Điện Thái Hòa hồi sinh như thuở vàng son

VTV.vn - Sau ba năm phục dựng công phu, Điện Thái Hòa - nơi được xem là trái tim của Hoàng thành Huế - đã hồi sinh trong dáng vẻ uy nghi, vàng son như thuở nào.

Điện Thái Hòa hồi sinh như thuở vàng son.

Giữa lòng cố đô, Điện Thái Hòa từng là biểu tượng quyền lực của triều Nguyễn nay tỏa sáng trở lại, mang theo hơi thở của lịch sử, của bàn tay con người và của niềm tự hào di sản Huế.

Nơi lưu dấu một thời vàng son

Nếu Hoàng thành là linh hồn của cố đô Huế thì Điện Thái Hòa chính là trái tim của Hoàng thành, nơi từng chứng kiến những buổi đại triều lộng lẫy, những lời chiếu ban xuống khắp thiên hạ, và cũng là nơi lưu dấu một thời vàng son hơn hai thế kỷ trước.

Ngôi điện được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1805, khi triều Nguyễn vừa định đô tại Phú Xuân. Theo sử sách, công trình được khởi công ngày 22 tháng Giêng năm Gia Long thứ tư (tháng 2 năm 1805) và hoàn thành chỉ sau mười tháng. Đến năm 1833, trong cuộc đại quy hoạch Hoàng thành, vua Minh Mạng đã cho dời điện đến vị trí hiện nay - trung tâm của trục chính cung đình, thẳng hàng với Ngọ Môn và Kỳ Đài.

Ngôi điện được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1805, khi triều Nguyễn vừa định đô tại Phú Xuân.

Bên trong điện là ngai vàng, biểu tượng quyền lực tối cao của hoàng đế. Trong những buổi đại triều, vua ngự chính giữa, xung quanh là các hoàng thân và bá quan văn võ chia thành hàng lối rõ ràng. Mỗi hoa văn, mỗi sắc sơn son thếp vàng trong điện đều ẩn chứa tinh thần tôn nghiêm của một triều đại.

Bên trong điện là ngai vàng, biểu tượng quyền lực tối cao của hoàng đế.

Trải qua hơn hai trăm năm, Điện Thái Hòa nhiều lần được trùng tu, nhưng thời gian, chiến tranh và khí hậu khắc nghiệt vẫn để lại những vết hằn sâu. Đặc biệt, sau cơn bão số 5 năm 2020, mái ngói hoàng lưu ly bị xô lệch, nhiều cấu kiện gỗ bị mục nát, hoa văn phai màu, khiến công trình từng là niềm kiêu hãnh của triều Nguyễn trở nên tiêu điều.

Hồi sinh giữa lòng di sản

Tháng 11/2021, dự án trùng tu Điện Thái Hòa được khởi công với tổng kinh phí 128 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước. Đây là một trong những dự án bảo tồn di tích quy mô và công phu nhất mà Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế từng thực hiện.

Tháng 11/2021, dự án trùng tu Điện Thái Hòa được khởi công với tổng kinh phí 128 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước.

Trước khi hạ giải, toàn bộ công trình được quét 3D để lưu giữ mọi chi tiết gốc, từ cấu kiện gỗ, họa tiết trang trí đến từng vết chạm của thời gian. Từ đó, một bản sao số hóa hoàn chỉnh được lưu trữ làm nền tảng cho hành trình phục dựng. Hơn 200 nghệ nhân, thợ lành nghề, trong đó có những người đã gắn bó hàng chục năm với nghề mộc, nghề sơn son thếp vàng, nghề ngói lưu ly cùng trở lại Hoàng thành, miệt mài với từng thanh gỗ, từng viên ngói, từng đường chạm khắc.

Miệt mài với từng thanh gỗ, từng viên ngói, từng đường chạm khắc.

Những mảng tường được xây lại bằng gạch nung đúng kiểu xưa, màu gạch đỏ sẫm hài hòa với sắc vàng hoàng cung. Hệ khung gỗ lim được gia cường và thay mới theo kỹ thuật cổ truyền. Trên mái, hàng vạn viên ngói hoàng lưu ly và ngói liệt men vàng được phục chế bằng phương pháp thủ công để khôi phục lại sắc vàng rực rỡ - màu của quyền lực và vương triều.

Hơn 200 nghệ nhân, thợ lành nghề tham gia dự án trùng tu Điện Thái Hòa.

Bên trong điện, lớp sơn son thếp vàng được khôi phục bằng 300 lượng vàng ròng, dưới bàn tay tài hoa và kiên nhẫn của những nghệ nhân Huế. Mỗi đường nét, họa tiết, từ hoa văn rồng phượng đến khung hoành phi câu đối, đều được chăm chút tỉ mỉ. Khi ánh nắng len qua lớp cửa, phản chiếu lên từng cột lim, từng mảng vàng lấp lánh, ta như cảm nhận được hơi thở của quá khứ.

Mỗi đường nét, họa tiết, từ hoa văn rồng phượng đến khung hoành phi câu đối, đều được chăm chút tỉ mỉ.

