ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn: Nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật, lấy thực tiễn làm chuẩn
Diễn đàn xây dựng pháp luật lần đầu tiên được tổ chức có ý nghĩa rất lớn trong giai đoạn hiện nay, bởi đây không chỉ là nơi các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học... trao đổi về kỹ thuật lập pháp mà thực chất sẽ là không gian cho đối thoại thể chế, chính sách, pháp luật sâu rộng.
Diễn đàn là kênh đối thoại chính sách mở giữa Quốc hội - Chính phủ - chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp...; tạo không gian để các chủ thể liên quan cùng trao đổi, phản biện, chia sẻ các vướng mắc từ thực tiễn. Đây là cách để thu hẹp khoảng cách giữa lập pháp và thực tiễn đời sống - sản xuất - kinh doanh; giúp cơ quan soạn thảo “nghe đúng - trúng - đủ” những vấn đề thực tiễn đang đặt ra; bảo đảm pháp luật ban hành sẽ thực sự đi vào cuộc sống.
Qua Diễn đàn, chúng ta có thể phát hiện sớm những "điểm nghẽn", "khoảng trống", chồng chéo trong hệ thống pháp luật. Công tác xây dựng pháp luật đang được đổi mới rất mạnh mẽ cả về tư duy và quy trình lập pháp, luật chỉ quy định mang tính nguyên tắc còn lại giao cho Chính phủ quy định chi tiết, nhiều luật giao thoa (đầu tư, đất đai, môi trường, xây dựng, quy hoạch…), giúp cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra nhận diện sớm các xung đột pháp lý, quy định không khả thi, không thống nhất. Đây cũng là nơi để doanh nghiệp và địa phương phản ánh các vướng mắc trong thực thi pháp luật; từ đó, giúp Quốc hội và Chính phủ có căn cứ sửa đổi, điều chỉnh pháp luật, tháo gỡ “đúng điểm nghẽn”, giảm chi phí tuân thủ.
Trong bối cảnh hiện nay, Diễn đàn còn có ý nghĩa góp phần nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật, lấy thực tiễn làm chuẩn; giúp khẳng định quan điểm “xây dựng pháp luật phải xuất phát từ nhu cầu cuộc sống, không chỉ từ ý chí của cơ quan quản lý nhà nước”; tăng cường tính minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện của pháp luật; tăng cường đồng thuận xã hội và trách nhiệm giải trình. Diễn đàn vì thế sẽ tạo cơ chế công khai hóa các vấn đề chính sách đang thảo luận; khuyến khích sự tham gia của người dân, hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp... vào quá trình hoạch định chính sách, pháp luật.
Đặc biệt, Diễn đàn sẽ còn góp phần thúc đẩy tinh thần pháp luật phải mở đường cho đổi mới sáng tạo, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; xây dựng Nhà nước pháp quyền hiện đại, quản trị số, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm; tạo lập môi trường đầu tư - kinh doanh thuận lợi, minh bạch; bảo đảm triển khai hiệu quả các nghị quyết chiến lược, quan trọng của Đảng và Quốc hội cũng như định hướng “pháp luật phải là công cụ dẫn dắt phát triển”.
ĐBQH Trần Khánh Thu (Hưng Yên): Thực hiện tinh thần “đi trước một bước” thông qua việc ban hành các luật, nghị quyết mang tính đột phá
Việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn xây dựng pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng. Theo chương trình, tại Diễn đàn, chúng ta sẽ đánh giá toàn diện công tác xây dựng pháp luật từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đến nay, trọng tâm là tập trung đổi mới tư duy xây dựng pháp luật cũng như những kết quả nổi bật trong công tác lập pháp của Quốc hội, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, những cách làm hay để tiếp tục phát huy, nhân rộng.
Đồng thời, đánh giá những hạn chế, những điểm cần tiếp tục hoàn thiện, tổng kết lý luận và thực tiễn để đề xuất các định hướng, giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động lập pháp của Quốc hội trong thời gian tới, góp phần hoàn thiện thể chế, kiến tạo phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.
Tôi cho rằng, trong thời gian tới, để đổi mới công tác xây dựng pháp luật, thể chế, đồng thời, nâng cao nhận thức và sự tin tưởng của cử tri vào vai trò quan trọng của Quốc hội trong việc bảo vệ lợi ích chung và sự phát triển bền vững của đất nước cần triển khai đồng bộ một số biện pháp.
Thứ nhất, nâng cao năng lực và tài chính cho người làm công tác pháp luật. Cụ thể, tăng cường tuyển dụng, đào tạo và trọng dụng cán bộ, công chức có năng lực cao trong việc soạn thảo, thẩm định, thẩm tra dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; bảo đảm ngân sách và cơ chế khoán chi cho từng nhiệm vụ, hoạt động xây dựng luật, bao gồm nghiên cứu, soạn thảo và tham vấn. Cùng với đó, xây dựng chính sách thu hút chuyên gia tư vấn, nghiên cứu, đánh giá tác động để nâng cao chất lượng dự án luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và chiến lược phát triển quốc gia.
