Đổi mới tư duy công nghệ để tối ưu hóa vận hành nhà máy điện

Phòng điều khiển nhà máy thuỷ điện Đa Mi.

Tại Công ty cổ phần Thủy điện Đa Nhim-Hàm Thuận-Đa Mi (DHD), hướng tiếp cận này đã được triển khai mạnh mẽ thông qua các giải pháp chủ động, gắn với thực tiễn sản xuất.

Hành trình làm chủ công nghệ vận hành

Từ thực tiễn nhiều năm qua, bài toán đặt ra không chỉ là vận hành an toàn các nhà máy điện, mà còn là thu hẹp khoảng cách giữa công nghệ thông tin và hệ thống điều khiển công nghiệp, hai lĩnh vực tưởng chừng tách biệt nhưng lại liên kết chặt chẽ trong sản xuất điện hiện đại. Các nhà máy điện chỉ có thể vận hành ổn định khi đội ngũ kỹ sư hiểu sâu về cấu trúc truyền nhận tín hiệu, giao thức làm việc của hệ thống điều khiển như DCS, SCADA, PLC.

Kỹ sư Trịnh Xuân Duy (đứng bên phải ) cùng đồng nghiệp tại Trung tâm OCC - hệ thống điều khiển từ xa tiên phong trong ngành điện Việt Nam.

Từ những trăn trở đó, nhiều kỹ sư tại DHD đã chủ động nghiên cứu, tìm hiểu cấu trúc điều khiển của các tổ máy, từ đó hình thành cách tiếp cận kết hợp tri thức số với kinh nghiệm vận hành thực tế. Đây là tiền đề quan trọng để đơn vị chuyển từ chỗ “chỉ sử dụng” sang “làm chủ” công nghệ. Kỹ sư Trịnh Xuân Duy, Công ty cổ phần Thủy điện Đa Nhim-Hàm Thuận-Đa Mi khẳng định: nếu không nắm chắc hệ thống, đơn vị sẽ phụ thuộc vào nhà thầu mỗi khi xảy ra sự cố. Khi kỹ sư chủ động được dữ liệu, cấu hình và nguyên lý điều khiển, mọi quyết định kỹ thuật đều trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Khởi đầu cho hành trình đó là việc triển khai các hệ thống Trung tâm Điều khiển vận hành (OCC) - hệ thống điều khiển từ xa tiên phong trong ngành điện Việt Nam. Trong giai đoạn đầu, đội ngũ kỹ sư tại nhà máy đã chủ động tham gia lập trình, thí nghiệm hiệu chỉnh, xây dựng kết nối điều khiển từ xa, chuẩn hóa dữ liệu vận hành và tích hợp các tổ máy vào hệ thống chung. Đây là bước chuyển quan trọng tạo nền tảng kỹ thuật vững chắc, giúp tiết kiệm chi phí vận hành và giảm mạnh sự phụ thuộc vào nhà thầu nước ngoài. Kỹ sư Trịnh Xuân Duy cho biết, giai đoạn đầu nhóm nghiên cứu đã tự lập trình, tự tích hợp từng tổ máy vào hệ thống. Mỗi lần hoàn thiện được một cấu hình mới là tăng thêm một bước tự chủ.

Việc chủ động duy trì, chỉnh sửa và mở rộng hệ thống đã giúp DHD giảm nhân lực trực vận hành, tiết kiệm chi phí bảo trì và nâng cao khả năng xử lý tình huống kỹ thuật. Thành quả này được Bộ Công thương ghi nhận tặng Bằng khen năm 2017. Chủ tịch Hội đồng quản trị DHD Lê Văn Quang cho biết: với hệ thống OCC, công ty sẽ tiếp tục nâng cấp để quản lý vận hành tập trung điều hành cụm thủy điện hiệu quả.

Động lực cho nghiên cứu đổi mới sáng tạo

Tiếp nối tinh thần ấy, nhiều giải pháp sáng tạo đã được hình thành từ thực tiễn vận hành: tái thiết kế giao diện điều khiển (HMI), dựng lại phần mềm giám sát khi hệ thống cũ gặp sự cố, chuẩn hóa dữ liệu vận hành, cấu hình cảnh báo mới, hay phát triển các phương án thay thế thiết bị độc quyền bằng phần cứng phổ thông kết hợp mô hình mô phỏng. Những cách làm này giúp tiết kiệm đáng kể chi phí đầu tư, kéo dài vòng đời thiết bị và tăng tính linh hoạt cho toàn hệ thống.

