Coi hát bội tại chợ Bình Tây, coi người trẻ trong vở Hiền thần

Chợ Bình Tây là địa điểm quá quen thuộc của người Hoa ở khu vực quận 5, quận 6 cũ. Diễn hát bội ở chợ Bình Tây như đưa người ta trở về ký ức của Sài Gòn xưa.

Khán giả coi vở Hiền thần ở cổng chợ Bình Tây - Ảnh: QUỐC THANH

Hình ảnh đẹp trong ký ức đó lần nữa lại được bắt gặp trong buổi diễn tuồng Hiền thần (tác giả: Lê Công Phượng) của Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP.HCM ngay trước cổng chợ Bình Tây.

Mở rộng không gian biểu diễn hát bội

Hiền thần được diễn trong chương trình Di sản hội tụ nhân kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam lần thứ 20 và trong loạt hoạt động mừng 50 năm văn học nghệ thuật TP.HCM.

Khán giả tập trung xem buổi biểu diễn không quá đông, thời lượng vở diễn cũng khá dài khoảng 2 tiếng. 

Tuy nhiên, người này đi lại có người khác đến, dọc cửa chợ có những quầy ẩm thực, người ta vừa thưởng thức ẩm thực vừa coi hát bội. Cứ vậy mà cũng rộn ràng được cả buổi tối rất "khác lạ" ở cổng chợ Lớn (chợ Bình Tây).

Mấy năm nay, trong chương trình quảng bá nghệ thuật hát bội, Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP.HCM đã nỗ lực để đưa hát bội đến rất nhiều không gian công cộng phục vụ miễn phí cho người xem. 

Bây giờ đâu phải như ngày xưa, có quá nhiều loại hình giải trí, ngồi nhà mở mạng lên là người ta đã tha hồ xem từ ca nhạc, phim ảnh tới cải lương, cho nên chương trình miễn phí nếu kém hấp dẫn vẫn ế như thường!

Nghệ sĩ Thanh Bình, Trưởng phòng tổ chức biểu diễn, cho biết nhà hát cũng phải mày mò, học hỏi để biết cách làm truyền thông, giới thiệu sao cho hấp dẫn để thu hút sự chú ý. Kết cấu chương trình qua từng năm phải rút kinh nghiệm để làm sao trong 1, 2 tiếng biểu diễn phải níu chân khán giả, không để họ bỏ về giữa chừng.

Vở hát bội Hiền thần mang đậm dấu ấn của người trẻ - Ảnh: LINH ĐOAN

Chính vì sự cố gắng đó mà các chương trình định kỳ sáng hằng tuần của nhà hát tại sân đền thờ vua Hùng (trong Thảo cầm viên) và Lăng Ông Lê Văn Duyệt thu hút rất đông khán giả đến xem, rất mừng là khán giả trẻ lại chiếm số đông. Bên cạnh đó, khách nước ngoài nghe tiếng cũng tìm đến để biết hát bội Việt Nam ra sao.

Trên đà thành công đó, nhà hát cũng đang tìm kiếm và thử nghiệm biểu diễn ở một số không gian công cộng khác. Ban đầu còn khó khăn nhưng nhà hát tin nếu kiên trì có thể thu hút, tạo thói quen cho bà con đến xem hát bội, tạo cơ hội cho hát bội tiếp cận khán giả hôm nay để bộ nghệ thuật được xem là di sản văn hóa của Việt Nam không bị mai một.

Hát bội hướng đến người trẻ, dễ xem, dễ tiếp cận - Ảnh: LINH ĐOAN

Sức trẻ trong Hiền thần

Hiền thần là vở diễn khắc họa chân dung danh tướng Nguyễn Cửu Đàm. Ông là người chỉ huy xây dựng Lũy Bán Bích năm 1772 để bảo vệ Sài Gòn - Gia Định, được xem như đặt nền móng cho việc xây dựng thành phố hôm nay.

Dưới thời chúa Nguyễn Phúc Thuần, quân Xiêm La vây đánh thành Hà Tiên, ông Nguyễn Cửu Đàm và ông Trần Phước Thành được chúa sai cầm binh đi dẹp quân xâm lăng.

