Khi robot hình người biến khoa học viễn tưởng thành thương vụ 5.000 tỷ USD

Trong nhiều thập kỷ, hình ảnh robot gắn liền với những cánh tay máy khổng lồ, chính xác đến từng milimet trong các nhà máy ô tô. Chúng là những công nhân cần mẫn, không biết mệt mỏi, nhưng lại bị "giam cầm" trong nhiệm vụ duy nhất. Một robot hàn sẽ mãi mãi chỉ biết hàn. Một robot gắp hàng sẽ không bao giờ học được cách đóng gói. Chúng là những công cụ chuyên biệt, mạnh mẽ nhưng thiếu linh hồn.

Năm nay, bức tranh đó đang thay đổi một cách ngoạn mục. Chúng ta đang đứng ở ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới, nơi robot không còn là công cụ mà trở thành đối tác đa năng. Sự hội tụ của 4 yếu tố then chốt - AI nền tảng, phần cứng hình người, chuỗi cung ứng linh hoạt và nền tảng sản xuất tiên tiến - đang tạo ra một cơn bão hoàn hảo, thổi bay những định kiến cũ kỹ.

Câu hỏi không còn là "robot sẽ thay thế con người ở đâu?" mà là "robot sẽ hợp tác, thích ứng và cùng con người giải quyết những thách thức lớn nhất của nhân loại như thế nào?". Cuộc cách mạng công nghiệp tiếp theo đã đến, và lần này, nó mang một gương mặt con người.

Bộ não AI biết nghĩ và cơ thể hình người sẵn sàng hành động

Cốt lõi của cuộc cách mạng này nằm ở trí tuệ nhân tạo (AI). Nếu trước đây, mỗi robot cần một chương trình riêng biệt thì giờ đây các mô hình AI nền tảng đang trao cho chúng một dạng "trí tuệ tổng quát".

Bước ngoặt đến vào đầu năm nay khi Nvidia ra mắt mô hình Isaac GR00T, một hệ thống cho phép robot học các kỹ năng mới mà không cần lập trình lại từ đầu. Tương tự như cách ChatGPT có thể xử lý vô số tác vụ ngôn ngữ, GR00T giúp robot học các mẫu hành vi và áp dụng chúng vào nhiều bối cảnh khác nhau. Robot Atlas của Boston Dynamics, từng nổi tiếng với những cú nhào lộn, giờ đây có thể đi lại, cầm nắm và thao tác vật thể chỉ bằng mô hình AI duy nhất.

Nhưng một bộ não thiên tài vẫn cần một cơ thể để tương tác với thế giới. Và đây là lúc robot hình người tỏa sáng. Từng bị coi là sản phẩm khoa học viễn tưởng đắt đỏ và thiếu thực tế, hình dáng con người giờ lại chính là lợi thế lớn nhất. Chúng có thể đi trên cầu thang, sử dụng các công cụ được thiết kế cho con người và hoạt động trong cơ sở hạ tầng hiện hữu mà không cần sửa đổi.

Các công ty như Apptronik (vừa huy động thành công 350 triệu USD cho robot Apollo) và Agility Robotics (đưa robot vào kho hàng của các hãng thương mại điện tử) đang chứng minh tính khả thi của mô hình này trong việc giải quyết các vấn đề cấp bách như thiếu hụt lao động và các công việc lặp đi lặp lại nhàm chán.

Đặc biệt, Google DeepMind vừa hé lộ một bước tiến đáng kinh ngạc với dự án Gemini Robotics. Họ đã tạo ra một hệ thống AI hai phần, gồm Gemini Robotics-ER - mô hình tư duy có khả năng phân tích một yêu cầu phức tạp như phân loại quần áo và vạch ra các bước cần thực hiện bằng ngôn ngữ tự nhiên và Gemini Robotics 1.5 - mô hình hành động nhận chỉ dẫn từ mô hình tư duy và chuyển hóa chúng thành các hành động vật lý chính xác.

Kanishka Rao của DeepMind tóm gọn ý tưởng này một cách đơn giản: "Một trong những bước tiến lớn nhất chính là khả năng nghĩ trước khi hành động". Điều này cho phép robot có được sự linh hoạt và khả năng ứng biến mà trước đây không thể có được.

Khi robot hình người biến khoa học viễn tưởng thành thương vụ 5.000 tỷ USD - 1 — Google DeepMind vừa ra mắt AI robot “biết suy nghĩ” đầu tiên (Ảnh: Google).