Từ việc tái lập trình thiết bị điều khiển, xây dựng cấu trúc phần mềm mở đến kiểm thử trên mô hình mô phỏng, các giải pháp công nghệ nội bộ đã chứng minh năng lực chủ động của các đơn vị phát điện trong bối cảnh yêu cầu vận hành ngày càng cao.

Chủ tịch Hội đồng thành viên EVNGENCO1 Nguyễn Tiến Khoa khẳng định: chuyển đổi số là con đường đưa EVNGENCO1 đến thành công. Mục tiêu của EVNGENCO1 tiến tới là doanh nghiệp số có văn hóa mạnh, là một trong những tổng công ty phát điện có trình độ công nghệ, quản lý tiên tiến hiện đại và chuyên môn cao hoạt động hiệu quả, bền vững.

Lễ ra mắt Đội nhân sự nòng cốt ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của EVNGENCO1.

Với định hướng đổi mới sáng tạo là đột phá chiến lược giai đoạn 2025-2030, EVNGENCO1 đang triển khai hàng loạt hành động quyết liệt - từ xây dựng hệ sinh thái công nghệ, phát triển nguồn nhân lực tri thức đến chuyển đổi số toàn diện. Đặc biệt, EVNGENCO1 đã thành lập “Đội nhân sự nòng cốt ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong Tổng công ty Phát điện 1” (Tech-CoE EVNGENCO1). Hành động này thể hiện tầm nhìn dài hạn của EVNGENCO1 trong việc xây dựng một “bộ não” công nghệ, nơi nghiên cứu, thử nghiệm và ươm mầm những ý tưởng mới có giá trị ứng dụng cao vào thực tiễn vận hành. Lấy con người làm trung tâm của mọi chiến lược, EVNGENCO1 coi mỗi cán bộ, kỹ sư và người vận hành là một “tế bào sáng tạo” - những người hiểu rõ nhất thực tiễn và cũng là những người có khả năng tìm ra lời giải cho các vấn đề của chính mình.

Đổi mới sáng tạo không khởi đầu từ công nghệ mà khởi đầu từ tư duy, từ câu hỏi “liệu có thể làm tốt hơn không?” và từ niềm tin rằng mỗi sáng kiến nhỏ đều có thể tạo nên thay đổi lớn. Trên hết, đó là tinh thần “dám nghĩ-dám làm-dám sáng tạo” đang lan tỏa mạnh mẽ trong toàn hệ thống, trở thành động lực để EVNGENCO1 tiếp tục tiên phong, bứt phá và kiến tạo những đổi thay tích cực vì một tương lai bền vững. Tinh thần này đang trở thành động lực quan trọng giúp EVNGENCO1 nâng cao năng lực tự chủ công nghệ, tối ưu hóa công tác điều khiển và bảo đảm an toàn vận hành, góp phần vào nhiệm vụ bảo đảm cung ứng điện ổn định cho phát triển kinh tế-xã hội.

Tổng công ty đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ các quy trình vận hành cốt lõi được số hóa và dữ liệu được khai thác hiệu quả phục vụ điều hành, mỗi nhà máy có ít nhất 10 sáng kiến cải tiến kỹ thuật mỗi năm và các nền tảng ứng dụng công nghệ mới như AI, IoT hay Big Data được đưa vào phục vụ công tác bảo dưỡng, cảnh báo sớm và quản lý tài sản. Cùng với đó, phong trào thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được phát động sâu rộng, khơi dậy tinh thần học hỏi, nâng cao kỹ năng số, phổ cập tri thức công nghệ đến từng cán bộ, kỹ sư và người lao động.

LÊ CHI

Nguồn: https://nhandan.vn/doi-moi-tu-duy-cong-nghe-de-toi-uu-hoa-van-hanh-nha-may-dien-post927452.html