កវី​នារី​វៀតណាម​រូប​ណា​ត្រូវ​បាន UNESCO លើក​តម្កើង​ជា​តារា​វប្បធម៌​ពិភពលោក?

ទោះបីជានាងកើតនៅ Nghe An ប៉ុន្តែ Ho Xuan Huong បានធំធាត់នៅ Thang Long ។ នៅទីនេះ នាងបានស្រូបយក និងលាយបញ្ចូលគ្នានូវភាពសម្បូរបែបនៃវប្បធម៌នៃទឹកដីដ៏អស្ចារ្យពីរ។ ភាពស្មោះត្រង់ និងភាពស្មោះត្រង់របស់ Nghe An រួមផ្សំជាមួយនឹងភាពទន់ភ្លន់ និងភាពទំនើបរបស់ Kinh Bac បានបង្កើតកវី Ho Xuan Huong ពោរពេញដោយបុគ្គលិកលក្ខណៈ ស៊ីជម្រៅ និងជាមនុស្ស។

អ្នកនិពន្ធស្ត្រីតែម្នាក់គត់ដែលទទួលបានកិត្តិយសពីអង្គការយូណេស្កូ។

កវី ហូ សួនហឿង កើតនៅឆ្នាំ១៧៧២ និងទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ១៨២២ គឺជាកូនស្រីរបស់អ្នកប្រាជ្ញ ហូ ភី ឌៀន (១៧០៤-១៧៨៦) ដែលមានដើមកំណើតនៅភូមិក្វីញដូយ ដែលឥឡូវជាឃុំក្វីញដូយ ស្រុកក្វីញលូ ខេត្ត ង៉េអាន ។ មានកំណត់ត្រា និងការសិក្សាជាច្រើនទាក់ទងនឹងអាជីពអក្សរសាស្ត្ររបស់គាត់។ ពីមុន អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តអក្សរសាស្ត្រជឿថា ហូ សួនហឿង រស់នៅ និងសរសេរនៅពាក់កណ្តាលចុងក្រោយនៃសតវត្សរ៍ទី១៨ ភាគច្រើនក្នុងរាជវង្សតៃសឺន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឯកសារថ្មីៗមួយចំនួនដែលទើបរកឃើញបានបង្ហាញថា គាត់ភាគច្រើនបានសរសេរក្នុងរាជវង្សង្វៀន ប្រហែលពាក់កណ្តាលទីមួយនៃសតវត្សរ៍ទី១៩។

នាងត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា "មហាក្សត្រីនៃកំណាព្យ Nom"។ (រូបភាពបង្ហាញ)

ពីមុន ហូ សួនហឿង ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកនិពន្ធកំណាព្យដ៏ពិសេស និងប្លែកពីគេ ដែលសរសេរជាអក្សរណម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យោងតាមការរកឃើញមួយដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៤ ដោយអ្នកស្រាវជ្រាវ ត្រឹន ថាញ់ ម៉ៃ គាត់មិនត្រឹមតែសរសេរកំណាព្យជាអក្សរណមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសរសេរជាអក្សរចិនទៀតផង។ ការប្រមូលកំណាព្យរបស់គាត់ "លូហឿងគី" គឺជាស្នាដៃមួយដែលរួមបញ្ចូលគ្នានូវភាសាទាំងពីរ បង្កើតបានជាស្នាដៃកំណាព្យដែលលាយបញ្ចូលគ្នារវាងអក្សរចិន និងអក្សរណម។

ហូ សួនហឿង មានភាពល្បីល្បាញដោយសារភាពវៃឆ្លាតដ៏ល្អឥតខ្ចោះរបស់គាត់ ប៉ុន្តែខ្វះការអប់រំជាផ្លូវការ ហើយជីវិតស្នេហារបស់គាត់ពោរពេញដោយការលំបាក។ យោងតាមរឿងព្រេង គាត់បានឆ្លងកាត់អាពាហ៍ពិពាហ៍ពីរ។ យោងតាមអ្នកប្រាជ្ញ ហ័ង សួនហាន (១៩០៨-១៩៩៦) នៅក្នុងអត្ថបទមួយដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងទិនានុប្បវត្តិ វិទ្យាសាស្ត្រ សង្គម ទីក្រុងប៉ារីស លេខ ១២/១៩៨៣ គាត់ធ្លាប់រៀបការជាមួយ ត្រឹន ភុក ហៀន ដែលជាកូនប្រុសរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៃរាជវង្សង្វៀន នៅពេលដែលគាត់កាន់តំណែងជា ថាំ ហៀប (អភិបាលរង) នៃអៀនក្វាង ពីប្រហែលឆ្នាំ ១៨១៥ ដល់ ១៨១៨; មុននោះ គាត់ធ្លាប់បម្រើការជា ទ្រី ភូ (អភិបាល) នៃវិញទឿង។

