Gia tăng nguồn vốn thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 - 2035

Thảo luận tại tổ chiều ngày 3/12 về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các đại biểu tại Tổ 3 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Thanh Hóa và Tây Ninh) đề xuất gia tăng nguồn vốn thực hiện chương trình; giao Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì thực hiện Hợp phần 2.

Rõ vị trí, vai trò của Bộ Dân tộc và Tôn giáo

Thảo luận tại tổ, đa số ý kiến các đại biểu thống nhất với Báo cáo của Chính phủ về sự cần thiết hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) thành 1 Chương trình để khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, chồng chéo chính sách, nhiều đầu mối quản lý, nhiều văn bản quy định, hướng dẫn; đồng thời, khắc phục một số tồn tại, hạn chế đã được đánh giá, tổng kết chỉ ra trong giai đoạn 2021 - 2025.

Toàn cảnh thảo luận tại Tổ 3. Ảnh: Đào Cảnh

Theo ĐBQH Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa), việc hợp nhất 3 chương trình là chủ trương đúng đắn, tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề cần phải được rà soát, cân nhắc kỹ lưỡng. Bởi đây là 3 chương trình rất đồ sộ và phạm vi, đối tượng lại khác nhau rất lớn, đặc biệt là chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong quá trình triển khai còn nhiều vướng mắc.

Theo đó, đại biểu đề xuất, trong nghị quyết của Quốc hội gộp lại thành một chương trình chung nhưng chia thành hai hợp phần rõ ràng và giao hai bộ chủ quản khác nhau. Hợp phần 1 (nông thôn mới và giảm nghèo bền vững), giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì. Hợp phần 2 (phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi), giao Bộ Dân tộc và Tôn giáo như hiện nay sẽ thuận lợi hơn, bảo đảm tiến độ và đáp ứng tốt hơn nguyện vọng chính đáng của đồng bào.

ĐBQH Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Đào Cảnh

Bên cạnh đó, Chính phủ nghiên cứu kế thừa tối đa kết quả, kinh nghiệm và các dự án, tiểu dự án đang triển khai của 3 chương trình cũ giai đoạn 2021 - 2025. Bởi, nhiều dự án đang dở dang, nếu ngắt quãng để chuyển sang giai đoạn mới sẽ rất lãng phí nguồn lực và công sức. “Chúng ta chỉ lược bỏ những nội dung, tiểu dự án không hiệu quả, trùng lặp hoặc không có đối tượng thụ hưởng thực sự, còn lại cần được tiếp nối một cách hợp lý” - đại biểu Vũ Xuân Hùng nhấn mạnh

Đại biểu cũng cho rằng, hiện nay chưa có bộ tiêu chí quốc gia chung cho chương trình hợp nhất. Do đó, cần khẩn trương xây dựng bộ tiêu chí mới, phân lớp rõ ràng cho từng hợp phần; đồng thời, làm rõ việc phân cấp, phân quyền để tránh chồng chéo, xung đột trong thực hiện giữa các ngành, các cấp.

Theo đại biểu Vũ Xuân Hùng, cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, đặc biệt đối với hợp phần vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vì đây là những địa bàn chiến lược, nhạy cảm về dân tộc, tôn giáo, quốc phòng, an ninh. Nếu không có cơ chế phối hợp rõ ràng với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao… rất dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng, kích động, dẫn đến mất ổn định. Các dự án ở địa bàn nhạy cảm phải có ý kiến thẩm định của lực lượng quốc phòng, công an trước khi phê duyệt”.

“

Các ĐBQH cho biết, tại Thông báo số 4665/TB-VPQH ngày 27/11/2025 của Văn phòng Quốc hội về Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 -2035 đã thống nhất giao một cơ quan làm đầu mối, chủ Chương trình; làm rõ trách nhiệm của cơ quan chủ Chương trình, giao rõ cơ quan chủ trì từng hợp phần, nội dung và cơ quan phối hợp; đề nghị Chính phủ cân nhắc, quan tâm giao Bộ chuyên ngành quản lý nhà nước về dân tộc, chủ trì, phối hợp các cơ quan hữu quan thực hiện Hợp phần 2.
Tuy nhiên, cơ quan chủ trì soạn thảo chưa tiếp thu nội dung này. Các đại biểu đề nghị Ban soạn thảo giải trình vấn đề này bởi thực tế vai trò của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong triển khai chương trình là rất quan trọng.

