Kiến tạo bộ sách giáo khoa dùng chung, khoa học và nhân văn

Đặc biệt, sự ra đời nhiều bộ SGK thể hiện việc phát huy xã hội hoá, huy động toàn bộ trí tuệ, nguồn học liệu của giáo dục Việt Nam trong giai đoạn mới. Tuy nhiên thực tiễn cho thấy, bên cạnh những thành công to lớn vẫn còn những hạn chế trong quá trình vận hành 3 bộ SGK cùng một lúc. Bài toán thống nhất một bộ SGK dùng chung trong cả nước cần một lời giải căn cơ: Làm thế nào để có bộ SGK chuẩn, đáp ứng được tình hình giáo dục hiện tại và vài chục năm tiếp theo? Làm thế nào vừa đảm bảo công bằng, đồng bộ và minh bạch trong việc chọn lựa SGK?

Từ sự trải nghiệm và có những kết quả từ bộ sách Cánh Diều, chúng tôi nhận thấy, câu trả lời phần nào được gợi mở qua những năm tiến hành hoạt động dạy và học. SGK cần ngọn gió mới, cần có sự gắn kết giữa thực tiễn với kế hoạch giảng dạy và sự kết nối giữa giáo viên và học sinh trong suốt chương trình dạy học. Ngay từ khi ra đời, bộ sách Cánh Diều đã xác lập rõ triết lý: “Mang cuộc sống vào bài học, đưa bài học vào cuộc sống”. Các bài học không khô cứng mà gần gũi, giàu tính thực tiễn, gắn kết chặt chẽ với tâm lý lứa tuổi.

Đối với giáo viên nhiều trường sử dụng bộ sách Cánh Diều, trong quá trình giảng dạy SGK đã mở ra cơ hội sáng tạo phương pháp giảng dạy với những vấn đề đặt ra trong thảo luận nhóm, dự án học tập, học qua trải nghiệm nên bài giảng rất sinh động và thuyết phục. Với phụ huynh, cấu trúc sách thân thiện, dễ theo dõi giúp họ đồng hành cùng con một cách tự nhiên. Điều này, khiến phụ huynh - học sinh như cùng đồng học tập, đồng phát hiện và đồng sáng tạo.

Chúng tôi quan tâm hơn cả là chất lượng đào tạo các học sinh qua bộ SGK Cánh Diều. Nhiều và rất nhiều em đạt điểm cao trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, quốc gia, nhiều học sinh đạt kết quả cao trong kỳ thi THPT năm. Các giáo viên giảng dạy sách Cánh Diều cũng đạt được những bước tiến rõ rệt trong quá trình nâng cao chất lượng đào tạo, tham gia các hội thi giáo viên dạy giỏi, cấp huyện, tỉnh, thành phố. Cánh Diều đã chứng minh được, khi giáo dục gắn với thực tiễn và lấy người học làm trung tâm, chúng ta có thể tạo ra sản phẩm vừa khoa học, vừa nhân văn.

Quay trở lại với việc chúng ta đang sử dụng cùng lúc 3 bộ SGK. Ưu điểm như mọi người đã biết, tuy nhiên sự tồn tại đồng thời của nhiều bộ SGK cũng kéo theo không ít hệ lụy. Giáo viên ở các địa phương khác nhau phải làm quen với nhiều bộ sách, gây khó khăn khi chuyển vùng công tác. Học sinh chuyển trường gặp không ít khó khăn. Công tác kiểm định chất lượng sách trở nên phức tạp, thiếu chuẩn thống nhất.

Thực tiễn ấy đặt ra một câu hỏi lớn, chúng ta có cần nhiều bộ sách để khẳng định sự đổi mới, hay cần một bộ sách chuẩn mực, thống nhất, để đảm bảo công bằng và hiệu quả trên phạm vi cả nước? Một bộ SGK dùng chung không có nghĩa là triệt tiêu sáng tạo. Ngược lại, nếu đi kèm với hệ thống học liệu mở, giáo viên sẽ có kho tài nguyên và công cụ để cá nhân hóa bài giảng. Khi có nguồn học liệu mở từ kế hoạch bài dạy, bài giảng điện tử, các clip minh hoạ.. sẽ giúp giáo viên linh hoạt điều chỉnh, phù hợp với từng đối tượng học sinh và đặc thù vùng miền.

Chúng tôi thống nhất quan điểm cùng với sách Cánh Diều và nguồn học liệu mở, giáo viên chủ động tích cực đứng lớp, phụ huynh không còn bị “bỏ ngoài cuộc” mà dễ dàng tiếp cận nội dung, đồng hành cùng con. Học sinh cũng có cơ hội tiếp cận tri thức đa chiều, vượt khỏi giới hạn của SGK in truyền thống.

Xây dựng một bộ SGK dùng chung không thể là quyết định hành chính đơn thuần. Đó phải là kết quả của quá trình đối thoại, phản biện, góp ý rộng rãi. Nhà biên soạn, giáo viên, phụ huynh, học sinh cần có những cuộc đối thoại trên hướng mở, dân chủ và thẳng thắn để tìm ra phương án tốt nhất. Giáo viên cần phản ánh đúng thực tiễn giảng dạy các bộ SGK, nhà biên soạn phải biết lắng nghe, phụ huynh cần có sự đồng hành, giám sát, đánh giá công bằng các bộ SGK.

Là những người trực tiếp giảng dạy, chúng tôi thiết nghĩ, bộ SGK nào đã chứng minh được sự kết nối của cả cộng đồng: Nhà trường - gia đình - xã hội thì nên được quan tâm, cân nhắc khi sử dụng. Nhưng để tiến xa hơn, cần một bước ngoặt, thay vì để nhiều bộ sách song song, hãy kiến tạo một bộ SGK chuẩn mực, đi kèm hệ thống học liệu mở, vừa khoa học, vừa nhân văn, vừa thống nhất mà vẫn linh hoạt.

Giáo dục không phải là cuộc đua giữa các bộ sách, các nhóm biên soạn, các nhà xuất bản. Đó là hành trình đồng hành để phát triển thế hệ tương lai. Một bộ SGK dùng chung, đi kèm học liệu mở, sẽ giúp học sinh học tốt hơn, phụ huynh đồng hành hiệu quả hơn, giáo viên giảng dạy thuận lợi hơn và xã hội giám sát minh bạch hơn. Đây không chỉ là mong muốn, mà là mệnh lệnh từ thực tiễn giáo dục hôm nay.

Nguồn: https://tienphong.vn/kien-tao-bo-sach-giao-khoa-dung-chung-khoa-hoc-va-nhan-van-post1784385.tpo