លោកស្រី ហូ សួនហឿង ក៏ជាកវីស្រីតែម្នាក់គត់ក្នុងចំណោមឥស្សរជនវប្បធម៌វៀតណាមទាំងប្រាំពីររូបដែលត្រូវបានអង្គការយូណេស្កូផ្តល់កិត្តិយស។ មហាសន្និបាតអង្គការយូណេស្កូបានឯកភាពគ្នាក្នុងការរំលឹកខួបលើកទី 250 នៃកំណើតរបស់លោកស្រី និងខួបលើកទី 200 នៃមរណភាពរបស់លោកស្រី ដោយបញ្ជាក់ពីតម្លៃនៃស្នាដៃអក្សរសាស្ត្រ និងសិល្បៈរបស់លោកស្រី ក៏ដូចជាគំនិតរបស់លោកស្រីស្តីពីសមភាពយេនឌ័រ និងការរំដោះស្ត្រី។ លោកស្រី ហូ សួនហឿង សមនឹងទទួលបានការទទួលស្គាល់ថាជាឥស្សរជនវប្បធម៌សកល ជាកវីដ៏មានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់។ ការរួមចំណែករបស់លោកស្រីចំពោះការរំដោះមនុស្សជាតិ ជាពិសេសស្ត្រី ក្នុងសម័យសក្តិភូមិត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអ្នកត្រួសត្រាយផ្លូវ និងមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។

«ផ្កាយចម្លែក» នៃអក្សរសិល្ប៍វៀតណាមមជ្ឈិមសម័យ

កវី ហូ សួនហឿង ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា "តារាដ៏ពិសេស" ដែលជាទេពកោសល្យដ៏កម្រមួយរូបនៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍មជ្ឈិមសម័យវៀតណាម។ សម្រស់នៅក្នុងកំណាព្យរបស់គាត់ហាក់ដូចជាឯកសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី ពីព្រោះនៅពេលនិយាយអំពីស្ត្រី គេនិយាយអំពីសម្រស់។ ហូ សួនហឿង បានបញ្ជាក់ពីសម្រស់ដ៏ទូលំទូលាយរបស់ស្ត្រី ទាំងផ្នែករាងកាយ និងផ្លូវចិត្ត។

នៅក្នុងកំណាព្យរបស់នាង ការប្រាថ្នាចង់រស់នៅដោយស្មោះត្រង់ ដើម្បីឲ្យសម្រស់ និងទេពកោសល្យរបស់នាងត្រូវបានទទួលស្គាល់ គឺជាក់ស្តែងនៅក្នុងខគម្ពីរដិត និងពិតៗ៖ "រាងកាយរបស់ខ្ញុំទាំងស និងមូល" (នំអង្ករអណ្តែត) "តើអ្នកអាយុប៉ុន្មានហើយ កូនស្រីជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្ញុំ? អ្នកស្អាត ហើយខ្ញុំក៏ស្អាតដែរ... និទាឃរដូវវ័យក្មេងនឹងមានរយៈពេលមួយពាន់ឆ្នាំ" (ស្ត្រីស្រស់ស្អាត)។ ហូ សួនហួង មិនត្រឹមតែបានអបអរសាទរសម្រស់របស់ស្ត្រីជាផលិតផលនៃធម្មជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានបង្ហាញពីស្មារតីនៃការតស៊ូប្រឆាំងនឹងទស្សនៈសក្តិភូមិផងដែរ។ ដោយហេតុផលនោះ នាងត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអ្នកនិពន្ធអក្សរសិល្ប៍វៀតណាមសម័យក្រុមហ៊ុន Renaissance ក្នុងអំឡុងសម័យមជ្ឈិមសម័យ។

