Gỡ khó cho tiểu thương chuyển đổi số

chuyển đổi số - Ảnh 1. — Theo các chuyên gia, cần phải có giải pháp đưa công nghệ đến gần với tiểu thương, hỗ trợ lực lượng này trong việc kiểm soát dòng tiền, lập kế hoạch tài chính, tiết kiệm chi phí vận hành... - Ảnh: Quang Định

Theo các chuyên gia, các tiểu thương đang gặp phải ba điểm nghẽn lớn cản trở quá trình chuyển đổi số gồm: thiếu công cụ, thiếu dữ liệu và khó tiếp cận tín dụng.

Phải đưa công nghệ đến gần với tiểu thương

Bán hàng tạp hóa hơn 20 năm nay, bà Thu Cúc (phường Cầu Kiệu, TP.HCM) đã quá quen với việc đếm tiền mặt giao dịch mỗi ngày. Chia sẻ lý do ngại chuyển sang thanh toán không tiền mặt, bà Cúc cho biết: "Tôi không rành công nghệ vì dùng thấy rắc rối quá, trong khi lại nghe lừa đảo rất nhiều, nên thôi cứ cầm tiền mặt tận tay cho yên tâm".

Đó cũng là thực trạng của rất nhiều tiểu thương không chỉ riêng tại TP.HCM. Theo ông Nguyễn Bá Diệp - đồng sáng lập Tập đoàn Công nghệ tài chính MoMo, những rào cản lớn nhất khi chuyển đổi số của tiểu thương không chỉ nằm ở việc ứng dụng công nghệ, mà nằm ở thói quen vận hành.

Theo khảo sát của MoMo trên 200 doanh nghiệp nhỏ, phần lớn các doanh nghiệp này vẫn quản lý đơn hàng, kho, kế toán và tài chính theo cách thủ công.

Việc thiếu công cụ phù hợp và thiếu kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý bán hàng, hóa đơn điện tử, kế toán... khiến tiểu thương gặp khó khăn trong việc kiểm soát dòng tiền, lập kế hoạch tài chính và mở rộng quy mô.

Trong khi đó nhiều tiểu thương vẫn e ngại thay đổi, ưu tiên nhận tiền mặt, vận hành thủ công để tiết kiệm chi phí trước mắt, nhưng lại đối mặt với bài toán tốn thời gian, lệch số liệu và không đủ dữ liệu để tiếp cận tín dụng. Việc thay đổi thói quen sang công nghệ số cần có lộ trình phù hợp, công cụ đơn giản và sự hỗ trợ từ các nền tảng dễ tiếp cận.

Do vậy ông Diệp cho rằng cần có giải pháp đưa công nghệ đến gần với tiểu thương nhất - ngay tại quầy thanh toán - bằng cách giúp tiểu thương tiếp cận các công cụ số đơn giản, dễ dùng như mã QR chấp nhận thanh toán từ mọi ngân hàng, loa thông báo chuyển khoản.

Từ đó giới thiệu thêm với tiểu thương phần mềm bán hàng cơ bản và dịch vụ giao hàng tích hợp sẵn để mở rộng vùng phủ. Đồng thời tạo lập fanpage kinh doanh và trang doanh nghiệp giúp tiểu thương hiện diện trực tuyến, tiếp cận khách hàng quanh khu vực một cách bài bản hơn.

"Sau khi đã quen với các điểm chạm công nghệ, tiểu thương có thể mở rộng sang các giải pháp vận hành chuyên sâu: hệ thống POS kết nối đồng bộ đơn hàng từ online đến offline, quản lý hàng tồn kho tự động, kiểm soát doanh thu theo thời gian thực và tích hợp bán hàng đa kênh", ông Diệp nói.

chuyển đổi số - Ảnh 2. — Thanh toán không tiền mặt đã trở thành thói quen của đông đảo người dân tại TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Thanh toán không tiền mặt tiếp tục mở rộng

Theo khảo sát của Payoo, nửa đầu năm 2025, thanh toán không tiền mặt ở nhiều lĩnh vực tiếp tục có chiều hướng tăng trưởng tốt ở khối dịch vụ công lẫn tư nhân, cho thấy sự tiện lợi, trải nghiệm trong thanh toán ngày càng được ưu tiên.

Ở khối dịch vụ công, nhiều cơ quan nhà nước và đơn vị công lập đã chuyển sang thanh toán không tiền mặt. Các loại phí, lệ phí hành chính tại UBND, sở ban ngành đều đã được tích hợp thanh toán trực tuyến.

Nhiều bảo tàng, khu di tích do Nhà nước quản lý cũng triển khai các hình thức thanh toán qua POS như quét mã QR, thanh toán thẻ, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và giao dịch, chẳng hạn một số dịch vụ tại Bảo tàng Đà Nẵng, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh TP.HCM...

Tại các thành phố lớn, metro, xe buýt nhanh đã ứng dụng thanh toán không tiền mặt. Theo số liệu của Sở Giao thông công chánh TP.HCM, tỉ lệ hành khách thanh toán không dùng tiền mặt đạt khoảng 70% trên các tuyến metro.

