Doanh nghiệp cần cơ chế để yên tâm đầu tư vào bảo vệ môi trường

Đại biểu Quốc hội cho rằng, chính sách, pháp luật hiện còn nặng về quản lý và xử lý hành chính; thiếu vắng các công cụ để khuyến khích, biến rác thải, chất thải thành nguyên liệu, chưa tạo được động lực cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng cần tiền, nhưng quan trọng hơn là cần cơ chế để yên tâm đầu tư vào bảo vệ môi trường.

ĐBQH Tạ Văn Hạ (Đà Nẵng): Thiếu vắng công cụ để khuyến khích, biến rác thải thành nguyên liệu, cơ hội

Là thành viên Đoàn giám sát, qua giám sát, tôi thấy nổi lên một vấn đề cốt lõi là hiện nay cơ chế, chính sách, pháp luật còn nặng về quản lý và xử lý hành chính; còn thiếu vắng công cụ để khuyến khích, biến rác thải, chất thải thành nguyên liệu, chưa tạo được động lực để doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này. Do vậy, rất cần thiết phải thay đổi trong tư duy và nhận thức để từ trong xây dựng pháp luật, trong công tác chỉ đạo, điều hành, trong quản lý và tổ chức thực hiện được thống nhất.

Nhiều quốc gia đã thành công trong việc coi rác thải, nước thải, khí thải không phải là gánh nặng mà là một nguồn nguyên liệu thứ cấp và là một cơ hội đầu tư, kinh doanh mới cho doanh nghiệp. Chúng ta phải nghiên cứu vấn đề này. Đây chính là bản chất của kinh tế tuần hoàn, là kinh tế xanh gắn liền với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà chúng ta đã cam kết tại COP26 dự kiến đến năm 2050. Đây là việc hơn lúc nào hết chúng ta cần phải có một sự thay đổi.

Hiện nay, khung pháp lý và chính sách của nước ta chưa tạo được sự hấp dẫn cho nhà đầu tư, chi phí xử lý chất thải vẫn chủ yếu đè nặng lên ngân sách nhà nước và doanh nghiệp. Chúng ta luôn luôn đi sau và như nhiều đại biểu đã nói, ngày hôm nay chúng ta không quan tâm đến môi trường thì thiệt hại về kinh tế sau này sẽ gấp 10 lần, thậm chí gấp rất nhiều lần, tăng trưởng kinh tế chúng ta có thể thực hiện trong một nhiệm kỳ 5 năm, 10 năm nhưng khắc phục hậu quả về môi trường có thể kéo dài đến mấy chục năm, cả trăm năm và phải đánh đổi cả thế hệ nếu không quan tâm đúng mức.

Nếu chúng ta nhìn góc độ chất thải là một nguồn tài nguyên thì sẽ tạo ra những cơ chế, chính sách. Bây giờ nước sạch người ta chế biến từ nước thải thành nước sinh hoạt, vậy cạnh tranh thế nào được với nước hiện nay bán 2.000 đồng/m3 vì sử dụng công nghệ này thì giá thành phải là 5.000 - 7.000 đồng/m3. Đắt lên như vậy nhưng tác dụng với bảo vệ môi trường rất lớn, Nhà nước phải hỗ trợ, Nhà nước phải bảo hộ để khuyến khích các doanh nghiệp. Ngay rác thải cũng vậy, khi phân loại cái nào bán được người dân gom lại và thậm chí xử lý được là người ta sẽ gom lại hết.

Nếu chúng ta hoàn thiện hệ thống pháp luật theo góc nhìn này tôi cho rằng, bảo vệ môi trường mới sớm hoàn thành và bền vững được. Qua trao đổi với các doanh nghiệp, họ nói rằng cần cơ chế chứ chưa hẳn tiền đã là chính, người ta cần Nhà nước tạo cho cơ chế để thu hút, để bảo hộ, để người ta yên tâm đầu tư công nghệ, đầu tư vào lĩnh vực về môi trường.

ĐBQH Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Phòng): Tập trung phát triển công nghiệp môi trường như một ngành kinh tế độc lập

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề, tôi đề nghị tiếp tục thể chế hóa nguyên tắc môi trường là trụ cột bắt buộc trong 3 trụ cột phát triển bền vững, trong đó tập trung phát triển công nghiệp môi trường như một ngành kinh tế độc lập, đây là nền tảng để Việt Nam tự chủ thiết bị, công nghệ, dịch vụ xử lý, tái chế, quan trắc thay vì lệ thuộc vào nhập khẩu. Đồng thời sẽ tạo chuỗi giá trị công nghệ xanh, thu hút đầu tư chất lượng cao, làm nền cho kinh tế tuần hoàn, xuất khẩu công nghệ, môi trường trong tương lai, triển khai kinh tế tuần hoàn, thay đổi mô hình sản xuất, tiêu dùng. Điều này giúp giảm phát thải, giảm áp lực tài nguyên và xử lý rác, tạo ra mô hình tăng trưởng mới, ít tài nguyên, ít carbon và nhiều giá trị.

