15 λεπτά και 50 χρόνια διάδοσης της λαϊκής μουσικής στη Γαλλία

Πριν από δέκα χρόνια στην πόλη Χο Τσι Μινχ, πραγματοποιήθηκε μια επανένωση σαντούρι με τη συμμετοχή πολλών παραδοσιακών μουσικών συγκροτημάτων Βιετναμέζων του εξωτερικού από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, ο Καναδάς...

Ο καθηγητής Phuong Oanh (όρθιος στα δεξιά) και η ορχήστρα του σαντούρι έπαιξαν κατά την ηχογράφηση δύο χριστουγεννιάτικων τραγουδιών για το πρόγραμμα Vatican News στη σκηνή της βιετναμέζικης ενορίας στο Παρίσι της Γαλλίας το πρωί της 11ης Νοεμβρίου 2023 - Φωτογραφία: NVCC

Αυτά τα επιτεύγματα οφείλονται στις επίμονες προσπάθειες ανθρώπων που είναι βαθιά αφοσιωμένοι στον εθνικό πολιτισμό. Χωρίς κέρδος ή ανάγκη για τιμή, βοηθούν αθόρυβα και ολόψυχα όσους αγαπούν το εθνικό μουσικό όργανο. Ένας από αυτούς τους ανθρώπους είναι ο καθηγητής Phuong Oanh, ο πρώτος Βιετναμέζος που έγινε καθηγητής βιετναμέζικης παραδοσιακής μουσικής στη Γαλλία (Ωδείο Louis Kerven, επαρχία Sevran) από το 1978.

Έφυγε και κράτησε τη φωτιά αναμμένη

Ακολουθώντας τον σύζυγό της για να εγκατασταθεί στη Νορβηγία σε ηλικία 21 ετών, τα τελευταία 30 χρόνια, η κα Huynh Phi Thuyen έχει χτίσει μια «οικογενειακή μουσική καριέρα» όταν και οι τέσσερις μητέρες και τα παιδιά είναι μέλη της ομάδας Phuong Ca Na Uy - το αγαπημένο όνομα της βιετναμέζικης ομάδας λαϊκής μουσικής στην πρωτεύουσα Όσλο της Νορβηγίας από το 2003 έως σήμερα. Η ομάδα είναι ένας χώρος διδασκαλίας λαϊκής μουσικής με τον αριθμό των μαθητών να διατηρείται συνήθως σε περίπου 30-40 άτομα και η κα Thuyen είναι η επικεφαλής της ομάδας. Πριν από 20 χρόνια, όταν ο μεγαλύτερος γιος της, Tin Tin, ήταν μόλις 6 ετών, η κα Thuyen πήγε τον γιο της στο μάθημα σαντούρι της Phuong Ca Na Uy. Αργότερα, χάρη στις σπουδές της με τον καθηγητή Phuong Oanh, η Tin Tin μπόρεσε να λάβει πτυχίο τρίτου επιπέδου στο σαντούρι σε μια γαλλική μουσική σχολή και μπορεί επίσης να παίξει πολλά άλλα μουσικά όργανα όπως η κολοκύθα, το δίχορδο βιολί, το sen και το kim. Η κα Thuyen αργότερα έφερε τις δύο νεότερες αδερφές του Tin Tin, την Uyen My και την Quynh Vy, για να σπουδάσουν. Η Uyen My είναι πλέον ένα από τα δύο βασικά μέλη του τμήματος κρουστών της ομάδας Phuong Ca. Εκτός από το σαντούρι, μπορεί επίσης να παίξει φλάουτο από μπαμπού, t'rung, τύμπανα και senh tien. «Θυμάμαι ακόμα την εποχή που η καθηγήτρια Phuong Oanh, σε ένα μόνο βράδυ, καθοδήγησε τα μέλη της Phuong Ca να μάθουν να παίζουν και να παίζουν μαζί χρησιμοποιώντας τα σαντούρι sen και kim που δεν είχαν κρατήσει ή εξασκηθεί ποτέ πριν. Δεν μιλούσε πολύ, αλλά δημιούργησε ένα κίνημα για να μάθουν παραδοσιακή μουσική στη Γαλλία και σε πολλές άλλες χώρες. Με ενέπνευσε να συνεχίσω να μείνω και να συνοδεύω την Phuong Ca Na Uy μέχρι σήμερα», είπε η κα Thuyen. Αν και μακριά από το σπίτι, ο εθνικός πολιτισμός έχει πάντα μια εξαιρετικά ισχυρή ζωντάνια, παρά τις δυσκολίες, χάρη στις καρδιές όσων ζουν μακριά από το σπίτι. Η γέννηση του παραρτήματος Phuong Ca Rennes, του 9ου παραρτήματος της «μεγάλης οικογένειας» του Phuong Ca σε πολλές περιοχές και χώρες, είναι μια από αυτές τις ξεχωριστές ιστορίες.

