Đề xuất bổ sung quy định bảo vệ thông tin người dân khi tham gia vào không gian số

Thảo luận về quyền công dân số và trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) cho biết, hiện dự thảo Luật chưa quy định rõ về một số nội dung liên quan đến quyền cá nhân, tổ chức khi tham gia vào không gian số.

Cụ thể như quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân; quyền được quên; quyền chuyển dữ liệu giữa các nền tảng; trách nhiệm bồi thường khi hệ thống số tự động đưa ra quyết định sai; bảo vệ trẻ em trên môi trường số, bao gồm phân loại nội dung theo độ tuổi.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) phát biểu thảo luận. *Ảnh: Như Ý*

Theo đại biểu, với xu hướng quản trị dựa trên dữ liệu, các hệ thống tự động sẽ ngày càng tham gia vào quyết định hành chính. Với các phương pháp quản trị, thu thập, khai thác, sử dụng dữ liệu hiện nay đang tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ vi phạm quyền riêng tư, sai lệch dữ liệu, lộ lọt dữ liệu... Vì vậy, cần rà soát và tiếp tục bổ sung các quy định chặt chẽ, cụ thể về các quyền được tôn trọng, bảo vệ thông tin của người dân khi tham gia vào không gian số. Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định về cơ chế khiếu nại, bồi thường; trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước khi quyền được bảo vệ thông tin cá nhân của công dân bị xâm phạm; quy định cụ thể hơn về nội dung bảo vệ nhóm đối tượng yếu thế, đặc biệt là trẻ em khi trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ như hiện nay.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) phát biểu thảo luận. *Ảnh: Như Ý*

Quan tâm đến vấn đề phát triển kinh tế số, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) cho hay, theo Điều 21 của dự thảo Luật đã bao quát các định hướng quan trọng như hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, phát triển nền tảng số quốc gia, hình thành hệ sinh thái dữ liệu và thúc đẩy năng lực nội sinh về công nghệ.

Tuy nhiên, các nội dung vẫn thiên về liệt kê chính sách, chưa nêu rõ cơ chế thực thi và chưa phân định vai trò giữa Nhà nước với doanh nghiệp. Một số khái niệm như nền tảng số quốc gia, hệ sinh thái dữ liệu hay năng lực cạnh tranh quốc tế nếu đưa vào luật với tiêu chí cứng có thể nhanh chóng lạc hậu.

Về Điều 22 liên quan hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh chuyển đổi số, đại biểu cho biết, dự thảo Luật đã thể hiện rõ sự quan tâm của Nhà nước thông qua hỗ trợ đào tạo, tư vấn, tiếp cận nền tảng số và nguồn lực tài chính.

Tuy nhiên, danh mục hỗ trợ nêu quá chi tiết, trong khi nhu cầu doanh nghiệp thay đổi nhanh theo công nghệ. Do đó, đại biểu cho rằng chỉ nên quy định theo nhóm hỗ trợ, còn danh mục cụ thể giao Chính phủ điều chỉnh theo từng giai đoạn; đồng thời quán triệt nguyên tắc ưu tiên doanh nghiệp nhỏ và vừa, địa bàn khó khăn.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận. *Ảnh: Như Ý*

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, quyền dữ liệu và công dân số chưa được luật hóa đầy đủ trong dự thảo Luật. Theo đại biểu, mọi dịch vụ công số đều đi xuyên qua dữ liệu cá nhân, nhưng dự thảo mới dừng ở nguyên tắc, chưa xác định rõ quyền tự quyết dữ liệu, tính minh bạch trong xử lý dữ liệu, cơ chế khiếu nại, bồi thường hay tiêu chuẩn “quyền riêng tư từ thiết kế”.

Đại biểu cho rằng, nếu luật không tạo hành lang bảo vệ đủ mạnh, người dân sẽ bước vào chuyển đổi số trong tâm thế lo ngại. Đại biểu nhấn mạnh, chuyển đổi số không thể theo mô hình cũ “trăm hoa đua nở” nhưng đóng kín, hệ thống không liên thông, dữ liệu không kết nối. Nếu không thiết kế mạnh, đúng và trúng ngay từ đầu, chi phí sẽ tăng cao và mục tiêu khó đạt được.

“Với cấu trúc được chỉnh lý theo hướng trên, dự thảo Luật sẽ tạo nền tảng để chính quyền số vận hành thông suốt, doanh nghiệp số phát triển, công dân số được bảo vệ và trao quyền, và kinh tế số thực sự trở thành động lực tăng trưởng mới. Để đạt được điều đó, Luật Chuyển đổi số phải trở thành một trụ cột đủ mạnh, giúp Việt Nam tự chủ dữ liệu, tự chủ công nghệ và tự chủ phát triển quốc gia”, đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) quan tâm đến việc phát triển hạ tầng số công cộng. Điều 12 của dự thảo Luật quy định Nhà nước thiết lập và vận hành hạ tầng số công cộng, nhưng chưa nêu rõ cơ chế cấp quyền khai thác, sử dụng, giám sát giá dịch vụ đối với doanh nghiệp tham gia theo hình thức PPP.

Vì thế, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc giá dịch vụ phải minh bạch, không phân biệt đối xử, không tạo lợi thế độc quyền và có cơ chế giám sát độc lập để ngăn ngừa lạm dụng vị trí thống lĩnh hạ tầng nhằm tránh rủi ro “tư nhân hóa lợi ích, xã hội hóa chi phí” trong hạ tầng quốc gia.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu giải trình. *Ảnh: Như Ý*

Về dịch vụ công trực tuyến toàn trình, các Điều 19 và 22 quy định cơ quan nhà nước không được yêu cầu người dân nộp lại giấy tờ đã có trong cơ sở dữ liệu quốc gia, nhưng chưa xác định trách nhiệm pháp lý khi hệ thống dữ liệu bị lỗi hoặc không kết nối, gây chậm trễ trong giải quyết thủ tục.

Vì thế, đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế xử lý bao gồm trách nhiệm giải trình, bồi thường thiệt hại và nghĩa vụ công khai nguyên nhân kỹ thuật khi hồ sơ bị chậm hoặc bị từ chối không do lỗi của người dân. Đây là điểm then chốt để chuyển đổi số thực chất, lấy người dân làm trung tâm.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/de-xuat-bo-sung-quy-dinh-bao-ve-thong-tin-nguoi-dan-khi-tham-gia-vao-khong-gian-so-725311.html