Lồng ghép môi trường vào quy hoạch, vào đầu tư công, áp dụng công cụ tài chính và kinh tế môi trường, biến môi trường thành hành vi kinh tế thông qua phí, thuế, tín chỉ, đấu giá thị trường, giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, thúc đẩy xã hội. Xây dựng hệ thống dữ liệu quan trắc, chỉ số môi trường quốc gia giúp cho Quốc hội, Chính phủ và người dân giám sát được chất lượng môi trường, tiến độ cam kết xanh, kết nối chính sách môi trường với hội nhập và đầu tư xanh. Các Hiệp định EVFTA, CPTPP đều ràng buộc tiêu chuẩn môi trường, doanh nghiệp không đáp ứng sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng, thị trường xuất khẩu.

Cùng với đó, cần tăng đầu tư công và chi ngân sách cho môi trường, bố trí vốn đầu tư công trung hạn cho các dự án xử lý chất thải liên tỉnh, sàn tín chỉ carbon, quan trắc tự động. Xây dựng hệ thống công cụ kinh tế môi trường, điều chỉnh và thực thi thu phí xả thải tại các khu công nghiệp, khu đô thị cho phù hợp. Sớm vận hành sàn tín chỉ carbon quốc gia, áp dụng bảo hiểm môi trường, đấu thầu dịch vụ môi trường, công khai hợp đồng môi trường theo kết quả. Gắn môi trường và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, hỗ trợ doanh nghiệp triển khai DTP hộ chiếu, sản phẩm số công nghệ AI, IOT, blockchain trong chuỗi quản lý rác, nước, khí. Mở dữ liệu môi trường quốc gia để người dân, doanh nghiệp cùng tham gia giám sát và phát triển dịch vụ.

Cuối cùng là, tạo áp lực thị trường từ hội nhập quốc tế, gắn thực thi môi trường với cam kết ESG Net Zero để doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ theo chuỗi cung ứng toàn cầu. Ban hành tiêu chí sản phẩm xanh, doanh nghiệp xanh, công trình xanh để tạo phân khúc thị trường bền vững.

ĐBQH Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai): Thị trường tín chỉ carbon - cơ hội để xây dựng nền kinh tế xanh

Để thị trường tín chỉ carbon thành động lực cho kinh tế xanh, tôi đề nghị cần phải hoàn thiện khung pháp lý và thể chế, sớm sửa đổi Luật Lâm nghiệp, Luật Bảo vệ môi trường theo hướng bổ sung các quy định, điều kiện đối với nhà đầu tư tín chỉ carbon, quy định về tỷ lệ hạn ngạch phát thải khí nhà kính được phân bổ miễn phí thông qua đấu giá, trách nhiệm, công tác thanh tra, kiểm tra, bổ sung các loại phí, lệ phí liên quan đến cơ chế trao đổi bù trừ tín chỉ carbon. Ban hành một số quy định trao đổi quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; quy định về dịch vụ hấp thụ và lưu trữ carbon của rừng; chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính và khuyến khích đầu tư vào các dự án như năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững và bảo vệ rừng.

Cùng với đó, cần sớm vận hành chính thức sàn giao dịch carbon quốc gia theo đề án đã đề ra, tạo nền tảng minh bạch, tăng quyền kiểm soát giá trị tín chỉ và phân phối lợi ích trực tiếp cho cộng đồng, quan tâm đến các địa phương có tỷ lệ che phủ rừng lớn sớm được tham gia vào thị trường carbon. Hỗ trợ kỹ thuật và tài chính để giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào thị trường này.

Đồng thời, cần đầu tư công nghệ và hạ tầng, ứng dụng công nghệ AI, Zepp, vệ tinh, blockchain, lưu trữ dữ liệu về rừng, đảm bảo minh bạch trong cung cấp tín chỉ carbon. Ưu tiên rừng đa tầng bản địa, vừa phòng, chống thiên tai, vừa xây dựng vùng sinh thái carbon trọng điểm.

Thị trường tín chỉ carbon không chỉ là công cụ thực hiện cam kết môi trường mà còn là cơ hội để Việt Nam xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững và cạnh tranh, đóng góp vào mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/doanh-nghiep-can-co-che-de-yen-tam-dau-tu-vao-bao-ve-moi-truong-10393390.html