Cơn sốt vàng 5.000 tỷ USD và cuộc đua toàn cầu

Những đột phá công nghệ này không chỉ là kỳ quan kỹ thuật, chúng còn là mồi lửa cho một "cơn sốt vàng" khổng lồ. Báo cáo từ ngân hàng đầu tư Morgan Stanley đã vẽ nên một bức tranh kinh tế choáng ngợp: thị trường robot hình người có thể vượt mốc 5.000 tỷ USD vào năm 2050, gấp đôi quy mô ngành công nghiệp ô tô hiện tại.

Các nhà phân tích dự báo số lượng robot hình người có thể đạt gần 1 tỷ đơn vị vào giữa thế kỷ, với 90% phục vụ trong các lĩnh vực công nghiệp và thương mại.

Ông Adam Jonas, Trưởng bộ phận Nghiên cứu Ô tô Toàn cầu tại Morgan Stanley, nhận định: "Quá trình này sẽ diễn ra khá từ từ cho đến giữa những năm 2030, nhưng sau đó sẽ tăng tốc đột phá vào cuối thập niên 2030 và 2040".

Động lực chính cho sự bùng nổ này là sự sụt giảm mạnh về giá thành. Morgan Stanley dự đoán chi phí cho một robot hình người sẽ giảm từ khoảng 200.000 USD hiện nay xuống chỉ còn 50.000 USD vào năm 2050 tại các nước phát triển. Thậm chí, tại các quốc gia có chuỗi cung ứng giá rẻ như Trung Quốc, con số này có thể chỉ còn 15.000 USD.

Khi giá thành giảm, việc sở hữu robot không còn là đặc quyền của các tập đoàn lớn. Đến năm 2050, ước tính khoảng 10% hộ gia đình Mỹ có thể sở hữu một robot trợ lý. Dòng vốn đầu tư mạo hiểm cũng đang chảy mạnh vào lĩnh vực này, với dự báo của Pitchbook sẽ vượt 20 tỷ USD mỗi năm từ năm 2026. Các nhà đầu tư không còn đặt cược vào một viễn cảnh xa vời, mà đang rót tiền để giải quyết những vấn đề rất thực tế của ngày hôm nay.

Tuy nhiên, cuộc đua này không chỉ có màu hồng. Nó đang định hình một cuộc cạnh tranh địa chiến lược mới. Hiện tại, Trung Quốc đang dẫn đầu một cách rõ rệt.

"Sự ủng hộ ở tầm quốc gia cho AI hiện thân tại Trung Quốc lớn hơn bất kỳ nơi nào khác", ông Sheng Zhong, Trưởng bộ phận Nghiên cứu Công nghiệp tại Morgan Stanley, cho biết. "Lợi thế của Trung Quốc có thể còn phải mở rộng hơn nữa trước khi các đối thủ, bao gồm cả Mỹ, thực sự chú ý".

Trong khi các công ty Mỹ có thể dẫn đầu về thiết kế, Trung Quốc lại thống trị chuỗi cung ứng. Hầu hết các nhà phát triển robot trên thế giới, kể cả ở Thung lũng Silicon, vẫn phải phụ thuộc vào các linh kiện quan trọng như ốc vít, bộ giảm tốc, động cơ từ Trung Quốc và châu Á. Như ông Jonas cảnh báo, "Mỹ sẽ cần thực hiện những thay đổi lớn trong năng lực sản xuất, giáo dục và chính sách quốc gia để duy trì khả năng cạnh tranh".

Chiến trường của các gã khổng lồ: Phần cứng đối đầu phần mềm

Cuộc đua 5.000 tỷ USD này cũng là nơi các gã khổng lồ công nghệ thể hiện những chiến lược kinh doanh hoàn toàn khác biệt, gợi nhớ đến cuộc chiến giữa Apple và Google trong kỷ nguyên smartphone.

Đi theo con đường của Apple, Tesla chọn mô hình tích hợp dọc. Họ tự thiết kế, tự sản xuất từ phần cứng đến phần mềm cho robot Optimus. Lợi thế của Tesla nằm ở năng lực sản xuất hàng loạt và kinh nghiệm thu thập dữ liệu từ hàng triệu chiếc xe tự lái. Họ tin rằng chỉ cần có đủ dữ liệu về thế giới thực, robot của họ sẽ học được mọi thứ.

Ngược lại, Meta đang đặt cược vào một chiến lược giống như Android của Google. CTO Andrew Bosworth của Meta thẳng thắn thừa nhận: "Tôi không nghĩ phần cứng là rào cản lớn nhất. Điểm nghẽn nằm ở phần mềm". Meta đang phát triển một nền tảng phần mềm robot và dự định cấp phép nó cho các nhà sản xuất khác.

