh 1.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị

Rà soát lại các dự án và có trình tự ưu tiên

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Hà Nội) chỉ ra tình trạng rất đáng báo động, đó là gian lận, trốn thuế dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước diễn ra ngày càng tinh vi và phức tạp.

Đánh giá cao chỉ đạo rất sát sao của Chính phủ về tăng cường chống gian lận thuế, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai cũng chỉ rõ các vấn đề khó khăn liên quan như kinh doanh nền tảng thương mại điện tử, tình trạng “online, livestream” bán hàng của KOL (những người có ảnh hưởng).

“Chỉ khi các cơ quan Công an vào cuộc thì mới thấy, vừa là hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, vừa là trốn thuế. Điều đó không chỉ gây ảnh hưởng đến thu ngân sách mà cả đến nền kinh tế, ảnh hưởng đến niềm tin, vì đó sự cạnh tranh không lành mạnh với các doanh nghiệp làm ăn chân chính”, đại biểu phân tích.

Trên cơ sở đó, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai đề nghị, cùng với các biện pháp chống thất thu thế, cần có các giải pháp giải quyết tận gốc vấn đề. Đó là làm lành mạnh sự cạnh tranh, đảm bảo hàng hóa rõ nguồn gốc, xuất xứ và đánh giá đúng giá trị của hàng hóa.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng, năm 2025 là năm cuối của kế hoạch tài chính, ngân sách và đầu tư công trung hạn 2021-2025, đồng thời là năm bản lề để bước vào giai đoạn phát triển mới 2026-2030. Trong bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế có nhiều biến động, điều hành ngân sách, đầu tư công và tài chính quốc gia đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội, duy trì được đà tăng trưởng hợp lý.

Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh, nhìn sâu hơn có thể thấy một số vấn đề cần được phân tích và xử lý ở tầm chiến lược để tạo nền tảng tài khóa vững chắc cho giai đoạn tới.

Cụ thể, cần thấy rằng cơ cấu thu, chi ngân sách hiện nay vẫn còn thiếu bền vững. Tăng thu ngân sách những năm gần đây chủ yếu nhờ vào một số yếu tố tình thế, chưa hình thành được động lực lâu dài. Các nguồn thu mới từ kinh tế số, thương mại điện tử, dịch vụ xuyên biên giới chưa được khai thác có hiệu quả. Thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước còn rất thấp, trong khi chi thường xuyên vẫn chiếm tỷ lệ cao. Việc tiết kiệm 10% chi thường xuyên chủ yếu thông qua cắt giảm nhiệm vụ đến từ đổi mới công nghệ, cải cách quy trình hay sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Vì vậy, đại biểu nhấn mạnh cần chuyển trọng tâm từ thu sang củng cố nền thu bền vững bằng cải cách chính sách thuế, hoàn thiện quản lý thu, chống thất thu gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài.

Cần tăng bội chi, tăng đầu tư để có thể đạt được tốc độ tăng trưởng cao hơn

Nhấn mạnh việc xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chính sách tài khóa trong thời gian qua đã góp phần quan trọng và giữ vững ổn định vĩ mô, đưa nền kinh tế đất nước ta vượt qua các khó khăn, thách thức chưa từng có để đạt được kết quả rất tích cực và đây cũng là cơ sở để hoạch định chiến lược cho phát triển đất nước trong nhiệm kỳ tới với những mục tiêu to lớn hơn, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng trong các yếu tố vĩ mô, chỉ số bội chi và nợ công trong nhiều năm qua luôn được đảm bảo ở mức thấp hơn kế hoạch, đây là một thành công lớn trong điều hành của Chính phủ. Trên cơ sở này, thời gian tới, cần tăng bội chi, tăng đầu tư để có thể đạt được tốc độ tăng trưởng cao hơn.

Trong nhiệm kỳ tới, với việc đất nước sẽ triển khai nhiều dự án quan trọng quốc gia, đòi hỏi nguồn lực đầu tư rất lớn nên việc nới rộng bội chi, tăng nợ công để tăng nguồn đầu tư là nhu cầu khách quan.

Tuy nhiên, việc nới rộng chính sách tài khóa này cần phải được xem xét, tính toán, cân nhắc một cách thận trọng, kỹ lưỡng đi đôi với việc tăng cường chất lượng, hiệu quả đầu tư, trong đó những yếu kém ở tất cả các khâu của lĩnh vực đầu tư cần phải sớm được khắc phục, từ việc lựa chọn các dự án đầu tư phải thật sự cần thiết, có tiềm năng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững đến các khâu chuẩn bị dự án, chuẩn bị đầu tư, tổ chức triển khai thực hiện giải ngân để đưa nguồn vốn sớm phát huy hiệu quả, giảm thiểu tối đa các lãng phí do chậm giải ngân.