Không chỉ là sự hồi sinh của một công trình, quá trình trùng tu Điện Thái Hòa còn là cuộc trở lại của những nghề cổ truyền đang dần phai bóng. Nghề pháp lam, nghề gốm, nghề khảm sành sứ, nghề thếp vàng, tất cả lại được đánh thức, cùng hòa vào công trình trung tâm của triều Nguyễn, như một cách lưu giữ ký ức bằng chính đôi tay của người thợ Huế.

Ánh vàng trở lại giữa Hoàng thành

Khi những lớp giàn giáo được tháo dỡ, sắc vàng ngói lưu ly bừng sáng trong nắng sớm, phản chiếu xuống sân Đại triều nghi lát gạch đỏ. Từ xa, Điện Thái Hòa trông như một dải lụa vàng giữa không gian cổ kính của Hoàng thành, vừa trang nghiêm, vừa mềm mại.

Điện Thái Hòa trông như một dải lụa vàng giữa không gian cổ kính của Hoàng thành, vừa trang nghiêm, vừa mềm mại.

Bước qua cổng Ngọ Môn, dọc theo trục thần đạo, du khách sẽ bắt gặp Điện Thái Hòa hiện ra uy nghi mà gần gũi. Trong ánh sáng mờ dịu, ngai vàng đặt giữa chính điện tỏa sắc vàng óng, những mảng pháp lam, xanh lam xen vàng rực rỡ như những đốm lửa trong cổ tích. Mọi thứ khiến người ta có cảm giác thời gian như ngừng lại.

Ngai vàng đặt giữa chính điện tỏa sắc vàng óng.

Điện Thái Hòa hôm nay không chỉ được phục hồi vẻ ngoài lộng lẫy mà còn được gia cố từ nền móng đến khung kết cấu, chống ẩm, chống mối mọt, thích ứng với khí hậu khắc nghiệt miền Trung. Công nghệ hiện đại và kỹ thuật cổ truyền đã gặp nhau ở mục tiêu giữ lại cái hồn của di sản, nhưng trao cho nó sức sống mới.

Công nghệ hiện đại và kỹ thuật cổ truyền đã gặp nhau, giữ lại cái hồn của di sản, nhưng trao cho nó sức sống mới.

Với người dân Huế, việc Điện Thái Hòa mở cửa trở lại là niềm vui, niềm tự hào sâu sắc. Bởi giữa những thăng trầm, vẫn còn đó một Huế bền bỉ, biết nâng niu từng viên ngói, từng vết chạm, như gìn giữ linh hồn của chính mình.

Di sản xanh - hướng đi mới của bảo tồn Huế

Điện Thái Hòa vừa được Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam trao chứng nhận LOTUS - công trình xanh, trở thành di sản văn hóa thế giới đầu tiên tại Việt Nam đạt tiêu chuẩn xanh. Đằng sau danh hiệu ấy là một tư duy mới trong bảo tồn: tôn trọng giá trị nguyên gốc, song song với việc thích ứng môi trường và phát triển bền vững.

Điện Thái Hòa vừa được Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam trao chứng nhận LOTUS - công trình xanh, trở thành di sản văn hóa thế giới đầu tiên tại Việt Nam đạt tiêu chuẩn xanh.

Vật liệu truyền thống được lựa chọn kỹ lưỡng để giảm thiểu phát thải, tận dụng ánh sáng tự nhiên, thông gió tự nhiên, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ cảnh quan xung quanh. Dự án cho thấy, việc bảo tồn di sản không chỉ là “giữ nguyên cái cũ”, mà còn trao cho nó một đời sống mới, dài lâu hơn, bền vững hơn, nơi quá khứ và hiện tại cùng tồn tại trong hòa hợp.

Quá khứ và hiện tại cùng tồn tại trong hòa hợp.

Từ tro bụi thời gian, Điện Thái Hòa rực sáng trở lại bằng sắc vàng son, bằng cả tinh thần của những người gìn giữ di sản. Giữa Đại Nội trầm mặc, ánh vàng ấy vẫn phản chiếu xuống mặt gạch, soi vào lòng người, như lời nhắc dịu dàng rằng: có những giá trị, dù qua bao biến thiên, vẫn không bao giờ phai nhạt.

Có những giá trị, dù qua bao biến thiên, vẫn không bao giờ phai nhạt.

Giữa không gian cổ kính của Đại Nội, Điện Thái Hòa rực lên ánh vàng ấm áp của lớp thếp vàng, của ánh sáng tri thức và tâm huyết con người. Mỗi viên ngói, mỗi thanh gỗ đều là một nốt nhạc trong bản hòa ca hồi sinh, bản nhạc của lòng yêu di sản, của Huế vẫn thủy chung với quá khứ mà vẫn đang bước đi cùng thời đại.

Huế vẫn thủy chung với quá khứ mà vẫn đang bước đi cùng thời đại.

Nguồn: https://vtv.vn/dien-thai-hoa-hoi-sinh-nhu-thuo-vang-son-100251124131227903.htm