Họ không đặt mục tiêu trở thành nhà sản xuất robot lớn nhất, mà là nhà cung cấp "bộ não" cho hàng triệu robot trên toàn cầu. Đây được coi là "cú đặt cược tầm cỡ AR" của Meta, cho thấy mức độ đầu tư hàng tỷ USD vào dự án này. Bosworth cũng không ngần ngại chỉ ra điểm yếu trong chiến lược của đối thủ: "Tôi hiểu cách Tesla có đủ dữ liệu cho xe hơi. Nhưng tôi không thấy họ sẽ lấy dữ liệu robot ở đâu".

Đứng ở một vị thế độc đáo, Google dường như đang muốn trở thành "nhà cung cấp trí tuệ" cho cả ngành. Với dự án Gemini Robotics, họ không chỉ tạo ra một sản phẩm, mà còn tạo ra một công nghệ nền tảng có thể được tích hợp vào bất kỳ loại robot nào. Cách tiếp cận này cho phép họ hợp tác với nhiều nhà sản xuất phần cứng, trở thành một thế lực không thể thiếu trong hệ sinh thái robot.

Cuộc đối đầu giữa các chiến lược này sẽ quyết định tương lai của ngành: Liệu thế giới sẽ có một hệ sinh thái đóng, được kiểm soát chặt chẽ như Apple, hay một hệ sinh thái mở, đa dạng như Android? Câu trả lời sẽ định hình lại không chỉ ngành công nghệ mà cả nền kinh tế toàn cầu.

Khi robot hình người biến khoa học viễn tưởng thành thương vụ 5.000 tỷ USD - 2 — Thị trường robot hình người được dự báo có thể vượt mốc 5.000 tỷ USD vào năm 2050, một con số có thể gấp đôi quy mô ngành công nghiệp ô tô hiện tại (Ảnh: Xpert.digital).

Những thách thức trên con đường tới tương lai

Dù viễn cảnh vô cùng hứa hẹn, con đường phổ cập robot hình người vẫn còn nhiều chông gai.

An toàn và độ tin cậy: Một robot làm việc trong kho hàng hay bệnh viện phải an toàn tuyệt đối. Bất kỳ sự cố nghiêm trọng nào cũng có thể làm chậm quá trình triển khai hàng thập kỷ.

Hiệu quả năng lượng: Một robot hình người tiêu thụ năng lượng bằng cả một chiếc tủ lạnh sẽ không bền vững về mặt kinh tế và môi trường.

Hòa nhập lực lượng lao động: Đây là thách thức lớn nhất. Chìa khóa thành công không phải là thay thế, mà là hợp tác. Các quy trình làm việc cần được thiết kế lại để con người tập trung vào các nhiệm vụ đòi hỏi sự sáng tạo, phán đoán và cảm xúc, trong khi robot đảm nhận các công việc nặng nhọc, lặp đi lặp lại hoặc nguy hiểm.

Khung pháp lý và đạo đức: Khi robot xuất hiện ngày càng nhiều ở nơi công cộng, các vấn đề về trách nhiệm pháp lý khi xảy ra tai nạn, quyền riêng tư dữ liệu, và các chuẩn mực đạo đức cần được định hình rõ ràng.

Bất chấp những thách thức, một điều chắc chắn là robot sẽ là trung tâm của tương lai công việc, công nghiệp và xã hội. Tại Thâm Quyến, Trung Quốc, Trung tâm thương mại Robot đầu tiên trên thế giới đã khai trương, nơi robot hình người bán hàng, pha cà phê và tương tác với khách hàng. Đây không chỉ là một màn trình diễn công nghệ, mà là một lát cắt của tương lai đang dần hiện hữu.

Cuộc cách mạng này không phải là một viễn cảnh xa xôi. Nó đang diễn ra ngay bây giờ, trong các phòng thí nghiệm của Google, trong các nhà máy của Tesla, và trên các bảng kế hoạch của những nhà đầu tư mạo hiểm.

Thập kỷ tới sẽ được định nghĩa không phải bởi sự thay thế, mà bởi sự hợp tác giữa người và máy. Từ dây chuyền lắp ráp đến bệnh viện, từ nông trại đến phòng khách, những đối tác đa năng này sẽ âm thầm nhưng mạnh mẽ định hình lại thế giới của chúng ta.

Cuộc cách mạng công nghiệp tiếp theo đã đến và nó có một gương mặt rất con người.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/khi-robot-hinh-nguoi-bien-khoa-hoc-vien-tuong-thanh-thuong-vu-5000-ty-usd-20250930112655712.htm