Là một vở sử Việt nhưng cách dựng vở Hiền thần mang hơi thở mới. Mới về con người, mới trong cách dàn dựng và cả mới trong diễn xuất với nhiều trình thức hấp dẫn khiến khán giả cứ phải "ồ à" khi xem.

Đặc biệt, lần đầu tiên một vở hát bội mà ở thành phần đạo diễn có đến ba cái tên mới toanh, đó là Thanh Bình, Bảo Châu và Ngọc Giàu.

Hai diễn viên trẻ là Hà Trí Nhơn và Châu Thanh Mộng được mạnh dạn đẩy lên làm đào kép chánh trong Hiền thần - Ảnh: LINH ĐOAN

Ông Hoàng Vinh, giám đốc nhà hát, cho biết đây là bước đi mạnh dạn của nhà hát, trao cơ hội cho người trẻ. Hát bội không có chuyên ngành đào tạo nên để có người kế thừa nhà hát phải lấy nguồn từ các sinh viên tốt nghiệp khoa kịch hát dân tộc ở Trường đại học Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM về đào tạo lại. 

Hai vai chính trong Hiền thần là vợ chồng Nguyễn Cửu Đàm giao cho hai gương mặt mới là Hà Trí Nhơn và Châu Thanh Mộng.

Mấy năm nay nhà hát cũng động viên nghệ sĩ trong đoàn đi học đạo diễn. Thanh Bình và Ngọc Giàu đã tốt nghiệp, còn Bảo Châu là diễn viên dày dạn kinh nghiệm. Để người trẻ không "bơ vơ", nhà hát đã mời đạo diễn Trần Ngọc Giàu trong vai trò cố vấn, kèm cặp 3 đạo diễn trẻ.

Ba đạo diễn trẻ dàn dựng vở Hiền thần, từ trái qua: Thanh Bình, Ngọc Giàu và Bảo Châu - Ảnh: LINH ĐOAN

Nữ đạo diễn trẻ Ngọc Giàu tâm sự với Tuổi Trẻ Online vở có 6 cảnh chia mỗi đạo diễn làm 2 cảnh. "Thầy Giàu cho chúng tôi tự do phát huy sáng tạo, có suy nghĩ gì mới mẻ cứ đưa vô. Sau đó chúng tôi diễn cho thầy xem như "trả bài". Trên cơ sở đó thầy chỉ cho chúng tôi những cái được và chưa được. 

Khi học ở trường, chúng tôi học là lý thuyết cơ bản nhưng khi áp dụng vào mỗi bộ môn lại cần những xử lý riêng. Kiểu vừa học vừa thực hành cụ thể trong mỗi vở diễn như vầy hiệu quả vô cùng, chúng tôi nắm bắt cực kỳ nhanh và rất hứng khởi để tiếp tục những dự án tiếp theo".

NSND Trần Ngọc Giàu cho biết hiện ở nhà hát có khá nhiều diễn viên đã đi học đạo diễn, tuy nhiên theo kế hoạch thì mỗi năm nhà hát chỉ được cấp kinh phí để dựng khoảng 2 vở nên cơ hội cho người trẻ không cao.

"Nếu cứ cho luân phiên thì có khi 5, 6 năm nữa các em trẻ cũng không có cơ hội dựng vở. Mà thời gian kéo dài như vậy người ta khó tin tưởng mà trao vở cho các em, bởi các em mới ra trường đã được làm gì đâu.

Vậy nên trong vở Hiền thần có đến 3 đạo diễn trẻ cùng chung tay làm là cách chúng tôi tạo cơ hội cho các em được làm nghề, được học nghề để có thể đứng độc lập một mình. Thử nghiệm ban đầu này tỏ ra hiệu quả, các em làm rất ổn, tôi rất vui nên sẵn sàng đứng sau để dìu dắt các em" - ông Giàu nói.

LINH ĐOAN

Nguồn: https://tuoitre.vn/coi-hat-boi-tai-cho-binh-tay-coi-nguoi-tre-trong-vo-hien-than-2025121009270016.htm