Η νεαρή βασιλική poinciana Quynh Vy είχε τη βοήθεια του Tin Tin - μιας ενήλικης βασιλικής poinciana - στην ερμηνεία του τραγουδιού Autumn in the homeland από το συγκρότημα Phuong Ca Na Uy - Φωτογραφία: NVCC

Κομμάτια χρόνου που ξοδεύτηκαν παίζοντας πιάνο

Η κα. To Kim Thuong, επικεφαλής της ομάδας Phuong Ca Rennes, εργάζεται ως διοικητικό προσωπικό σε ένα σχολείο. Ο σύζυγός της, κ. Dao Tan Anh Truc, εργάζεται ως τεχνικός επισκευαστής. Έχουν τρία παιδιά, δύο κορίτσια και ένα αγόρι. Κάθε μέρα, η κα. Thuong μπορεί να βρει χρόνο για να εξασκηθεί στο όργανο μόνο για περίπου 15 λεπτά κατά τη διάρκεια των σύντομων διαλειμμάτων τους. Για τον κ. Truc, τα «κομμάτια» χρόνου για να παίξει το όργανο είναι ακόμη λιγότερα λόγω της πολυάσχολης εργασίας του ως τεχνικός. Αλλά εξακολουθεί να προσπαθεί να εξασκείται στο σαντούρι, το κοχύλι και την κιθάρα κατά τη διάρκεια αυτών των «περιττών» ωρών της ημέρας. «15 λεπτά είναι πολύτιμα για μένα», είπε η κα. Thuong. «Χάρη στον καθηγητή Phuong Oanh, βρίσκω την εκμάθηση του οργάνου εύκολη και ενδιαφέρουσα, και αν είμαι υπομονετική και επίμονη, ακόμη και με μόλις 15 λεπτά την ημέρα, μπορώ να μάθω το σαντούρι». Και τότε όχι μόνο ξεπέρασε η ίδια το εμπόδιο, αλλά κατέβαλε επίσης με επιτυχία μια προσπάθεια να «σέρνει» τις δύο κόρες της, την Ταμ Ανχ (13 ετών) και τη Βαν Ανχ (11 ετών), μέσα από το δύσκολο «εμπόδιο εισόδου» των τριών πρώτων ετών εκμάθησης του σαντούρι.

«Εγώ η ίδια είχα στιγμές που αποθαρρύνθηκα επειδή οι πρώτες μέρες ήταν τόσο δύσκολες. Βλέποντας τα παιδιά μου να πρέπει να μαθαίνουν σαντούρι εκτός από όλα τα μαθήματα στο σχολείο, τα λυπήθηκα πολύ. Αλλά ήθελα να διατηρήσω την βιετναμέζικη ψυχή τους, οπότε έπρεπε να είμαι αποφασισμένη», εμπιστεύτηκε. Θέλοντας να διατηρήσει αυτή τη βαθιά ρίζα του εθνικού πολιτισμού στις ψυχές των παιδιών της, καθώς και να διατηρήσει την καρδιά της ανάλαφρη και ήρεμη απέναντι σε όλες τις δυσκολίες και τις πιέσεις της ζωής, η κα Thuong στράφηκε στην παραδοσιακή μουσική. Ήθελε να το κάνει αυτό, αλλά αν περίμενε κάποιον να τη βοηθήσει να βρει ένα μέρος για να σπουδάσει, θα ήταν μακρύ και δύσκολο, οπότε ήταν αποφασισμένη να «αδράξει την ευκαιρία που έρχεται μόνο μία φορά», όπως είπε, και το 2019 ίδρυσε την ομάδα Phuong Ca Rennes με άμεση βοήθεια από τον καθηγητή Phuong Oanh. «Παρόλο που αγαπώ πολύ τη λαϊκή μουσική, εκείνη την εποχή είχα μόλις γεννήσει τον μικρότερο γιο μου για πάνω από ένα χρόνο, οπότε ήταν πολύ δύσκολο. Ωστόσο, με άγγιξε η καρδιά της. Παρόλο που ήταν πάνω από 70 ετών, ταξίδεψε 400 χιλιόμετρα για να έρθει σε εμάς, οπότε ήμουν αποφασισμένη να ανοίξω το Phuong Ca Rennes εκείνη τη χρονιά», θυμάται η κα Thuong.