“Mục tiêu rất lớn, nguồn vốn chưa tương xứng”

Về nguồn vốn thực hiện chương trình, đa số các đại biểu cũng phân tích, theo Tờ trình của Chính phủ, nhu cầu vốn ngân sách trung ương tối thiểu để thực hiện Chương trình giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 240.697 tỷ đồng. Tuy nhiên, trước mắt Chính phủ mới cân đối, bố trí được 100.000 tỷ đồng. Trong quá trình điều hành, Chính phủ tiếp tục cân đối NSTW để ưu tiên hỗ trợ bổ sung cho Chương trình phù hợp với thực tế, bảo đảm đủ nguồn lực thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.

ĐBQH Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Đào Cảnh

Theo các đại biểu, Chính phủ cần làm rõ hơn vấn đề này, vì nguồn vốn huy động sẽ tác động trực tiếp đến kết quả thực hiện và mục tiêu đã đặt ra của Chương trình. Mục tiêu đặt ra phải phù hợp với nguồn lực, trường hợp ngân sách nhà nước không thể cân đối đủ nhu cầu vốn tối thiểu có thể dẫn đến không hoàn thành mục tiêu và không bảo đảm nguyên tắc rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả.

Vì số vốn hiện tại mới chắc chắn bố trí được cho Chương trình chỉ chiếm 41,5% (100.000/240.697 tỷ đồng) số vốn tối thiểu để thực hiện Chương trình. Như vậy, nếu không được cân đối, bổ sung sẽ khó hoàn thành mục tiêu đề ra; mặt khác, số vốn bố trí này thấp hơn nhiều so với tổng vốn ngân sách trung ương bố trí cho giai đoạn 2021 - 2025 đối với 3 chương trình.

Góp ý về vấn đề này, ĐBQH Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) cũng cho rằng: mục tiêu chương trình nêu ra rất lớn nhưng nguồn ngân sách bố trí thì rất ít. Chúng ta chỉ cần so với một Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 đã được Quốc hội phê duyệt tại Nghị quyết 88/2019/QH14 và Nghị quyết 120/2020/QH 14 thì đã thấy nguồn vốn 100.000 tỷ đồng, khó có thể bảo đảm các mục tiêu để thực hiện cùng lúc 3 chương trình rất lớn,

Theo đó, đại biểu Cao Thị Xuân đề nghị Chính phủ cần cân nhắc, rà soát kỹ lưỡng để làm sao bảo đảm được tính ổn định, liên tục, đa mục tiêu, có tính kế thừa và nhất quán cả 3 chương trình với nguyên tắc “trọng tâm và tập trung”.

ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Đào Cảnh

Bên cạnh đó, việc Chính phủ xác định vốn ngân sách địa phương (NSĐP) chiếm 33%; vốn huy động từ doanh nghiệp và cộng đồng người dân chiếm 28% tổng vốn của Chương trình giai đoạn I là quá lớn, tạo ra áp lực cho các tỉnh khó khăn, vùng DTTS và miền núi ngân sách chi thường xuyên chủ yếu phụ thuộc vào hỗ trợ từ ngân sách trung ương.

Thực tế, các địa phương miền núi khó khăn cũng rất ít doanh nghiệp đến đầu tư nên việc huy động nguồn vốn xã hội hóa rất khó. đại biểu Cao Thị Xuân đề nghị Chính phủ báo cáo, làm rõ cơ sở để xác định tổng nguồn lực huy động thực hiện Chương trình và cơ cấu nguồn vốn để bảo đảm tính khả thi của chương trình.

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Cao Thị Xuân, ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) cho rằng, nhiều tỉnh miền núi có điều kiện ngân sách hạn hẹp, việc huy động vốn địa phương sẽ rất khó khăn. Đây là vấn đề đặt ra làm sao để nguồn vốn có thể đáp ứng việc thực hiện các mục tiêu lớn mà chương trình đã đề ra. Đại biểu Mai Văn Hải đề xuất cần đa dạng hóa các nguồn vốn, không chỉ dựa vào ngân sách nhà nước mà còn huy động từ các thành phần kinh tế, doanh nghiệp, ngân hàng, người dân.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/gia-tang-nguon-von-thuc-hien-cac-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-giai-doan-2026-2035-10398087.html