Đề xuất chính sách tháo gỡ khó khăn trong phát triển năng lượng

Tại Hội thảo “Chuyển đổi năng lượng xanh nhìn từ Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị” do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức ngày 30/10, ông Trần Hoài Trang, Phó Cục trưởng Cục Điện lực cho biết, Bộ Công Thương đang hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.

Báo Đại biểu Nhân dân•30/10/2025

Sẽ cắt giảm một số thủ tục chuẩn bị đầu tư dự án điện lực

“Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là kim chỉ nam quan trọng để Việt Nam xây dựng một hệ thống năng lượng an toàn, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Vấn đề còn lại là cách thức chúng ta hiện thực hóa Nghị quyết bằng hành động cụ thể”, ông Phạm Đức Sơn, Tổng Biên tập Tạp chí Nhà đầu tư, nhấn mạnh.

Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 70-NQ/TW, Bộ Công Thương đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng, dự kiến trình Quốc hội xem xét, thông qua ngay trong Kỳ họp thứ Mười đang diễn ra, ông Trần Hoài Trang, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương), cho biết.

Nghị quyết dự kiến sẽ bao gồm một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn trong phát triển năng lượng, với bốn nhóm trọng tâm: quy hoạch điện lực; phát triển mạng lưới cấp điện trong quy hoạch tỉnh; đầu tư xây dựng dự án điện; và cơ chế mua bán điện trực tiếp.

Cụ thể, về quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong quy hoạch tỉnh, dự thảo Nghị quyết quy định về việc điều chỉnh quy hoạch một cách linh hoạt nhằm đáp ứng được nhu cầu thực tiễn cũng như khả thi trong quá trình thực hiện.

Về đầu tư xây dựng dự án điện lực, dự thảo Nghị quyết sẽ cắt giảm một số thủ tục chuẩn bị đầu tư dự án điện lực (từ giai đoạn quy hoạch đến khi khởi công xây dựng công trình như chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư…). Các quy định nhằm cắt giảm thời gian thực hiện và chi phí tuân thủ của nhà đầu tư thực hiện dự án điện lực. Việc cắt giảm sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện và sớm đưa các dự án điện lực đưa vào vận hành trong giai đoạn 2026 - 2030.

Dự thảo Nghị quyết cũng bổ sung một số cơ chế đặc thù áp dụng cho các dự án BOT điện nhằm đáp ứng được mong muốn của các nhà đầu tư và tăng tính hấp dẫn để thu hút được nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức tín dụng nước ngoài. Đồng thời, bổ sung quy định về cơ chế đặc thù vượt trội và tháo gỡ khó khăn cho các dự án nhiệt điện khí sử dụng khí LNG nhập khẩu, trong đó tập trung vào cơ chế sản lượng điện tối thiểu dài hạn và thời gian áp dụng.

Dự thảo đưa ra các quy định để thúc đẩy và triển khai hiệu quả hơn cơ chế mua bán điện trực tiếp theo đúng tinh thần Nghị quyết số 70-NQ/TW về tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng. Cụ thể bao gồm định hướng các nội dung chính sau: mở rộng đối tượng áp dụng (bên mua điện); bỏ quy định về khung giá đối với trường hợp mua bán điện trực tiếp qua lưới điện kết nối riêng.

Dự thảo Nghị quyết cũng đề xuất phân cấp mạnh cho địa phương trong việc phê duyệt chủ trương đầu tư điện gió ngoài khơi. Theo đó, UBND cấp tỉnh sẽ có thẩm quyền chấp thuận dự án, lựa chọn nhà đầu tư theo vị trí điểm gom công suất. Đồng thời, quy định cơ chế giao nhiệm vụ cho một số doanh nghiệp lớn nhà nước, tư nhân có uy tín, thương hiệu, có thực lực để thực hiện nhiệm vụ phát triển điện gió ngoài khơi quy mô lớn gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

“Chúng tôi kỳ vọng, nếu nghị quyết được Quốc hội thông qua, đây sẽ là hành lang pháp lý đủ mạnh để thúc đẩy các dự án nguồn điện, lưới điện nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu phụ tải ngày càng cao trong giai đoạn 2026 - 2030”, ông Trang nói.

Quy hoạch điện VIII nên được cập nhật định kỳ 3 - 5 năm

Để đạt được các mục tiêu chiến lược về an ninh năng lượng, giảm phát thải, và tăng trưởng xanh, PGS.TS. Đặng Trần Thọ, Viện Công nghệ năng lượng, Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho rằng, cần hoàn thiện thể chế, chính sách và quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia.

Cụ thể, Việt Nam cần có Luật Năng lượng xanh và hiệu quả năng lượng (mới) tích hợp các cơ chế quản lý thị trường điện cạnh tranh, hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA), thị trường carbon, và lưu trữ năng lượng.

Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh 2024) nên được cập nhật định kỳ 3 - 5 năm, bổ sung cơ chế linh hoạt cho chuyển dịch nguồn và vùng. Đồng thời, cần thiết lập Cơ quan Điều phối chuyển đổi năng lượng quốc gia (theo mô hình “Energy Transition Council” của Anh) để giám sát thống nhất giữa quy hoạch, đầu tư và chính sách ưu đãi.

Cùng với đó, cần chuyển từ cơ chế giá FIT cố định sang cơ chế đấu thầu minh bạch, có trần giá và ưu tiên công nghệ nội địa hóa. Thiết lập hệ thống thuế carbon và tín chỉ carbon nội địa theo hướng khuyến khích doanh nghiệp tiết giảm phát thải và tái đầu tư vào công nghệ sạch. Các dự án hydrogen, pin lưu trữ, và điện gió ngoài khơi nên được hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu thiết bị, miễn thuế thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu và ưu tiên tiếp cận đất - hạ tầng.

Đề cập việc quy hoạch Điện VII đánh giá không toàn diện việc phát triển nguồn điện, làm mất cân đối giữa nguồn và lưới, vùng miền, gây lãng phí, PGS.TS. Đặng Trần Thọ cho rằng, đây là những bài học lớn trong việc xây dựng các quy hoạch phát triển năng lượng quốc gia. Ông đề xuất các quy hoạch điện quốc gia tương lai cần được khảo sát, đánh giá và xây dựng một cách cẩn trọng, toàn diện hơn; cần có cơ chế giám sát, điều chỉnh, bổ sung thay đổi trong thời gian quy hoạch.

Ở góc độ doanh nghiệp nhà nước, ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), cho rằng, để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 70-NQ/TW, Chính phủ và các bộ, ngành cần sớm hoàn thiện khung pháp lý và tiêu chuẩn kỹ thuật cho các công nghệ năng lượng mới: hydrogen, amoniac, biomass, thu hồi và lưu trữ carbon, cùng cơ chế thị trường carbon đồng bộ với chuẩn mực quốc tế.

Đại diện EVN cũng nhấn mạnh vai trò phối hợp của các địa phương trong quy hoạch không gian, bố trí quỹ đất cho phát triển nguồn và lưới điện, cũng như trong đền bù, giải phóng mặt bằng, đây là yếu tố thường gây chậm tiến độ nhiều dự án điện lớn.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/de-xuat-chinh-sach-thao-go-kho-khan-trong-phat-trien-nang-luong-10393744.html