Lộ diện rõ nét con đường thiêng tại thánh địa Mỹ Sơn

Ban quản lý Khu di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn vừa có thông tin chính thức kết quả khai quật nghiên cứu khảo cổ học kiến trúc đường dẫn vào khu đền tháp.

Theo đó, từ tháng 7/2025, Ban quản lý lý Khu di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn phối hợp với Viện Khảo cổ học triển khai công tác thăm dò, khai quật khảo cổ tại khu vực bãi đất giữa tháp K và nhóm tháp trung tâm thuộc khu đền tháp Mỹ Sơn ( xã Thu Bồn, TP Đà Nẵng).

Tuyến đường hành lễ tại Mỹ Sơn là trường hợp khác biệt, khi đường dẫn được thiết kế thẳng trục vào đền tháp trung tâm. Ảnh: Viện Khảo cổ học

Trước đợt khai quật năm 2025, đã có các đợt khai quật thăm dò tại khu vực quanh tháp K vào các năm 2023 - 2024. Kết quả các cuộc thăm dò, khai quật này đã xác định chắc chắn cấu trúc của con đường dẫn bắt đầu từ tháp K đến khu suối cạn ở về phía Đông - cách tháp K khoảng 150m.

Các chuyên gia cho rằng, đây là con đường thiêng dành cho vua chúa và tăng lữ Bà la môn giáo đi vào không gian thiêng trung tâm thánh địa Mỹ Sơn ở thế kỷ XII mà lần đầu tiên giới nghiên cứu khảo cổ - lịch sử trong nước và quốc tế biết đến.

Trong đợt khai quật năm 2025, các chuyên gia tiếp tục mở rộng khai quật thêm 770 m² để làm rõ phế tích kiến trúc. Đợt khai quật lần này xuất lộ một đoạn kiến trúc đường dẫn phía đông tháp K dài 75m, có hướng Đông - Tây lệch về phía Bắc 45 độ, nâng tổng diện tích con đường đã được làm rõ tính từ chân tháp dài 132m.

Về cấu trúc, mặt đường cắt ngang rộng 9m, lòng đường rộng 7,9m. Bề mặt đường bằng phẳng, cấu tạo từ cát sỏi và gạch vụn được đầm chặt, có độ dày từ 0,15 - 0,2m. Tường bao hai bên đường được xếp từ các hàng gạch, cao khoảng hơn 1m, được gia cố bằng lớp đầm sỏi cuội và bột gạch. Tường xếp theo kỹ thuật dưới to sau đó thu dần lên mặt trên đến khi 2 viên gạch chạm nhau.

Trên con đường này, trong các đợt khai quật khảo cổ trước đây, các nhà khoa học đã phát hiện dấu tích của 2 tường bao. Nay với những tư liệu mới, các nhà khảo cổ đã xác định có 5 vị trí được đặt các cửa cổng trên tường bao phía nam.

Tại vị trí cửa cổng còn dấu tích thanh đà cửa bằng đá có lỗ mộng vuông để dựng trụ đá và lỗ mộng tròn để đặt trụ xoay của cánh cửa. Đây có thể là các cửa từ đường dẫn ra, vào không gian thiêng bên ngoài con đường.

Đặc biệt, điểm kết thúc của con đường cổ tại bờ suối cạn có thể đặt ra vấn đề trước khi vào khu vực hành lễ, các vị vua chúa và tăng lữ phải bước qua con suối này như một thủ tục “tẩy trần”.

Về niên đại, căn cứ vào kỹ thuật xây dựng con đường đối chiếu với các đoạn tường trong tổng thể kiến trúc tháp K có thể ghi nhận, con đường có niên đại tương đương với tháp K ở khoảng thế kỷ XII. Diễn biến địa tầng di tích ghi nhận kiến trúc đường dẫn chỉ tồn tại trong một giai đoạn văn hóa và nó bị quên lãng ngay sau giai đoạn đó.

Bên cạnh sự hiện diện của các loại gạch và đá xây dựng kiến trúc đường dẫn, các nhà khoa học cũng đã phát hiện một số mảnh vỡ của đồ đất nung và gốm men có niên đại từ thế kỷ X đến thế kỷ XII.

Đợt khai quật năm 2025 đã làm xuất lộ thêm những dấu tích về con đường thiêng ở thánh địa Mỹ Sơn. Ảnh: Viện Khảo cổ học

Tại hội thảo, các ý kiến của chuyên gia, nhà nghiên cứu đều thống nhất rằng di tích vừa phát hiện chính là con đường thiêng - nơi diễn ra các nghi lễ tôn giáo quan trọng của người Chămpa xưa.

Trong thời gian tới, Ban quản lý Khu di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn và Viện Khảo cổ học cần tiếp tục xây dựng chương trình hợp tác nghiên cứu làm rõ quy mô, cấu trúc và diện mạo của toàn bộ con đường trong bối cành tổng thể khu di tích; thực hiện công tác tu bổ, bảo quản nhằm phát huy tốt hơn giá trị lịch sử văn hóa di tích...

Nguồn: https://congluan.vn/lo-dien-ro-net-con-duong-thieng-tai-thanh-dia-my-son-10322431.html