Ταξίδι σε προσχωσιγενές έδαφος - παράσταση από τους Phuong Ca Na Norway την παραδοσιακή Πρωτοχρονιά της βιετναμέζικης κοινότητας στην επαρχία Nedre Eiker - Φωτογραφία: NVCC

«Μόνο 15 λεπτά την ημέρα»

«Μπορείτε να διαθέσετε 15 λεπτά την ημέρα;», αυτή είναι η ερώτηση που έκανε κάποτε η καθηγήτρια Phuong Oanh στην κα Kim Thuong, αλλά και η ερώτηση που θα έκανε σε οποιονδήποτε δήλωνε ότι ήθελε να μάθει ένα μουσικό όργανο, αλλά φοβόταν ότι δεν είχε χρόνο. Αν η απάντηση ήταν «ναι», και αυτό συνέβαινε συχνά, επιβεβαίωνε ότι μπορούσε απολύτως. Είναι τόσο απλό και εύκολο, σωστά; Αποδεικνύεται ότι η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου δεν είναι τόσο δύσκολη όσο νομίζουν πολλοί άνθρωποι. Κατανοώντας την ψυχολογία του μαθητή, «δελεάζει» απαλά έτσι ώστε να τον βοηθήσει να ξεπεράσει το πρώτο εξαιρετικά σημαντικό εμπόδιο. Με την ιδιαίτερη ευαισθησία μιας δασκάλας, καταλαβαίνει πάντα πού βρίσκεται η ικανότητα του μαθητή και τον βοηθά να νιώσει ανάλαφρος όταν πιάνει το όργανο και εξασκείται στις πρώτες νότες. Δίνει μεγάλη προσοχή στη φροντίδα αυτής της αρχικής αυτοπεποίθησης. Θεωρώντας τους μαθητές της συγγενείς, λαμβάνει πάντα θερμά συναισθήματα από αυτούς. Πόσες φορές έχει νιώσει απίστευτα χαρούμενη όταν λαμβάνει μηνύματα σαν κι αυτό από τους μαθητές της: «Σας ευχαριστούμε πολύ που είστε υπομονετικοί μαζί μας. Πρέπει να προσπαθήσω περισσότερο για να μην σας απογοητεύσω. Η σημερινή παράσταση ήταν όμορφη και ευχάριστη στα αυτιά. Ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκα στη σκηνή μαζί σας και με άλλους επαγγελματίες. Μου άρεσε πολύ». «Δάσκαλε, δεν περίμενα ότι χάρη σε εσάς, θα μπορούσαμε να παίξουμε για περισσότερο από 5 λεπτά. Ήταν τόσο ευχάριστο. Σας ευχαριστώ»... Κανένα μετάλλιο ή βραβείο δεν θα μπορούσε να ζεστάνει την καρδιά της όπως αυτά τα μηνύματα.

Το συγκρότημα Phuong Ca Rennes εμφανίζεται στην βιετναμέζικη έκθεση Ao Dai στην επαρχία Lorient, στη δυτική Γαλλία - Φωτογραφία: NVCC

Το πλήρες όνομα της καθηγήτριας Phuong Oanh είναι Vo Quang Tung Phuong Oanh, γεννημένη στις 27 Μαρτίου 1945 στο Ντα Λατ του Βιετνάμ. Σήμερα ζει στο Ταβερνί της Γαλλίας. * Αποφοίτησε από το Εθνικό Ωδείο Μουσικής της Σαϊγκόν (1962 - 1963) με ειδίκευση στο βιετναμέζικο παραδοσιακό τραγούδι και μουσικά όργανα και έλαβε εθνική θέση καθηγήτριας βιετναμέζικης παραδοσιακής μουσικής το 1996 στο Τρασμπούρ της Γαλλίας. * Από το 1969 έως σήμερα: Ίδρυσε την Εθνική Σχολή Μουσικής Phuong Ca Folk Songs του Βιετνάμ, η οποία έχει παρουσία σε 10 χώρες. Εκτός από την μουσική της έρευνα, έχει λάβει και πολλά άλλα βραβεία.

