FDI – Đòn bẩy thúc đẩy nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững

Sau hơn 35 năm đổi mới, nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã trở thành động lực quan trọng giúp nông nghiệp Việt Nam hiện đại hóa, nâng cao giá trị sản xuất và tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. FDI không chỉ mang lại công nghệ, kỹ thuật tiên tiến mà còn mở ra cơ hội phát triển nông nghiệp xanh, bền vững trong tương lai.

Nguồn vốn FDI đã trở thành động lực quan trọng giúp nông nghiệp Việt Nam. Ảnh: Ngọc Trinh

Động lực chuyển đổi nông nghiệp Việt Nam

Trước thời kỳ Đổi mới, nền nông nghiệp Việt Nam hoạt động chủ yếu theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung, hầu như chưa có cơ chế thu hút đầu tư nước ngoài. Các hình thức hợp tác với nước ngoài trong lĩnh vực nông nghiệp chủ yếu dừng lại ở viện trợ kỹ thuật, hỗ trợ nghiên cứu hoặc các dự án song phương quy mô nhỏ.

Sau khi Luật Đầu tư nước ngoài năm 1987 được ban hành, dòng vốn FDI bắt đầu chảy vào Việt Nam, nhưng số lượng dự án trong nông nghiệp còn hạn chế. Trong giai đoạn này, các nhà đầu tư tập trung chủ yếu vào chế biến nông sản xuất khẩu và sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Nguồn vốn FDI trong nông nghiệp hướng tới các dự án nông nghiệp công nghệ cao. Ảnh: Nam Khánh

Từ năm 2000 đến 2010, quá trình hội nhập quốc tế thúc đẩy lượng FDI vào nông nghiệp tăng mạnh. Các dự án tập trung vào sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, chăn nuôi công nghiệp, thủy sản công nghệ cao và chế biến thực phẩm. Nhiều tập đoàn lớn trên thế giới bắt đầu hiện diện ở Việt Nam với những dự án quy mô, đóng vai trò quan trọng trong liên kết sản xuất và xuất khẩu.

Giai đoạn 2010 – 2020, thu hút FDI chuyển dịch theo hướng công nghệ cao, gắn với chuỗi giá trị. Nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao xuất hiện, với các dự án chế biến sâu trở thành “đầu tàu” kết nối doanh nghiệp FDI với nông dân. Việc ứng dụng máy móc, công nghệ tiên tiến giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Từ 2020 – 2024, xu hướng chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và yêu cầu về an ninh lương thực toàn cầu tạo thêm sức hút cho FDI. Nhiều dự án tập trung vào nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp số, công nghệ bảo quản và chế biến sau thu hoạch, góp phần hướng ngành nông nghiệp theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường.

Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam có 729 dự án FDI còn hiệu lực trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, tổng vốn đăng ký gần 11,89 tỷ USD. Trong đó, có 537 dự án nông nghiệp, 106 dự án khai khoáng và 86 dự án xử lý nước thải, rác thải và bảo vệ môi trường. Nếu tính thêm các lĩnh vực hỗ trợ như chế biến, vật tư, thương mại, tổng vốn FDI toàn ngành đạt hơn 26 tỷ USD, chiếm khoảng 6% tổng vốn FDI vào Việt Nam.

Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam có 729 dự án FDI còn hiệu lực trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Ảnh: TTXVN

Nguồn vốn FDI đã tạo ra khoảng 500.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp, góp phần nâng cao giá trị sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu nông sản và thay đổi cơ cấu ngành theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Nhiều tập đoàn lớn như Nestlé, CP Group, De Heus, Cargill, Bayer… đã chọn Việt Nam là điểm đến chiến lược, tạo tác động tích cực tới năng lực chế biến, chất lượng sản phẩm và liên kết chuỗi giá trị.

Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam năm 2024 đạt hơn 62 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay. Những con số này chứng minh FDI không chỉ là nguồn vốn mà còn là cầu nối công nghệ, tri thức và quản trị quốc tế vào nông nghiệp Việt Nam.

Cần cơ chế và giải pháp thu hút FDI vào nông nghiệp bền vững

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc thu hút FDI trong nông nghiệp vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Nguyên nhân khách quan xuất phát từ tính rủi ro cao của nông nghiệp (phụ thuộc vào thời tiết, khí hậu, dịch bệnh). Trên bình diện quốc tế, Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt với các nước trong khu vực có môi trường đầu tư hấp dẫn hơn…

Nguồn vốn FDI đã tạo ra khoảng 500.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp. Ảnh: Sỹ Tuyên

Về lâu dài, các chuyên gia nhận định, thu hút vốn FDI vào nông nghiệp có triển vọng lạc quan. Giai đoạn tới, cơ hội từ chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và nhu cầu lương thực toàn cầu sẽ tạo ra cú hích lớn nếu Việt Nam biết tận dụng tốt, có chiến lược thu hút FDI mới dựa trên công nghệ, phát triển bền vững và gắn với chuỗi giá trị toàn cầu.

Nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI chất lượng cao trong nông nghiệp; đóng góp vào mục tiêu phát triển nông nghiệp hiện đại, sinh thái và bền vững.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng khẳng định, trong bối cảnh và yêu cầu nhiệm vụ mới, lĩnh vực nông nghiệp sẽ tiếp tục là một trong những trụ cột quan trọng, có tiềm năng và dư địa rất lớn để thu hút đầu tư.

Nêu các định hướng lớn của ngành nhằm thu hút FDI trong giai đoạn mới, Thứ trưởng cho biết, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã xác lập các mục tiêu, chính sách mang tính chiến lược, như chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp; phát triển văn hóa và thương hiệu nông sản gắn với địa phương.

Cùng với đó, ưu tiên thu hút đầu tư vào lĩnh vực tài nguyên và môi trường, như xử lý nước thải, rác thải sinh hoạt, công nghiệp, ứng dụng công nghệ tái chế, năng lượng tái tạo, phát triển thị trường carbon...; thu hút FDI gắn với tăng trưởng xanh, an ninh sinh thái trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu giảm phát thải toàn cầu.

Nhằm thúc đẩy đầu tư và phát triển bền vững trong nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang hoàn thiện Nghị định thay thế Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Theo Thứ trưởng Võ Văn Hưng, Nghị định mới được kỳ vọng sẽ có những đột phá để tháo gỡ các rào cản, thúc đẩy dòng vốn đầu tư vào nông nghiệp, xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy, cùng có lợi và mở rộng hợp tác quốc tế. Đồng thời, mở ra giai đoạn phát triển mới cho nông nghiệp Việt Nam theo hướng xanh hơn, hiện đại hơn và bền vững hơn.

Để dòng vốn FDI thực sự trở thành “đòn bẩy” cho nông nghiệp trong giai đoạn mới, rất cần sự đổi mới quyết liệt từ chính sách đến cách làm. Từ đó hướng tới mục tiêu đến năm 2030, vốn FDI đăng ký trong lĩnh vực nông nghiệp đạt 25 tỷ USD; tập trung vào các dự án đầu tư có hàm lượng khoa học công nghệ cao, thân thiện với môi trường và các ngành hàng nông sản mà Việt Nam có thế mạnh.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/fdi-don-bay-thuc-day-nong-nghiep-viet-nam-phat-trien-ben-vung-10397346.html