Kết hợp du lịch cộng đồng với xây dựng thương hiệu sản phẩm truyền thống vùng dân tộc thiểu số và miền núi

Gìn giữ và phát triển nghề làm nón thủ công là cách để người phụ nữ dân tộc Tày tại xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai phát triển sinh kế, khẳng định vai trò, góp phần đưa văn hóa vùng cao đến với cộng đồng.

Từ bao đời nay, nón lá đã trở thành vật dụng không thể thiếu trong đời sống người Tày. Chiếc nón không chỉ được dùng để che mưa, che nắng mà còn là điểm nhấn cho bộ trang phục áo chàm truyền thống. Những chiếc nón theo chân người phụ nữ Tày đi chợ phiên, lễ hội hay trong ngày cưới hỏi, trở thành biểu tượng dung dị mà duyên dáng, tôn vinh vẻ đẹp kín đáo, mộc mạc nhưng tinh tế.

Theo bà Hoàng Thị Huệ (xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai), người già trong bản vẫn kể rằng, xưa kia, con gái khéo tay biết làm nón được coi trọng. Trong lễ cưới, cô dâu đội chiếc nón tự tay làm như một lời nhắn gửi rằng mái ấm gia đình sẽ bền chặt, vững vàng như vành nón được đan khéo léo, chắc tay. Từng mũi chỉ, từng đường khâu đều chứa đựng sự kiên nhẫn và tính tỉ mỉ, biểu trưng cho phẩm chất đảm đang của người phụ nữ Tày.

Bà Hoàng Thị Huệ duy trì nghề đan nón lá thủ công, vừa tạo thêm thu nhập, vừa truyền nghề cho lớp trẻ.

Nghề truyền thống mang đến nguồn thu nhập cho phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi

Ngày nay, khi sản phẩm công nghiệp giá rẻ và tiện lợi xuất hiện khắp nơi, nghề làm nón lá thủ công đứng trước nguy cơ mai một. Dù vậy, tại nhiều bản làng người Tày ở Thái Nguyên, Lào Cai… nhiều phụ nữ trung và cao tuổi vẫn duy trì nghề đan nón lá thủ công. Họ tranh thủ những lúc nông nhàn để làm nón, vừa tạo thêm thu nhập, vừa truyền nghề cho lớp trẻ.

"Để làm nón, trước đây, chị em chúng tôi phải vào rừng hái lá cọ. Ngày nay, khu vực trồng cọ tại xã thu hẹp hơn, chúng tôi phải sang Tuyên Quang để mua lá. Để làm một chiếc nón lá cần phải trải qua rất nhiều công đoạn từ xếp lá, khâu vòng và đan quai… Mỗi bước đều đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và tình yêu dành cho nghề. Tùy theo từng vùng, cách làm nón lá của người Tày có những nét đặc trưng riêng.

Lá được xếp chồng khít, mặt bóng úp ra ngoài, đảm bảo độ kín và thẩm mỹ. Khi khâu, người thợ dùng chỉ cước hoặc chỉ nilon, khâu vòng quanh từng vành, mũi kim đều tăm tắp, phản ánh sự kiên nhẫn và khéo léo hiếm có. Dây quai được làm từ vải thổ cẩm, vừa bền vừa mang đậm nét văn hóa địa phương, tạo điểm nhấn riêng cho mỗi chiếc nón", bà Hoàng Thị Huệ cho biết.

Giữ nghề thủ công truyền thống giúp phụ nữ dân tộc thiểu số tự chủ thu nhập

Kết hợp du lịch cộng đồng, xây dựng thương hiệu cho nón lá

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, ngày nay, tại các bản làng du lịch cộng đồng ở Lào Cai nghề làm nón lá còn được các tổ chức, đoàn thể hỗ trợ kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu sản phẩm. Từ đó tăng giá trị nón thủ công và tạo ra chuỗi sinh kế ổn định. Những người phụ nữ Tày không chỉ đan nón, mà còn kết nối văn hóa với kinh tế, biến một sản phẩm truyền thống thành điểm nhấn du lịch, đồng thời tạo thêm công ăn việc làm cho cộng đồng.

Ở bản Tông Pắng, xã Lâm Thượng, nghề làm nón lá đã được các hộ dân gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Du khách đến đây không chỉ được sống trong cảnh bình yên của bản làng mà còn được trực tiếp thử làm nón dưới sự hướng dẫn của các bà, các chị như chị Hoàng Thị Huệ. Dù mũi chỉ của du khách chưa đều, được tự tay hoàn thiện chiếc nón, với nhiều người, luôn chứa đựng niềm vui, kỷ niệm khó quên. 

Chỉ với khoảng 300.000 đồng cho một buổi trải nghiệm làm nón lá, nhiều du khách rời bản làng mang theo không chỉ một món quà xinh xắn mà còn cả câu chuyện về bàn tay khéo léo và tấm lòng mến khách của phụ nữ Tày. Những trải nghiệm ấy không chỉ góp phần giữ nghề làm nón là còn đưa chiếc nón đi xa hơn, góp phần quảng bá văn hóa truyền thống của dân tộc đến bạn bè bốn phương.

Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều sản phẩm công nghiệp chiếm lĩnh thị trường, việc gìn giữ và phát triển nghề làm nón thủ công là cách để người phụ nữ Tày khẳng định vai trò của mình, nâng niu niềm tự hào dân tộc và tạo dựng sinh kế bền vững. Những chiếc nón lá tưởng như nhỏ bé đã mở ra cơ hội phát triển kinh tế thiết thực cho phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi, đặc biệt là phụ nữ trung và cao tuổi. Giữ nghề thủ công truyền thống, họ không chỉ tự chủ thu nhập mà còn được duy trì vai trò, vị thế trong gia đình và cộng đồng.

Những chiếc nón lá Tày giờ đây đã vượt ra khỏi biên giới bản làng, góp phần đưa văn hóa vùng cao đến với cộng đồng, lan tỏa câu chuyện về sự khéo léo, cần cù và tinh thần sáng tạo của người phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi.

Phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi bắt nhịp kinh tế số, quảng bá hàng hóa qua thương mại điện tử

Nguồn: https://phunuvietnam.vn/ket-hop-du-lich-cong-dong-voi-xay-dung-thuong-hieu-san-pham-truyen-thong-vung-dan-toc-thieu-so-va-mien-nui-20251124153925215.htm