Góc nhìn mới về giới và văn chương Việt Nam giai đoạn 1900-1945

Công ty Cổ phần Sách Omega Việt Nam vừa cho ra mắt bạn đọc cuốn sách "Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa" của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ben Tran. Cuốn sách đem đến cho bạn đọc một bức tranh sinh động về sự chuyển dịch của đời sống văn hóa và văn học Việt Nam từ sau khi chế độ khoa cử bị bãi bỏ.

Cuốn sách do Mai Thị Thu Huyền và Đặng Thị Thái Hà chuyển ngữ.

Nghiên cứu giới (gender studies) là một trong những khuynh hướng nổi bật của khoa học xã hội và nhân văn nói chung, khoa nghiên cứu văn học nói riêng trong mấy thập niên gần đây.

Tuy nhiên, trong khi nữ giới ngày càng nhận được sự chú ý của giới học thuật và những công trình nghiên cứu về vấn đề phụ nữ đang phát triển theo cấp số nhân, thì nam tính và các thực hành giới của người nam lại chưa nhận được sự quan tâm tương đương.

Cuốn sách “Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa” của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ben Tran (bản dịch) là một trong số ít nghiên cứu về nam giới và vấn đề nam tính ở một giai đoạn đầy biến động trong lịch sử Việt Nam: 1900-1945.

Sách gồm 5 chương, thể hiện những lát cắt phong phú: từ “dân tộc chí bằng trải nghiệm cá nhân” trong phóng sự của Tam Lang và Thạch Lam; đến chủ nghĩa hiện thực và thẩm mỹ hiện đại qua tiểu thuyết của Vũ Trọng Phụng; từ tiểu thuyết xã hội học và sự kháng cự Nho giáo trong văn phong Nhất Linh; đến ngôn ngữ và ngôi kể định hình giới tính của Khái Hưng; và cuối cùng là sự giao thoa giữa chủ nghĩa quốc tế Queer, thẩm mỹ Việt Nam hiện đại và tinh thần chống thực dân.

Cuốn sách thể hiện sự chuyển dịch của đời sống văn hóa và văn học Việt Nam từ 1900 đến1945. Từ sự sụp đổ của hệ thống quan lại thuần nam, một nền văn hóa in ấn mới đã hình thành, gắn liền với chữ quốc ngữ, báo chí và sự mở rộng độc giả, đặc biệt là sự xuất hiện của nữ giới trong thế giới chữ nghĩa vốn trước kia chỉ thuộc về đàn ông.

Tác phẩm cũng cho thấy văn hóa in ấn hậu khoa cử đã làm thay đổi tận gốc diện mạo văn chương Việt Nam: chữ quốc ngữ, báo chí, độc giả nữ và những cây bút hậu khoa cử cùng hòa quyện tạo nên một thẩm mỹ hiện đại đặc thù. Trong đó, sự chú tâm đến phụ nữ - vừa như độc giả, vừa như nhân vật văn học, đã mở ra một chân trời mới, vừa phản ánh những bất ổn của nam tính thuộc địa, vừa đánh dấu bước ngoặt cho văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX.

Cuốn sách này thực sự cần thiết đối với bất cứ ai có sự quan tâm về vấn đề giới ở Việt Nam giai đoạn 1900-1945. Bởi cuốn sách không chỉ đưa ra những góc nhìn mới mẻ và giá trị, nới rộng biên độ tiếp cận đời sống văn hóa Việt Nam hiện đại từ nhãn quan giới, mà còn mở ra những hướng đi tiềm năng cho các nghiên cứu về Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX cũng như các thời kỳ trước và sau đó.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ben Tran hiện giảng dạy tại Đại học Vanderbilt về chính trị và mỹ học của văn học Đông Nam Á, văn học Mỹ gốc Á, và văn học tiếng Anh trong thế kỷ XX và XXI.

Ông xuất bản cuốn sách "Hậu khoa cử: Nam tính và thẩm mỹ hiện đại ở Việt Nam thời thuộc địa" vào năm 2017, phân tích những biến chuyển của hình mẫu nam tính trong bối cảnh hiện đại hóa thẩm mỹ và chế độ thực dân đầu thế kỷ XX tại Việt Nam.

VƯƠNG DIỆM

Nguồn: https://nhandan.vn/goc-nhin-moi-ve-gioi-va-van-chuong-viet-nam-giai-doan-1900-1945-post914639.html