Ở khối doanh nghiệp tư nhân, ngành thực phẩm và đồ uống (F&B) tiếp tục giữ vị thế dẫn đầu về thanh toán điện tử nhờ việc các chuỗi cửa hàng ngày càng phổ cập hình thức không dùng tiền mặt, được thúc đẩy bởi loạt ưu đãi từ ngân hàng và tổ chức thẻ.

Các thương hiệu F&B cũng liên tục nâng cấp trải nghiệm khách hàng, từ việc làm mới thực đơn, ứng dụng công nghệ trong quy trình đặt hàng, thanh toán, tích điểm, cho đến mở rộng các hình thức chi trả như eVoucher, thẻ quà tặng hay thẻ trả trước, bên cạnh các phương thức truyền thống.

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực sức khỏe và làm đẹp như nhà thuốc, phòng khám đến spa cũng tăng trưởng giá trị thanh toán không tiền mặt, cho thấy người dân ngày càng chú trọng đầu tư cho sức khỏe thể chất và tinh thần.

Có thể giảm 30 - 50% nhân sự vận hành

Theo các chuyên gia, những tiệm tạp hóa, quán ăn nhỏ hay cửa hàng gia đình giờ có thể giảm 30 - 50% nhân sự vận hành nhờ tự động hóa, kiểm soát chi phí hiệu quả hơn và cải thiện biên lợi nhuận 5 - 15% chỉ sau vài tháng.

Khi dữ liệu vận hành đã đủ dày, tiểu thương cần được hỗ trợ tích hợp kê khai thuế online, phát hành hóa đơn điện tử, sử dụng chữ ký số và đồng bộ với phần mềm kế toán.

Đặc biệt hệ thống chấm điểm tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế cho phép họ tiếp cận các khoản vay tín chấp chính thống từ ngân hàng - mà không cần tài sản đảm bảo hay hồ sơ phức tạp.

Đây là bước chuyển hóa quan trọng, đưa tiểu thương từ khu vực phi chính thức sang được công nhận trong hệ thống tài chính chính quy - không qua con đường ép buộc, mà bằng dữ liệu.

Nhiều tổ chức thẻ và ngân hàng cũng đang nỗ lực mở rộng hệ sinh thái thiết bị thanh toán giá rẻ và dễ sử dụng, chẳng hạn như Soft POS (ứng dụng thanh toán trên điện thoại thông minh) hay thiết bị "loa thông báo" QR.

Đây là những công cụ đơn giản nhưng hiệu quả, giúp người bán nhỏ lẻ nhận biết ngay khi giao dịch hoàn tất, hạn chế sai sót và phân biệt rõ ràng dòng tiền kinh doanh và dòng tiền cá nhân nhằm hỗ trợ thống kê và đối soát giao dịch chính xác hơn.

Tiết kiệm nguồn lực và chi phí vận hành

Theo báo cáo xu hướng thanh toán điện tử nửa đầu năm 2025 của ví điện tử Payoo, những năm gần đây thanh toán điện tử không chỉ phát triển mạnh mẽ về quy mô mà còn đang đóng vai trò thúc đẩy hàng loạt chuyển đổi sâu rộng trong nền kinh tế.

Các giao dịch không tiền mặt đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc minh bạch doanh thu, tự động hóa kế toán đến triển khai hóa đơn điện tử và quản lý thuế hiệu quả hơn.

Một trong những bước đi quan trọng là việc ban hành các quy định về thuế mới như các hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên sẽ không còn được áp dụng hình thức thuế khoán mà bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, với hệ thống kết nối trực tiếp đến cơ quan thuế.

Đại diện Payoo cho biết hệ sinh thái thanh toán số đã trưởng thành, giúp việc xác minh, đối soát dữ liệu giao dịch trở nên nhanh chóng, chính xác hơn.

Đồng thời, các nghiệp vụ kế toán như ghi nhận doanh thu, chi phí cũng từng bước được số hóa và tự động hóa. Công nghệ trí tuệ nhân tạo cũng bắt đầu khai thác hiệu quả kho dữ liệu giao dịch từ hệ thống bán lẻ, góp phần tối ưu vận hành và thúc đẩy kinh tế số.

"Sự chuyển dịch này là thành quả của một quá trình diễn ra trong nhiều năm và đang bước vào giai đoạn tăng tốc khi có sự đồng thuận lớn từ Chính phủ, các nhà quản lý đến các đơn vị thực thi.

Những lĩnh vực có giá trị giao dịch nhỏ, tần suất giao dịch cao như xăng dầu cũng đã triển khai đồng bộ thanh toán điện tử, cho thấy sự quyết liệt trong thay đổi phương thức vận hành toàn thị trường", vị này nhận xét.

Cũng theo vị này, việc triển khai những chính sách minh bạch hóa nền kinh tế như thuế và hóa đơn được xem là xu hướng tất yếu về dài hạn, nhưng bước đầu có thể khiến các hộ kinh doanh nhỏ, tiểu thương cảm thấy ngợp và gấp gáp, có thể cần một lộ trình phù hợp và tạo điều kiện để người kinh doanh từng bước thích nghi.

Trở lại chủ đề

ĐỨC THIỆN

Nguồn: https://tuoitre.vn/go-kho-cho-tieu-thuong-chuyen-doi-so-20250826075026361.htm