Có như vậy, áp lực về bội chi, nợ công mới được giải tỏa, các cân đối vĩ mô mới được đảm bảo vững chắc và tăng trưởng kinh tế mới thực sự đi vào chiều sâu, chất lượng và bền vững.

Về vấn đề dự toán ngân sách, đại biểu Trần Văn Lâm đề xuất trong nhiệm kỳ tới nên nghiên cứu đổi mới khâu dự toán để vừa đặt dự toán ở mức an toàn, khả thi cao, đồng thời xác định mức dự phòng vượt thu nếu điều kiện thuận lợi cho phép.

Bên cạnh dự toán thu, cũng phải xác lập ngay dự toán chi. Dự toán chi phải được xây dựng đồng bộ, tương ứng để có kế hoạch bố trí, sử dụng nguồn vượt thu dự toán cho các nhiệm vụ, các dự án theo thứ tự ưu tiên được xác lập ngay từ đầu, như vậy, sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách và cũng bớt đi nỗi băn khoăn cao thấp trong khâu lập và phê duyệt dự toán ngân sách hằng năm.

Nâng cao chất lượng công tác dự báo thu

Thu ngân sách đạt khá cao là rất tích cực, phản ánh hiệu quả của sự chỉ đạo, điều hành, tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng dự thu ngân sách ở mức thấp cho thấy công tác đánh giá dự báo thu ngân sách chưa sát thực tế. Dự toán thu 2025 thấp hơn thực hiện của năm 2024 cho nên cần được xem xét, có giải pháp để xây dựng dự toán thu phù hợp, xác thực nhằm nâng cao chất lượng công tác dự báo tương đối chính xác, thực tiễn hơn.

"Vượt thu ngân sách là điều đáng mừng cho mục tiêu tăng trưởng, nhưng vượt thu quá cao cũng cần phải xem lại công tác dự toán của chúng ta. Trung ương dự toán thấp thì địa phương cũng sẽ dự toán thấp để vượt thu, nợ đọng thuế tăng hơn 17% so với cùng kỳ, hơn mục tiêu đề ra. Đề nghị Bộ Tài chính có những giải pháp quyết liệt để đẩy nhanh tiến độ thu hồi, xử lý nợ đọng để số nợ giảm ở mức có thể. Đồng thời có biện pháp hữu hiệu để chống thất thu thuế trên các lĩnh vực.

Chính sách miễn, giảm, khoanh nợ thuế đối với doanh nghiệp là rất cần thiết khi doanh nghiệp khó khăn để thể hiện tính nhân văn nhưng cũng cần cương quyết các trường hợp khác đủ điều kiện mà trây lỳ hoặc trốn tránh", đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nêu quan điểm đồng thời cũng đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính cương quyết thu hồi vốn những nơi làm chậm tiến độ giải ngân, ưu tiên bố trí vốn cho những nơi làm tốt công tác giải ngân để đầu tư các dự án cần thiết mà chưa được bố trí vốn gây lãng phí nguồn lực.

Bên cạnh những kết quả đạt được, các đại biểu Quốc hội: Trần Anh Tuấn (Thành phố Hồ Chí Minh); Trần Văn Tiến (Phú Thọ) nhận định: tình hình thực hiện ngân sách năm 2025 còn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế và đề nghị cần có biện pháp hiệu quả để xử lý trong thời gian tới bởi việc lập dự toán thu ngân sách không sát với thực tế đã làm ảnh hưởng đến việc cân đối ngân sách, đến kế hoạch đầu tư trong năm.

Ngoài ra, tại thảo luận, nhiều ý kiến đại biểu phát biểu cũng quan tâm, đóng góp ý kiến về các nội dung liên quan đến quy trình lập và thực hiện dự toán ngân sách nhà nước; vấn đề đổi mới quản lý vốn đầu tư công; vấn đề đổi mới tư duy về quản trị tài chính công, quản trị tài chính quốc gia…

Hải Liên

Nguồn: https://baochinhphu.vn/chong-that-thu-gan-voi-nuoi-duong-nguon-thu-lau-dai-102251030165401743.htm