Sinh năm 1956 tại làng Thanh Hà, xã Trung Kênh, tỉnh Bắc Ninh, vùng đất giàu truyền thống văn hiến và văn hóa dân gian, ngay từ khi còn trẻ, Lưu Quang Lâm đã xác định con đường gắn bó với nghệ thuật. Ông được đào tạo bài bản từ sơ cấp, trung cấp đến Đại học Mỹ thuật Việt Nam và cao học chuyên ngành mỹ thuật. Tại đây, ông được học những thầy hàng đầu của nền mỹ thuật Việt Nam như Giáo sư Trần Đình Thọ, các họa sĩ Nguyễn Thụ, Trần Lưu Hậu, Phạm Công Thành, Lê Anh Vân... Những năm tháng ấy đã giúp Lưu Quang Lâm có nền tảng vững chắc để vươn xa sau này.

Họa sĩ Lưu Quang Lâm (bên trái) và tác giả Nguyễn Hải. 

Chưa từng đi qua chiến trường, nhưng trong tâm tưởng và trái tim của họa sĩ Lưu Quang Lâm, hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ vẫn luôn là biểu tượng đẹp đẽ, cao cả và thiêng liêng. Hơn 40 năm sáng tạo nghệ thuật, ông đã âm thầm, bền bỉ khắc họa hình ảnh người lính trong nhiều giai đoạn, nhiều không gian lịch sử, như một lời tri ân sâu sắc gửi đến những người đã hy sinh và cống hiến cho Tổ quốc.

Đối với ông, việc lựa chọn đề tài này là một sự thôi thúc nội tâm, là kết quả của nhiều năm sống, tìm hiểu, trăn trở và dấn thân vào hiện thực đời sống bộ đội. Sự gắn bó của ông với đề tài này bắt đầu từ những năm cuối thập niên 1990 khi có điều kiện tham dự nhiều trại sáng tác do Bộ Quốc phòng, Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức. Những chuyến đi thực địa đến chiến trường xưa từ Điện Biên, Trường Sơn, Ngã ba Đồng Lộc cho đến các đảo tiền tiêu đã giúp ông cảm nhận sâu hơn về đời sống người lính, không chỉ ở thời chiến mà cả thời bình.

Ở đó, ông được tiếp xúc với các nhân chứng lịch sử, được lắng nghe những câu chuyện đời thực của các cựu chiến binh, các chiến sĩ đặc công, biên phòng, hải quân... Từ những mảnh ghép ký ức ấy, họa sĩ Lưu Quang Lâm đã từng bước dựng nên những bức tranh không chỉ mang tính mô tả lịch sử mà còn phản ánh sâu sắc tinh thần và tâm thế của bộ đội.

Họa sĩ Lưu Quang Lâm sáng tác tác phẩm hội họa. 

Trong dòng tranh về đề tài chiến tranh cách mạng, họa sĩ Lưu Quang Lâm không chạy theo các hình thức “hô khẩu hiệu” hay minh họa khô cứng. Ông chọn cách thể hiện bằng những khung cảnh gần gũi, thân thuộc, với bố cục mạch lạc, ngôn ngữ tạo hình tinh tế, màu sắc ấm áp và biểu cảm nhân vật chân thật. Những tác phẩm của ông đều mang hơi thở của sự trân trọng, của cảm xúc thật chứ không phải một sự “gồng mình” mô tả.

Tác phẩm “Ký ức Điện Biên Phủ” là một ví dụ tiêu biểu cho khả năng kết hợp giữa chất liệu truyền thống và nội dung cách mạng hiện đại. Ở tác phẩm này, người xem cảm nhận được âm hưởng hào hùng của quân và dân ta trong quá trình đấu tranh chống thực dân Pháp và đỉnh cao là trận Điện Biên Phủ năm 1954. Từ những khoảnh khắc bà, mẹ, vợ tiễn những chiến sĩ lên mặt trận, rồi khoảnh khắc các chiến sĩ vượt núi, băng rừng; những dân quân du kích, tải lương thực, vận chuyển vũ khí trèo đèo, lội suối cùng nhau đến mặt trận; những trận chiến ác liệt đi tới thắng lợi to lớn của quân và dân ta; hình ảnh người mẹ đón chiến sĩ khi trở về, thắm đượm tình quân dân. Đó là hình ảnh của niềm tin, sức mạnh ý chí, tinh thần đoàn kết của cả dân tộc Việt Nam. Vì vậy, tác phẩm không chỉ là một ghi chép chiến sử, mà trở thành biểu tượng to lớn của tinh thần dân tộc.

Tác phẩm “Ký ức Điện Biên Phủ”. 

Dễ thấy trong tranh của họa sĩ Lưu Quang Lâm không có những hình ảnh rực rỡ, màu mè. Ông chọn màu trầm, những sắc nâu, vàng đất - gam màu của hoài niệm, chiều sâu thời gian. Người lính trong tranh ông hiện lên dung dị, đời thường, có khi là hình ảnh người chiến sĩ đang nghỉ chân bên bờ suối, khi là dáng mẹ già tiễn con đi bộ đội, lúc là bóng người lính lặng lẽ quét lá vàng trước nghĩa trang liệt sĩ...

Đó là cách mà họa sĩ Lưu Quang Lâm kể chuyện bằng sự thành kính, bằng nhịp thở đồng cảm với số phận người lính và bằng tình cảm sâu nặng với lịch sử. “Tôi vẽ người lính không chỉ để ca ngợi, mà để nhắc nhở và biết ơn. Bởi vì họ đã sống, đã hy sinh cho chúng ta có ngày hôm nay. Vẽ là một cách giữ lại ký ức, lưu lại tâm thức, và cũng là để thế hệ sau không quên”, ông chia sẻ.

Tác phẩm “Hoa trắng”. 

Mặc dù bước sang tuổi 70, họa sĩ Lưu Quang Lâm vẫn đều đặn sáng tác, vẫn tham gia các trại sáng tác, các hoạt động của Hội Mỹ thuật Việt Nam và Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Bắc Ninh. Họa sĩ Lưu Quang Lâm cho biết: “Tôi đang tiếp tục khai thác những tác phẩm về cuộc sống hằng ngày của những người mẹ, người chị sau chiến tranh để tỏ lòng thành kính, biết ơn và tôn vinh những hy sinh, mất mát của hậu phương chiến sĩ”.

Có thể nói, mỗi tác phẩm của họa sĩ Lưu Quang Lâm là một nén nhang, một tấm lòng thành kính lòng dâng lên thế hệ đi trước - những con người đã làm nên lịch sử bằng máu và nước mắt, để hôm nay, nghệ sĩ có thể vẽ lên bằng màu và ánh sáng./.

 

Nguồn: https://www.qdnd.vn/van-hoa/van-hoc-nghe-thuat/de-tai-luc-luong-vu-trang-qua-tranh-ve-cua-hoa-si-luu-quang-lam-1015508