Μισός αιώνας παράδοσης της δάδας

Με τον επιδέξιο συνδυασμό της βάσης της μουσικής μετάδοσης μέσω της προφορικής και της δακτυλοπεραίωσης με τη δυτική μουσική σημειογραφία και τη μουσική θεωρία, οι καθηγητές σε ξένες χώρες, όπως η καθηγήτρια Phuong Oanh, πιθανότατα μπορούν να μετρηθούν στα δάχτυλα και θα γίνονται ολοένα και πιο σπάνιοι. Στις αρχές του 1975, όταν εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, ήταν η νεότερη καθηγήτρια στο εθνικό τμήμα μουσικής. Για να ενοποιήσει τη μέθοδο της σημειογραφίας στο σχολείο, το εθνικό τμήμα μουσικής συγκρότησε μια επιτροπή σύνταξης με διορισμένους καθηγητές για να αναμεταγράψουν όλα τα αρχαία κομμάτια σύμφωνα με τις δυτικές νότες, ώστε να βοηθήσουν τους μαθητές να μάθουν πιο εύκολα. Όσοι έχουν μελετήσει το σαντούρι τόσο με παραδοσιακές όσο και με δυτικές μεθόδους σημειογραφίας μπορούν να νιώσουν τον αποτελεσματικό συνδυασμό των δύο μεθόδων με τα παραδοσιακά μουσικά όργανα, ειδικά το σαντούρι. Το βιμπράτο και το πάτημα στο δακτυλοπεραίνισμα των μουσικών οργάνων είναι δύσκολο να «διατυπωθούν» στο Ντο Ρε Μι επειδή «κουρδίζονται» από συναισθήματα και συγκινήσεις, όχι από τον τόνο ή την κλίμακα. Όπως ήταν δύσκολο να εξηγήσει διεξοδικά όταν οι μαθητές της τη ρώτησαν γιατί τα «χελιδόνια» (το όνομα των τάστων του σαντούρι) κινούνταν και δεν ήταν σταθερά όπως το μπράτσο της κιθάρας. Από την άλλη πλευρά, όμως, αν δεν υπήρχαν περισσότερα κομμάτια μεταγραμμένα σε δυτική σημειογραφία, το σαντούρι θα δυσκολευόταν περισσότερο να γίνει δημοφιλές και θα είχε χάσει επίσης ένα άλλο εξαιρετικά ζωντανό μέρος της σύγχρονης μουσικής.

Ο καθηγητής Phuong Oanh και μια βιετναμέζικη ομάδα λαϊκής μουσικής με τη συμμετοχή πολλών ξένων μελών στο Παρίσι, Γαλλία - Φωτογραφία: NVCC

Είναι τόσο στοργική και υπομονετική επειδή κάθε δάσκαλος ήταν κάποτε μαθητής. Και επειδή ήταν επίσης τυχερή που έλαβε τη γνώση, την αγάπη και την αφοσίωση των πρώην δασκάλων της στο Εθνικό Ωδείο Μουσικής της Σαϊγκόν. Με τον δάσκαλο Nguyen Huu Ba, κατάλαβε βαθιά τις συζητήσεις για την ανθρώπινη φιλοσοφία, την τέχνη, τα παραδείγματα των αρχαίων, την αλήθεια, την καλοσύνη και την ομορφιά. Με τον δάσκαλο Pham Duy, έμαθε πώς να οργανώνει, να διαχειρίζεται και να προσελκύει κοινό. Με τον δάσκαλο Hung Lan, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά, τον χαρακτήρα και την καρδιά του, «ένα άτομο που αγαπά πολύ τους μαθητές του, αλλά δυσκολεύεται επίσης πολύ, πολύ για τους μαθητές του να μελετούν καλά και να μπορούν να κάνουν καλά πράγματα για το αύριο», όπως είπε. Από αυτά που έχει λάβει από αυτούς, ο καθένας από τους οποίους έχει μια διαφορετική πτυχή, πιστεύει ότι το πιο σημαντικό πράγμα για να μπορεί ένας δάσκαλος να μεταδώσει καλά είναι η συμπεριφορά, ο χαρακτήρας και ο αυτοσεβασμός. Η αφοσίωση και η υπομονή της με τους μαθητές της κάνουν πολλούς συναδέλφους να την θαυμάζουν ιδιαίτερα. Ο αείμνηστος καθηγητής Tran Quang Hai (γιος του καθηγητή Tran Van Khe) είπε κάποτε: «Θαυμάζω πραγματικά την Phuong Oanh επειδή μπορεί να διδάξει τόσο ταλαντούχους ανθρώπους». Χρησιμοποιώντας τη λέξη «ταλαντούχα», εννοούσε ότι καθοδηγούσε υπομονετικά ακόμη και εκείνους που ήταν μόνο στο αλφαβητικό επίπεδο όταν μάθαιναν να παίζουν το όργανο, κάτι για το οποίο καθηγητές σαν κι αυτήν δεν θα είχαν πλέον χρόνο. Ήταν σαν μια επαγγελματίας ορειβάτης που βρισκόταν ήδη στην κορυφή του βουνού, αλλά ήταν πρόθυμη να κατέβει στους πρόποδες του βουνού για να κρατήσει το χέρι όσων μόλις έκαναν τα πρώτα τους βήματα στο ταξίδι για την κατάκτηση της κορυφής. Η αγάπη της για την πατρίδα της και η επιθυμία της να διατηρήσει και να διαδώσει την παραδοσιακή μουσική για τους Βιετναμέζους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο εξωτερικό, ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν περισσότερα για τον πολιτισμό της πατρίδας τους, καθώς και να μπορέσουν να εισαγάγουν τον δικό τους πολιτισμό στους ιθαγενείς, ήταν τα μεγαλύτερα κίνητρα που την έκαναν να αφοσιωθεί με πάθος στο έργο της.

Tuoitre.vn

Πηγή