Gặp truyền nhân còn lại duy nhất về then cổ vùng Đông Bắc

Nghệ nhân Hoàng Thị Mè (còn có tên khác là Vi Thị Mè) là một "cây đại thụ" trong Then nghi lễ của người Tày, đặc biệt ở vùng Đông Bắc Việt Nam. Bà sinh năm 1911, thường trú tại thôn Nà Khau, xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh.

Ngay từ khi còn nhỏ, cụ Mè đã được nuôi dưỡng trong cái nôi văn hóa Then, thường xuyên theo mẹ ca hát Then nghi lễ. Đây là một loại hình diễn xướng dân gian tổng hợp gồm ca múa nhạc và diễn trò, mang đậm tính tâm linh, được người Tày sử dụng để giải hạn, cầu phúc, cầu mùa, cầu sức khỏe và chữa bệnh. Cụ Mè đã dành trọn cuộc đời mình để gắn bó, thực hành và truyền dạy Then. Bà là một trong những nghệ nhân hiếm hoi còn lưu giữ được những nghi lễ Then cổ, đặc biệt là Then nghi lễ - phần cốt lõi và thiêng liêng nhất của thực hành Then.

Với vốn tri thức sâu rộng về Then, cụ Hoàng Thị Mè đã trở thành một biểu tượng, một "kho tàng sống" về di sản này. Bà không chỉ là người thực hành mà còn là người truyền lửa, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của Then trong cộng đồng.