នៅឆ្នាំ ២០២១ កំណាព្យរបស់លោក ហូ សួនហឿង ត្រូវបានបកប្រែជា ១៣ ភាសាផ្សេងៗគ្នានៅជុំវិញ ពិភពលោក ។ រូបថត៖ អ៊ីនធឺណិត

ស្នាដៃរបស់ ហូ សួនហឿង ត្រូវបានរក្សាទុករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ តាមរយៈប្រភពសំខាន់ពីរ។ ទីមួយ កំណាព្យជាង ៥០ របស់គាត់ដែលសរសេរជាអក្សរណម ត្រូវបានបន្តតាមរយៈប្រពៃណីផ្ទាល់មាត់ចាប់តាំងពីគាត់នៅមានជីវិត ដោយមានកំណែផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន ទាំងចម្លង ឬបោះពុម្ពជាអក្សរណម។ ទីពីរ ប្រភពដែលនៅសល់ត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងសាត្រាស្លឹករឹតចាស់ៗដែលត្រូវបានរកឃើញដោយអ្នកនិពន្ធ ត្រឹន ថាញ់ ម៉ៃ ជាពិសេសនៅក្នុងបណ្តុំកំណាព្យ លូ ហឿងគី - ដែលបានចម្លងរួមគ្នាជាមួយអត្ថបទជាច្រើនទៀតនៅក្នុងបណ្តុំ ឌូ ហឿងតិច ដុងគី។ បណ្តុំនេះរួមមានកំណាព្យចំនួន ២៤ ជាអក្សរចិន និងកំណាព្យចំនួន ២៦ ជាអក្សរណម។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារតែការបញ្ជូនផ្ទាល់មាត់របស់ពួកគេពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ កំណាព្យរបស់ ហូ សួនហឿង បានឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន ដែលខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងពីកំណែដើម។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការបញ្ជូននេះ ការបន្ថែម និងការលុបពាក្យគឺជៀសមិនរួច ដែលធ្វើឱ្យការស្ដារឡើងវិញនូវស្នាដៃដើមមានការលំបាកដោយសារតែការប្រែប្រួលជាច្រើន។ លើសពីនេះ សាត្រាស្លឹករឹតដើមមួយចំនួនត្រូវបានបាត់បង់ ឬលាយឡំជាមួយស្នាដៃរបស់អ្នកដទៃ។

កវី ហូ សួនហឿង មិនត្រឹមតែត្រូវបានគេគោរពយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងទទួលបានការកោតសរសើរពីអន្តរជាតិផងដែរ។ លោក Rabindranath Tagore ធ្លាប់បានសរសើរនាង ហើយក្រោយមក កវីជនជាតិបារាំងដ៏ល្បីល្បាញ Jan Rixtal ក៏បានផ្តល់កិត្តិយសដល់នាងនៅក្នុងបុព្វកថានៃការបកប្រែកំណាព្យរបស់លោកជាភាសាបារាំងរបស់ ហូ សួនហឿង ដោយចាត់ទុកនាងថាជា "ឈ្មោះដ៏អស្ចារ្យមួយនៃអក្សរសិល្ប៍វៀតណាម និងដោយគ្មានការសង្ស័យទេ ថាជាកវីស្ត្រីឈានមុខគេម្នាក់របស់អាស៊ី"។

គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២១ កំណាព្យរបស់ ហូ សួនហឿង ត្រូវបានបកប្រែជា ១៣ ភាសាផ្សេងៗគ្នាទូទាំងពិភពលោក។ នៅក្នុងកំណាព្យរបស់គាត់ ភាសាវៀតណាមបានក្លាយជាភាសាសិល្បៈចម្រុះ មានអត្ថន័យ មានការយល់ដឹង ប្លែក និងប៉ិនប្រសប់ ដែលបង្កបញ្ហាប្រឈមយ៉ាងសំខាន់ដល់អ្នកនិពន្ធ និងវិចិត្រករសហសម័យ នៅពេលបកប្រែស្នាដៃរបស់គាត់ទៅជាភាសាបរទេស។

ប្រភព៖ https://danviet.vn/nu-si-viet-nam-duy-nhat-nao-duoc-unesco-vinh-danh-la-danh-nhan-van-hoa-the-gioi-20240907193024142-d1182874.html