Khối trường Bộ Công Thương tạo nguồn nhân lực cho các ngành mũi nhọn

Dấu ấn từ những con số “biết nói”

Giai đoạn 2021-2025 đánh dấu sự bứt phá rõ nét của hệ thống các trường đại học, cao đẳng trực thuộc Bộ Công Thương, trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn “tăng tốc” phát triển nhân lực cho các ngành công nghệ chiến lược như điện hạt nhân, chip bán dẫn, tự động hóa và năng lượng mới. Dưới tác động của loạt chủ trương lớn từ Đảng, Nhà nước và Bộ Công Thương, các cơ sở đào tạo đã thay đổi tương đối toàn diện, với nhiều con số cho thấy quy mô, chất lượng và sức sáng tạo tăng trưởng mạnh mẽ.

*Các cơ sở đào tạo trực thuộc Bộ Công Thương phát triển nhiều ngành học công nghệ cao.*

Trước hết, quy mô đào tạo tăng đều, phản ánh sức hút ngày càng lớn của khối trường kỹ thuật - công nghệ. Tỷ lệ sinh viên bậc đại học tăng trung bình khoảng 6% mỗi năm, tạo nền tảng mở rộng nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghiệp mũi nhọn. Trong 5 năm, các trường mở mới 134 chương trình đào tạo, trong đó có các lĩnh vực công nghệ và kỹ thuật hiện đại, góp phần hỗ trợ tuyển sinh và mở rộng quy mô đào tạo đại học. Điều này đóng vai trò quyết định để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu trong tương lai.

Về đội ngũ, các trường ghi nhận bước tiến quan trọng cả về lượng và chất. Đến năm 2025, toàn hệ thống có 10.156 cán bộ, giảng viên, tăng 9% so với năm 2021. Tỷ lệ giảng viên có trình độ sau đại học tăng ổn định; nhiều trường đạt hoặc vượt chuẩn về tỷ lệ thạc sĩ, tiến sĩ theo quy định. Số lượng phó giáo sư tăng, góp phần hình thành lực lượng chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực then chốt.

Một trong những điểm sáng nổi bật nhất của giai đoạn này là sự bứt phá mạnh mẽ trong nghiên cứu khoa học. Đây chính là nền tảng quan trọng để hệ thống cơ sở đào tạo thuộc Bộ Công Thương từng bước trở thành lực lượng cung cấp tri thức, công nghệ và nguồn chuyên gia cho những ngành công nghiệp chiến lược của đất nước.

Về tài chính, giai đoạn 2021-2025 ghi nhận sự tăng trưởng nguồn lực rõ rệt. Khi nhiều trường đại học chuyển sang tự chủ tài chính, năng lực huy động và sử dụng nguồn lực trở nên linh hoạt hơn, cho phép đầu tư vào phòng thí nghiệm, xưởng công nghệ cao, trung tâm mô phỏng… phục vụ các ngành kỹ thuật mới.

Tuy vậy, để đáp ứng trọn vẹn các yêu cầu mới, hệ thống cơ sở đào tạo vẫn còn không ít thách thức. Tỷ lệ sinh viên/giảng viên ở một số trường còn cao, giảng viên trẻ thiếu trải nghiệm thực tế trong các ngành công nghệ cao, khoảng cách giữa các trường lớn và các trường địa phương vẫn khá rõ rệt về nguồn lực và khả năng thu hút nhân sự giỏi. Điều này đòi hỏi chính sách điều phối nhân lực hợp lý hơn, tăng cường hợp tác quốc tế, đồng thời tiếp tục thúc đẩy tự chủ tài chính để các trường có nguồn lực đầu tư cho công nghệ, phòng thí nghiệm và nâng cao năng lực đội ngũ.

Thách thức của giai đoạn mới

Bước sang giai đoạn mới, yêu cầu phát triển nhân lực chất lượng cao cho các lĩnh vực chiến lược, từ năng lượng mới, kinh tế xanh đến bán dẫn và AI, đang đặt hệ thống các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công Thương trước một nhiệm vụ quan trọng hơn bao giờ hết.

Thực tế đó buộc các cơ sở đào tạo phải đổi mới sâu rộng về chương trình, mô hình tổ chức và phương thức đào tạo, nhằm tạo ra đội ngũ nhân lực đáp ứng chuẩn kỹ năng của nền công nghiệp tương lai.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương Nguyễn Văn Hội nhấn mạnh rằng từ nay đến năm 2030, phát triển nhân lực được xác định là một trong ba đột phá trọng tâm. Điều này đồng nghĩa các cơ sở đào tạo ngành Công Thương không chỉ mở rộng quy mô mà còn phải tái cấu trúc chương trình theo hướng liên ngành, tích hợp công nghệ số, AI, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, những lĩnh vực đang định hình chân dung lao động trong thập niên tới.

Trên cơ sở đó, các trường sẽ tiếp tục phát triển các ngành mới như kỹ thuật bán dẫn, thiết kế vi mạch, kỹ thuật năng lượng sạch, công nghệ lưu trữ, lưới điện thông minh, kiểm định phát thải, logistics số hay thương mại điện tử… Đây đều là những lĩnh vực đang khát nhân lực và được kỳ vọng trở thành khu vực tăng trưởng chính của kinh tế Việt Nam.

Để đáp ứng yêu cầu này, mô hình đào tạo của các trường đang chuyển dịch mạnh sang tiếp cận liên ngành và gắn kết chặt chẽ hơn với doanh nghiệp. Các chương trình thực hành trong phòng lab, xưởng mô phỏng công nghệ cao, dự án thực tế và kỳ thực tập dài hạn tại doanh nghiệp được thiết kế nhằm tạo ra sự liền mạch giữa nhà trường và thị trường lao động. Sự tham gia sâu của doanh nghiệp trong quá trình xây dựng chương trình, đánh giá kết quả học tập không chỉ giúp nâng chất lượng đào tạo mà còn bảo đảm sinh viên ra trường đáp ứng đúng nhu cầu của ngành.

Cùng với đó, chuyển đổi số trong giáo dục được đẩy mạnh trên toàn hệ thống, từ số hóa chương trình, bài giảng, mô phỏng ảo cho đến học trực tuyến kết hợp thực hành thực tế. Điều này giúp việc học trở nên linh hoạt hơn, đặc biệt với các nhóm ngành công nghệ cao vốn thay đổi nhanh. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quản trị đào tạo và cá nhân hóa trải nghiệm học tập cũng đang được triển khai thí điểm tại nhiều trường.

Nhìn lại giai đoạn 2021-2025, có thể thấy toàn hệ thống đã tạo được nền tảng vững chắc để bước vào giai đoạn tăng tốc tiếp theo. Tất cả đang hướng tới một mục tiêu chung, chuẩn bị nguồn nhân lực đủ mạnh cho các ngành chiến lược như điện hạt nhân, bán dẫn, năng lượng xanh, chuyển đổi số và công nghiệp chế biến, chế tạo. Giai đoạn tới được kỳ vọng sẽ là thời điểm các cơ sở đào tạo thuộc Bộ Công Thương bứt phá mạnh mẽ, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển công nghiệp, năng lượng của Việt Nam trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nguồn: https://congthuong.vn/khoi-truong-bo-cong-thuong-tao-nguon-nhan-luc-cho-cac-nganh-mui-nhon-435489.html