Khai thác tiềm năng, phát triển sản phẩm làng nghề

Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, các làng nghề không chỉ tính toán gìn giữ giá trị văn hóa mà còn phải tìm lời giải cho đầu ra ổn định để người dân sống được bằng nghề.

Những năm qua, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ sản xuất và mở rộng thị trường, giúp các làng nghề từng bước khẳng định chỗ đứng, phát huy giá trị truyền thống và đảm bảo sinh kế bền vững cho cộng đồng.

Nghề làm bánh tráng Mỹ Lồng- xã Lương Phú (xã Mỹ Thạnh cũ) là làng nghề thủ công truyền thống đã được Bộ Văn hóa-TT-DL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào cuối năm 2018. Ảnh: TRUNG HIẾU

Thế mạnh tài nguyên bản địa

Để vừa giữ lửa nghề truyền thống vừa nâng cao giá trị kinh tế, nhiều người đã chủ động đổi mới, từ kỹ thuật sản xuất, cải tiến mẫu mã đến cách tiếp cận thị trường. Hình thành hơn trăm năm, làng nghề bánh tráng Mỹ Lồng từng là sinh kế chính của nhiều thế hệ và hiện vẫn còn hơn 100 hộ gắn bó. Phần lớn hộ dân vẫn gắn bó với kỹ thuật thủ công, chỉ cải tiến lò và dụng cụ đóng gói để tăng năng suất và giảm phụ thuộc thời tiết.

Anh Trần Thiện Thật- đại diện Cơ sở bánh tráng Thiện Thật (phường Phú Khương) cho biết, để chiếc bánh tráng vươn xa, điều quan trọng là chuẩn hóa sản phẩm, hướng tới đạt chứng nhận OCOP và phù hợp hơn với nhu cầu tiêu dùng hiện đại. Theo đó, thế hệ trẻ trong làng nghề đang tìm tòi cách thức đổi mới, từng bước hoàn thiện sản phẩm. Tiêu biểu là dòng bánh tráng nướng đóng gói sẵn có thể bảo quản được lâu, hạn chế bị hỏng khi vận chuyển, gói nhỏ tiện lợi, có thể bày bán ở các khu du lịch, trạm dừng chân và nhiều kênh bán lẻ khác.

Làng nghề Hàm Giang (xã Hàm Giang) đã tồn tại hàng trăm năm, biến những cây tre mộc mạc thành những chiếc giường, thang, chõng, bàn, ghế, tủ... Ban đầu chỉ có vài hộ làm, sau những người biết nghề chỉ cho người chưa biết, cứ thế theo thời gian đã hình thành cả một làng nghề truyền thống như hiện nay. Để tồn tại và phát triển, những nghệ nhân của làng nghề đã có nhiều cải tiến mẫu mã, đa dạng sản phẩm theo nhu cầu thị trường.

Anh Trì Cảnh- chủ Cơ sở sản xuất Trì Cảnh chia sẻ: Trước đây gia đình có nghề truyền thống, cha truyền con nối. Cơ sở cùng các thợ luôn tìm tòi, sáng kiến, cải tiến sản phẩm, làm đa dạng, phong phú mẫu mã, chủng loại sản phẩm sản xuất từ tre. Hiện cơ sở Trì Cảnh có hơn 20 mẫu mã, chủng loại sản phẩm được sản xuất từ tre, nhiều sản phẩm cao cấp phục vụ cho nhu cầu của các hộ gia đình, khu du lịch sinh thái, nhà hàng… Trong đó, sản phẩm salon tre đã đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Những nghệ nhân làng nghề cũng đầu tư nghiêm túc đa dạng mẫu mã, chất lượng sản phẩm. Nhờ vậy, sản phẩm từ tre ngày càng được các đối tác ưa chuộng, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Như nghề đan giỏ, túi xách từ lục bình đã tồn tại hàng chục năm tại xã Ngãi Tứ. Qua đôi bàn tay khéo léo, sợi lục bình mọc ven bờ sông, kênh rạch lại trở thành sản phẩm gia dụng, mỹ nghệ được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng.

