Khoảng trống lớn trong chăm sóc sức khỏe tâm thần: bệnh nhiều, chuyên gia ít

Tại hội thảo khoa học quốc tế "Tiếp cận liên ngành trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cho phụ nữ và gia đình" diễn ra ngày 5-12 tại TP.HCM, GS.TS Đặng Hoàng Minh (Trường đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết các nghiên cứu gần đây cho thấy tỉ lệ gặp vấn đề sức khỏe tâm thần ở nhiều nhóm dân số tại Việt Nam gia tăng tương đương mức của các nước phát triển.

Trong khi nhu cầu chăm sóc sức khỏe tâm thần ngày càng lớn, Việt Nam vẫn thiếu nhân lực. Hiện chỉ có 1 bác sĩ tâm thần trên 100.000 dân, thấp hơn rất nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Bên cạnh đó, các chuyên gia sức khỏe tâm thần không phải bác sĩ như tâm lý lâm sàng, công tác xã hội lâm sàng, trị liệu hoạt động… cũng thiếu.

Hệ thống dịch vụ sức khỏe tâm thần chủ yếu tập trung tại bệnh viện, trong khi thiếu các chương trình chăm sóc tại cộng đồng, thiếu các mô hình chuyên biệt cho từng nhóm dân số và chưa tích hợp dịch vụ sức khỏe tâm thần vào chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Về chính sách, Việt Nam cũng đang thiếu các quy định hiện đại, đồng bộ và nền tảng pháp lý đủ mạnh cho lĩnh vực này.

Tại hội thảo, các chuyên gia quốc tế nhấn mạnh sức khỏe tâm thần là vấn đề y tế công cộng toàn cầu, với khoảng 1 tỉ người đang mắc rối loạn tâm thần, phổ biến nhất là trầm cảm và lo âu.

Hơn 70% gánh nặng bệnh tật toàn cầu do sức khỏe tâm thần nằm ở các nước đang phát triển; 80% người bệnh cũng sống tại các quốc gia này.

Một tổng quan phân tích tại 23 quốc gia thu nhập thấp và trung bình cho thấy tỉ lệ mắc rối loạn cảm xúc ở trẻ em và thanh thiếu niên thường cao hơn ở các nước phát triển.

Ở phụ nữ, đặc biệt là trong thai kỳ và sau sinh, các rối loạn cảm xúc càng phổ biến: trầm cảm trước và sau sinh, lo âu trước sinh và sau sinh.

Theo các chuyên gia, phụ nữ dễ tổn thương hơn trước các vấn đề sức khỏe tâm thần do sự giao thoa của yếu tố sinh học (thay đổi nội tiết tố tuổi dậy thì, sau sinh, tiền mãn kinh…) và yếu tố văn hóa - xã hội (vai trò giới trong chăm sóc gia đình, bất bình đẳng, thu nhập thấp, bạo hành…).

GS Minh nhấn mạnh để đạt mục tiêu sức khỏe trong Chương trình phát triển bền vững (SDG) đến năm 2030, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần, mở rộng dịch vụ sớm và liên ngành, đặc biệt hướng đến phụ nữ và gia đình - những nhóm chịu nhiều tác động nhưng ít được tiếp cận dịch vụ chuyên môn.

THÙY DƯƠNG

Nguồn: https://tuoitre.vn/khoang-trong-lon-trong-cham-soc-suc-khoe-tam-than-benh-nhieu-chuyen-gia-it-2025120516171574.htm