Thứ hai, cải tiến quy trình, số hóa để tăng tính chuyên nghiệp và minh bạch. Theo đó, áp dụng quy trình chuẩn hóa, minh bạch trong việc lập đề xuất, soạn thảo, thẩm định và công bố dự thảo luật; đồng thời đẩy mạnh công tác tham vấn xã hội để thu thập ý kiến cử tri và các bên liên quan. Số hóa và sử dụng công nghệ thông tin, giúp rút ngắn thời gian soạn thảo, tăng tính truy xuất nguồn gốc và giảm thiểu sai sót. Thực hiện đánh giá và quyết định sản phẩm hoàn thành theo tiêu chuẩn đã đề ra, do người đứng đầu cơ quan chịu trách nhiệm, như quy định tại Điều 5 của Nghị quyết số 197/2025/QH15.
Thứ ba, thực hiện tinh thần “đi trước một bước” thông qua đề xuất các luật, nghị quyết... mang tính đột phá, đáp ứng các xu hướng phát triển mới (công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, bảo vệ môi trường). Tổ chức nghiên cứu chiến lược, dự báo tác động của các dự án luật trước khi đưa ra Quốc hội, nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả thực tiễn. Bên cạnh đó, thúc đẩy cơ chế “đề xuất luật từ cơ sở”, qua đó tạo môi trường pháp luật “đi trước” so với nhu cầu xã hội.
Thứ tư, tăng cường truyền thông, giáo dục để cử tri hiểu rõ vai trò lập pháp của Quốc hội và tham gia tích cực vào quá trình xây dựng pháp luật. Trong đó, công khai, truyền thông rộng rãi các giai đoạn của công tác xây dựng luật (đề xuất, tham vấn, thông qua) qua các kênh truyền thông đại chúng và các nền tảng số. Tổ chức các hội thảo, diễn đàn, báo cáo quý về tiến độ và nội dung các dự án luật; đào tạo, giáo dục pháp luật cho cử tri thông qua các chương trình giáo dục công dân, tài liệu hướng dẫn ngắn gọn, video giải thích vai trò của Quốc hội trong lập pháp và giám sát. Khuyến khích cử tri tham gia tham vấn bằng cách cung cấp các công cụ trực tuyến để gửi ý kiến, góp ý và theo dõi kết quả xử lý, tạo tinh thần “cùng xây dựng” pháp luật.
ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng): “Điểm hội tụ” quan trọng, phát hiện sớm bất cập thể chế
Trước hết, Diễn đàn xây dựng pháp luật lần này sẽ tạo ra không gian trao đổi chính sách đa chiều ở tầm quốc gia. Thành phần tham dự Diễn đàn gồm lãnh đạo chủ chốt của Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, các cơ quan của Quốc hội, các bộ, ngành trung ương và địa phương cũng như đông đảo giới nghiên cứu và cộng đồng doanh nghiệp. Đây là cấu trúc rất hiếm có trong các hoạt động lập pháp thường nhật. Khi các chủ thể của quá trình hoạch định chính sách cùng trao đổi trên tinh thần học thuật và minh bạch, những khoảng trống chính sách, những điểm chồng chéo giữa luật và dưới luật, những quy định mâu thuẫn giữa các lĩnh vực… sẽ được nhìn nhận rõ ràng hơn. Diễn đàn, vì vậy, là “điểm hội tụ” quan trọng để phát hiện sớm các bất cập thể chế trước khi chúng trở thành rào cản phát triển.
Thứ hai, Diễn đàn là kênh phản biện chính sách có tổ chức, giúp nâng cao chất lượng lập pháp. Việc xây dựng luật trong bối cảnh mới đòi hỏi tư duy pháp lý hiện đại, tầm nhìn dài hạn và tinh thần cải cách mạnh mẽ. Diễn đàn chính là nơi để những vấn đề phức tạp này được thảo luận sâu, cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn, từ đó hỗ trợ Quốc hội và Chính phủ ra quyết định chuẩn xác hơn trong hoàn thiện chính sách pháp luật.
Thứ hai, Diễn đàn là kênh phản biện chính sách có tổ chức, giúp nâng cao chất lượng lập pháp. Việc xây dựng luật trong bối cảnh mới đòi hỏi tư duy pháp lý hiện đại, tầm nhìn dài hạn và tinh thần cải cách mạnh mẽ. Diễn đàn chính là nơi để những vấn đề phức tạp này được thảo luận sâu, cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn, từ đó hỗ trợ Quốc hội và Chính phủ ra quyết định chuẩn xác hơn trong hoàn thiện chính sách pháp luật.
Thứ ba, Diễn đàn góp phần tăng cường tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động lập pháp. Khi các ý kiến đến từ nhiều chủ thể khác nhau, cùng được lắng nghe, việc xây dựng luật sẽ hạn chế được những quy định thiếu tính khả thi hoặc xa rời thực tế. Chính sự tham gia rộng rãi này giúp củng cố niềm tin của xã hội vào hoạt động lập pháp, đồng thời, thể hiện tinh thần đổi mới trong việc “lấy thực tiễn làm thước đo”.
