Có nên bắt buộc trẻ 12-18 tuổi vào trại giáo dưỡng để cai nghiện?

(Dân trí) - Đại biểu Quốc hội lo ngại quy định bắt buộc đưa trẻ 12-18 tuổi vào trường giáo dưỡng có thể gây tác động tiêu cực, đề nghị áp dụng linh hoạt theo từng trường hợp cụ thể.

Thảo luận về dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) chiều 25/11, nhiều ý kiến tập trung vào thời hạn cai nghiện bắt buộc và độ tuổi đưa vào cơ sở giáo dưỡng, trong bối cảnh tỷ lệ tái nghiện cao và tình hình ma túy phức tạp.

Tăng thời hạn cai nghiện để giảm tái nghiện

Theo dự thảo luật, thời hạn cai nghiện bắt buộc sẽ tăng lên 24 tháng với người cai nghiện lần đầu và 36 tháng với người tái nghiện. Bộ Công an cho biết khung thời gian này được xây dựng nhằm bảo đảm người nghiện được trải qua đầy đủ các giai đoạn trị liệu, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ tái nghiện - vấn đề mà nhiều đại biểu Quốc hội nhiều lần cảnh báo.

Báo cáo tiếp thu giải trình trước Quốc hội, Bộ Công an lý giải rằng Luật năm 2021 quy định khung thời hạn "tối thiểu - tối đa", nhưng thực tế không có căn cứ chuyên môn để xác định mức nào là phù hợp.

"Cơ quan y tế hiện chỉ xác định được tình trạng "nghiện" hoặc "không nghiện", không xác định được mức độ nghiện. Vì vậy, cũng không có cơ sở để xác định thời gian cai nghiện phù hợp theo từng mức độ, càng khó áp dụng các khung thời gian linh hoạt", Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết.

Đại tướng Lương Tam Quang phát biểu tiếp thu giải trình trước Quốc hội chiều 25/11 (Ảnh: Media QH).

Trước đó, tại hội trường, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bày tỏ sự đồng tình với việc tăng thời gian cai nghiện nhưng đề nghị luật cần linh hoạt hơn, không nên mặc định mọi trường hợp đều phải ở đủ thời gian tối đa. Ông lấy ví dụ nhiều người cai nghiện tại trường giáo dưỡng có tiến bộ rõ rệt, hoàn cảnh đặc biệt như phụ nữ nuôi con nhỏ, trẻ vị thành niên hoặc gia đình gặp khó khăn.

"Nếu họ thực sự tiến bộ, có thể xem xét cho về sớm. Quy định cứng 24 hay 36 tháng sẽ thiếu thực tế", ông nói.

Một vấn đề khác được Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang đặt ra là người nghiện ngày nay chuyển sang sử dụng ma túy tổng hợp, nhiều trường hợp pha trộn gây ngáo đá, loạn thần, thực hiện hành vi phạm tội nghiêm trọng. Bộ trưởng Công an cho biết đây là nhóm đặc biệt nguy hiểm, rất khó quản lý nếu thời gian cai nghiện quá ngắn.

Ngoài quy trình điều trị, bài toán lớn đặt ra là việc làm sau cai nghiện. Đại biểu Hòa nêu thực tế phần lớn người sau cai rất khó tìm việc, ngoại trừ trường hợp có người thân hỗ trợ.

"Không có việc làm thì tỷ lệ tái nghiện luôn cao. Nhà nước cần nghiên cứu chính sách tạo việc làm để họ có điểm tựa tái hòa nhập", ông nói.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) (Ảnh: Media QH).

"Đưa trẻ 12 tuổi vào trại giáo dưỡng có thể ảnh hưởng tiêu cực"

Một nội dung thu hút nhiều ý kiến là việc đưa người từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện hoặc trường giáo dưỡng. Một số đại biểu nhận định số lượng trẻ vị thành niên nghiện ma túy tuy tăng, nhưng mỗi địa phương không nhiều, đưa các em vào trường giáo dưỡng sẽ gây khó khăn trong thăm nom, đồng thời dễ bị ảnh hưởng tiêu cực.

Đại biểu Phạm Văn Hòa đặc biệt lưu ý khoảng cách phát triển giữa trẻ 12 tuổi và nhóm 17-18 tuổi: "Trẻ 12 tuổi còn như chim sẻ non. Đưa vào cùng môi trường với những em gần 18 tuổi, đã có nhiều trải nghiệm và hành vi phức tạp, rất dễ bị ảnh hưởng".

Theo ông, chỉ nên áp dụng biện pháp này với trường hợp thật sự cần thiết, còn lại ưu tiên để gia đình phối hợp giáo dục và giữ trẻ tiếp tục học văn hóa trong môi trường quen thuộc.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ Công an báo cáo Quốc hội rằng hiện cả nước có 239 trường hợp từ 12 đến dưới 18 tuổi đang cai nghiện bắt buộc tại các cơ sở. Con số này không lớn, và các trường giáo dưỡng hiện đáp ứng đầy đủ điều kiện cơ sở vật chất và môi trường giáo dục phù hợp để đảm bảo quyền lợi của trẻ, nhất là học văn hóa.

Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo đề xuất chỉnh lý theo hướng linh hoạt hơn như trẻ 12-18 tuổi có thể được đưa vào trường giáo dưỡng hoặc cơ sở cai nghiện công lập, nếu nơi đó đáp ứng đủ điều kiện. Điều kiện cụ thể sẽ do Chính phủ hoặc Bộ trưởng Công an hướng dẫn.

Không áp dụng tràn lan biện pháp giám sát điện tử

Cũng tại phiên họp, Bộ Công an giới thiệu thiết bị giám sát điện tử dành cho người nghiện và người sau cai - một vòng đeo tay thông minh tích hợp cảm biến sinh học, GPS, trí tuệ nhân tạo và nhiều lớp bảo vệ. Thiết bị giúp theo dõi vị trí 24/7, cảnh báo rời khỏi nơi cư trú, phát hiện tụ tập bất thường, thậm chí nhận biết dấu hiệu sốc thuốc.

Cơ quan soạn thảo cho biết biện pháp này không được dùng tràn lan, mà chỉ áp dụng với những nhóm đối tượng phù hợp, khi có quy định và sự cho phép của Quốc hội. Đây là công cụ bổ sung nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm áp lực cho lực lượng chức năng và góp phần hạn chế tái nghiện.

Bộ Công an giới thiệu vòng đeo tay giám sát người cai nghiện ma túy (Ảnh: Media QH).

Bộ Công an khẳng định sẽ tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu Quốc hội, chỉnh lý dự thảo theo hướng khoa học, chặt chẽ, khả thi, đồng thời bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật và các điều ước quốc tế. Mục tiêu cuối cùng, theo Bộ trưởng, là xây dựng một xã hội không ma túy, hạn chế tối đa tình trạng tái nghiện và bảo đảm an ninh, an toàn cho cộng đồng.

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/co-nen-bat-buoc-tre-12-18-tuoi-vao-trai-giao-duong-de-cai-nghien-20251125195158730.htm