Giữ gìn hồn sắc Dao Tiền qua từng đường kim, mũi chỉ - Báo Cao Bằng điện tử

Đến xóm Hoài Khao, xã Thành Công luôn bắt gặp hình ảnh những người phụ nữ Dao Tiền say sưa bên khung cửi. Trong kho tàng văn hóa đa dạng của các dân tộc Cao Bằng, trang phục truyền thống của người Dao Tiền không chỉ là y phục mà còn là “bản trường ca bằng sợi chỉ”, lưu giữ nét đặc sắc trong đời sống, tín ngưỡng và tâm hồn của cộng đồng.

Đến Hoài Khao, hình ảnh những người phụ nữ Dao Tiền trong trang phục truyền thống vẫn hiện diện phổ biến trong sinh hoạt hằng ngày. Khi bà con không còn bận rộn với mùa vụ, du khách dễ dàng bắt gặp các cụ bà, cô gái ngồi tỉ mỉ thêu thùa bên ven đường trong xóm, trên hiên nhà hay cạnh phiến đá. Những cảnh tượng bình dị ấy, thấm đẫm bản sắc dân tộc, khiến bất kỳ ai từng chứng kiến cũng khó lòng quên. Tại nhà văn hóa xóm, không gian lớp học thêu như bừng sáng bởi những tấm vải thổ cẩm rực rỡ. Trên bàn gỗ, từng mảnh vải được bày biện với hoa văn tinh xảo, đan xen sắc chàm đậm, đỏ tươi và vàng rực. Âm thanh khung cửi hòa quyện cùng tiếng cười nói của những phụ nữ trong xóm - từ những cô gái trẻ đến các bà, các mẹ tóc điểm bạc, tạo nên một bức tranh sinh động, tràn đầy sức sống.

Dẫn dắt lớp học thêu là nghệ nhân Triệu Thị Bời, người đã gắn bó hơn nửa thế kỷ với nghề thêu dệt. Đôi tay bà thoăn thoắt, kiên nhẫn hướng dẫn học viên cách chọn vải, phối màu và thêu hoa văn. Với bà, mỗi họa tiết là một câu chuyện, chứa đựng triết lý sống và tâm hồn người Dao Tiền. “Tôi hy vọng truyền đạt được kỹ năng thêu, dệt, may truyền thống cho bà con, đặc biệt là các bạn trẻ, để gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và tạo thêm cơ hội việc làm, tăng thu nhập” - bà Bời chia sẻ.

Nghệ nhân Triệu Thị Bời truyền dạy kỹ thuật thêu các mẫu hoa văn truyền thống cho thế hệ trẻ.

Chị Triệu Thị Tuyết, một trong những học viên trẻ nhất, chia sẻ: Tôi muốn tự tay làm ra những sản phẩm thêu dệt đẹp mắt, vừa giữ gìn truyền thống, vừa kiếm thêm thu nhập cho gia đình. Các bà, các cô dạy rất nhiệt tình, dễ hiểu. Tôi đã học được cách chọn vải, phối màu và tạo hoa văn. 

Chị Triệu Thị Lan, một phụ nữ trung tuổi trong xóm, tâm sự về hành trình gắn bó với nghề thêu: Tôi học thêu từ mẹ tôi từ khi còn nhỏ, nhưng đến lớp học này, tôi mới hiểu sâu hơn ý nghĩa của từng hoa văn. Thêu không chỉ là công việc, mà là cách tôi cảm nhận được sự kết nối với tổ tiên, với văn hóa dân tộc. Tôi muốn các con mình sau này cũng biết và yêu nghề như tôi. Lời chia sẻ của chị Lan không chỉ thể hiện tình yêu với nghề mà còn là khát vọng truyền lại ngọn lửa văn hóa cho thế hệ sau. Đặc biệt, lớp học còn giới thiệu kỹ thuật in, vẽ hoa văn bằng sáp ong - một nét độc đáo của người Dao Tiền, đòi hỏi sự kiên nhẫn và am hiểu sâu sắc về văn hóa truyền thống.

Trang phục Dao Tiền là sự kết hợp tinh tế của nhiều kỹ thuật thủ công: in sáp ong, thêu tay, ghép vải. Vải được dệt từ sợi bông hoặc lanh, bền chắc, thoáng mát, phù hợp với khí hậu miền núi. Các hoa văn hình vuông, tam giác, cây cỏ, muông thú… phản ánh thế giới quan và nhân sinh quan độc đáo của người Dao. Sắc chàm đậm làm nền, điểm xuyết đỏ tươi, vàng rực, tạo nên vẻ đẹp khỏe khoắn mà không kém phần tinh tế, sang trọng. Không chỉ giới hạn ở trang phục thường ngày hay lễ phục cưới hỏi, các sản phẩm thêu dệt còn mở rộng sang khăn đội đầu, túi vải, tấm thêu trang trí. Trong bối cảnh địa phương đang phát triển du lịch cộng đồng, nghề thêu truyền thống mở ra hướng đi mới cho kinh tế địa phương. Những tấm thổ cẩm, bộ váy áo Dao Tiền không chỉ là sản phẩm văn hóa mà còn có tiềm năng trở thành sản phẩm du lịch, góp phần tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Hình ảnh những người phụ nữ Dao Tiền cần mẫn bên khung cửi ở Hoài Khao là minh chứng sống động cho sức sống của văn hóa truyền thống. Trong từng mũi kim, đường chỉ, họ gửi gắm không chỉ sự khéo léo mà còn là niềm tự hào dân tộc và hy vọng vào một tương lai nơi bản sắc văn hóa được trân trọng. Lớp học thêu tại Hoài Khao không chỉ là nơi truyền nghề mà còn là cầu nối giữa các thế hệ, giữa quá khứ và hiện tại. Văn hóa Dao Tiền qua từng hoa văn trên nền thổ cẩm, vẫn đang được dệt nên từng ngày - lấp lánh, bền chặt như chính tình yêu của người dân nơi đây dành cho quê hương và cội nguồn. Trong nhịp sống hiện đại, những “lớp học” đặc biệt này là lời khẳng định rằng văn hóa không bao giờ tĩnh lặng, mà là dòng chảy liên tục, chỉ cần được nuôi dưỡng bằng tình yêu và sự kiên trì, sẽ mãi rực rỡ theo thời gian.

           Xuân Trường

Nguồn: https://baocaobang.vn/giu-gin-hon-sac-dao-tien-qua-tung-duong-kim-mui-chi-3181162.html