Trong đó, HTX Thủ công mỹ nghệ Quyết Thắng hiện tạo việc làm cho hơn 560 lao động, chủ yếu là phụ nữ, với thu nhập 2-2,5 triệu đồng/tháng. Năm 2024, HTX đạt doanh thu gần 4,9 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế hơn 229 triệu đồng.

Đa dạng kênh phân phối

Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, các làng nghề vẫn đối mặt nhiều thách thức: khó khăn về vốn, thiếu lao động trẻ gắn bó, thị trường tiêu thụ thiếu ổn định; quy mô sản xuất sản phẩm thủ công chủ yếu nhỏ lẻ, mẫu mã hạn chế… Ông Lê Hoàng An- Chủ tịch UBND xã Ngãi Tứ cho biết, địa phương hiện có 10 làng nghề, giải quyết việc làm tại chỗ cho hơn 3.000 lao động với thu nhập bình quân 3-3,5 triệu đồng/người/tháng. Tuy nhiên, một số làng nghề cũng gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất.

Để nghề truyền thống phát triển bền vững, người làm nghề phải chủ động đổi mới mẫu mã, cải tiến kỹ thuật và nâng cao cách tiếp cận thị trường.

“Thời gian tới, địa phương tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động kinh tế tập thể, đặc biệt là HTX và tổ hợp tác; chủ động xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, đồng thời tìm kiếm đầu ra cho các sản phẩm làng nghề. Mục tiêu là vừa tăng thu nhập cho lao động, vừa bảo tồn giá trị truyền thống để nghề có thể tồn tại bền vững”- ông Lê Hoàng An nói.

Theo Sở Công Thương, những năm qua, tỉnh đã thực hiện nhiều chương trình hỗ trợ phát triển nghề truyền thống, từ đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại đến xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, tập huấn nâng cao năng lực quản lý… Các ngành nghề như chế biến dừa, sản xuất trái cây, hoa kiểng hay các sản phẩm thủ công mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc cũng được hỗ trợ đầu tư máy móc, thiết kế mẫu mã, bao bì và quảng bá thương hiệu, qua đó nâng cao giá trị và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Theo đó, Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại (Sở Công Thương) đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho các làng nghề. Tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng bán hàng trên Shopee, Lazada, TikTok, giúp người lao động tại các làng nghề tiếp cận khách hàng nhanh hơn, giảm chi phí quảng bá và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Song song đó là hỗ trợ thiết kế bao bì, nhãn mác; tư vấn thủ tục bảo hộ nhãn hiệu và xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu, giúp sản phẩm làng nghề nâng cao tính cạnh tranh và dễ dàng tham gia các kênh phân phối hiện đại.

Riêng trong quý III/2025, trung tâm đã khảo sát 30 làng nghề để xây dựng cơ sở dữ liệu và xây dựng sổ tay tuyên truyền chính sách, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến thương mại thông qua tập huấn thương mại điện tử, chuẩn bị gian hàng hội chợ và kết nối chuỗi cung ứng nông sản…

Ông Trần Quốc Tuấn- Giám đốc Sở Công Thương cho biết: Thời gian tới ngành công thương sẽ tiếp tục đổi mới phương thức hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh gắn khai thác tiềm năng từng địa phương để tạo nét riêng, nâng cao sức cạnh tranh. Công tác hỗ trợ sẽ được định hướng đồng bộ hơn, không chỉ tập trung vào máy móc, thiết bị mà còn chú trọng cải tiến mẫu mã, xây dựng thương hiệu, phát triển đa dạng kênh phân phối. Ngành công thương sẽ phối hợp với các địa phương tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp về nguyên liệu, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm đặc trưng, phù hợp nhu cầu thị trường.

Đến nay, toàn tỉnh có 89 nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống được UBND tỉnh công nhận, với 13.954 hộ và 41.840 lao động tham gia. Trong đó có 38 nghề truyền thống, có 47 làng nghề và 4 làng nghề truyền thống.

Bài, ảnh: SONG THẢO

Nguồn: https://baovinhlong.com.vn/kinh-te/202511/khai-thac-tiem-nang-phat-trien-san-pham-lang-nghe-b9407fe/