Thứ tư, Diễn đàn còn là kênh lan tỏa tinh thần cải cách thể chế, giúp tạo sự đồng thuận trong hệ thống chính trị và toàn xã hội. Diễn đàn chính là bước trung gian quan trọng, nơi các định hướng lớn được “dịch” thành các yêu cầu cụ thể của hệ thống pháp luật. Từ đó, tạo nền tảng tư duy thống nhất giữa các cơ quan trong quá trình soạn thảo, thẩm tra và ban hành luật.
Trong bối cảnh đất nước đang đi vào giai đoạn phát triển mới với những yêu cầu rất cao về cải cách thể chế, Diễn đàn xây dựng pháp luật lần này sẽ giữ vai trò như “bộ máy tăng tốc”, kết nối tri thức, thực tiễn và hoạch định chính sách. Đây là không gian thiết yếu để pháp luật thực sự trở thành động lực phát triển, và để tiếng nói của Nhân dân thông qua đại biểu Quốc hội được chuyển hóa thành các quyết sách đúng đắn, kịp thời và bền vững.
ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Trị): “Mảnh ghép” quan trọng trong bức tranh đổi mới tư duy xây dựng pháp luật
Trong thực hiện công tác lập pháp thời gian qua, Quốc hội Khóa XV đã có rất nhiều đổi mới, chuyển động cụ thể như: quy trình lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh được siết chặt hơn; yêu cầu tổng kết thi hành, đánh giá tác động chính sách, lấy ý kiến rộng rãi được nhấn mạnh hơn nhiều so với trước đây; hoạt động thẩm tra, phản biện của các Ủy ban ngày càng sâu hơn; vai trò của ĐBQH chuyên trách được phát huy tốt hơn. Ở cấp Đoàn ĐBQH, chúng tôi tổ chức rất nhiều hội nghị góp ý dự thảo luật, mời các sở, ngành, địa phương, hiệp hội doanh nghiệp, chuyên gia… tham gia ngay từ đầu, chứ không để đến phút cuối mới “chạy theo” dự thảo.
Đặc biệt, điểm thay đổi rõ nhất trong tư duy xây dựng pháp luật thời gian gần đây là chúng ta chuyển mạnh từ tư duy “quản lý cho chặt” sang tư duy “kiến tạo phát triển, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm”.
Tuy vậy, nếu nhìn thẳng vào sẽ thấy hệ thống pháp luật và quy trình xây dựng pháp luật vẫn còn những điểm phải tiếp tục đổi mới. Do vậy, Diễn đàn xây dựng pháp luật lần này sẽ chính là một “mảnh ghép” quan trọng trong bức tranh đổi mới ấy.
Diễn đàn có ý nghĩa rất quan trọng vì sẽ thực hiện trao đổi, thảo luận, đánh giá toàn diện về công tác xây dựng pháp luật từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đến nay. Ở đây, chúng ta sẽ không chỉ nói về nội dung của luật, mà còn đối thoại về cách làm luật, cách đưa luật vào cuộc sống, để thấy rất rõ: tư duy lập pháp mới không dừng ở việc “thông qua cho đủ chương trình”, mà còn là tạo ra những đạo luật "sống" cùng đời sống, dễ hiểu, dễ thực hiện, được người dân và cơ sở đồng thuận.
Mặt khác, thông qua Diễn đàn xây dựng pháp luật lần đầu tiên được tổ chức này, sẽ cho thấy rõ hơn một cách làm mới: Đưa cơ quan xây dựng pháp luật, cơ quan thực thi pháp luật, các Đoàn ĐBQH và các đối tượng chịu sự tác động của luật ngồi lại với nhau, cùng mổ xẻ, phân tích những vấn đề “nóng” của thực tiễn thi hành. Tôi rất mong mô hình đối thoại như vậy sẽ được duy trì thường xuyên hơn, gắn trực tiếp với từng dự án luật cụ thể.
Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật không chỉ là thay đổi câu chữ trong quy trình, mà là thay đổi từ “cách nghĩ” đến “cách làm”; chuyển từ “quản lý cho chặt” sang “kiến tạo, phục vụ phát triển”; từ “đề xuất từ trên xuống” sang “chính sách đi lên từ cuộc sống”; từ “xây dựng xong là xong” sang “xây dựng - thực thi - giám sát - điều chỉnh là một chu trình liên tục”.
Trong thời gian tới, chúng ta phải coi khâu xây dựng và phân tích chính sách là “trái tim” của quy trình lập pháp; đổi mới mạnh hơn nữa phương thức tham vấn và phản biện xã hội; gắn chặt hơn công tác xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành và phổ biến pháp luật; đầu tư xứng đáng cho con người làm luật và nguồn lực cho công tác xây dựng pháp luật.
Nguồn: https://daibieunhandan.vn/dien-dan-xay-dung-phap-luat-lan-thu-nhat-lan-toa-manh-me-tinh-than-doi-moi-tu-duy-lap-phap-chu-dong-kien-tao-va-dan-dat-su-phat-trien-10396644.html
Bình luận (0)