ຄຸນລັກສະນະວັດທະນະທໍາ, ພຶດຕິກໍາ, ບຸກຄົນຂອງຊາວ Nghe Tinh ໂດຍຜ່ານວິທີການແກ້ໄຂ

ບົດບັນທຶກຂອງບັນນາທິການ: ຮອງສາດສະດາຈານ, ດຣ ຮວ່າງຈູງກວາງ (ຄະນະວິຊາປັດຊະຍາ - ມະຫາວິທະຍາໄລວິງ) ໄດ້ຄົ້ນຄວ້າຫຼາຍລາຍການກ່ຽວກັບພາສາທ້ອງຖິ່ນໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ, ພິເສດແມ່ນມາຈາກແຂວງ ເຫງ້ຕິ້ງ. ໜັງສືພິມ ຮ່າຕິ້ງ ຂໍແນະນຳບົດສົນທະນາກັບລາວ.

ຮອງສາດສະດາຈານ, ດຣ.

PV: ເຈົ້າສາມາດໃຫ້ຂໍ້ມູນທົ່ວໄປແກ່ພວກເຮົາກ່ຽວກັບລັກສະນະວັດທະນະທໍາ, ພຶດຕິກໍາ, ບຸກຄະລິກກະພາບ ແລະເຂດທີ່ຢູ່ອາໄສທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນໂດຍຜ່ານຄວາມແຕກຕ່າງຂອງຮູບແບບທີ່ຢູ່ລະຫວ່າງພາກພື້ນ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນແຂວງເຫງະຕິ້ງ?

ຮອງສາດສະດາຈານ, ດຣ ຮວ່າງຈູງກວາງ: ເຖິງວ່າທຸກພາສາຂອງທ້ອງຖິ່ນຈະໃຊ້ອົງປະກອບຂອງທີ່ຢູ່ອັນດຽວກັນ, ແຕ່ລະດັບການໃຊ້, ລັກສະນະສະແດງອອກ, ທັດສະນະຄະຕິບໍ່ຄືກັນ. ນີ້ແມ່ນສະແດງໃຫ້ເຫັນເປັນຄັ້ງທໍາອິດໃນການນໍາໃຊ້ຄໍາວ່າ "con" ໃນການແກ້ໄຂບັນຫາ. ໃນຄອບຄົວ, ຍາດຕິພີ່ນ້ອງທັງຝ່າຍພໍ່ ແລະ ແມ່ຢູ່ແຂວງ ເງ້ເຕິງ, ຄົນທັງຫຼາຍມັກເອີ້ນ “ຫລານ” ແລະ ເຫຼັ້ມໃຫຍ່ວ່າ “ລູກ”. ດັ່ງນັ້ນ, ພວກເຮົາມັກຈະພົບກັບພາລະບົດບາດທີ່ແຕກຕ່າງກັນແຕ່ມີວິທີການດຽວກັນກັບ: co (grandfather) (ແລະອ້າຍເອື້ອຍນ້ອງໃນຕໍາແຫນ່ງດຽວກັນເປັນ "cu") - con, o ong (grandfather), ba (grandfather) (ແລະຄົນໃນຄອບຄົວພໍ່ແລະແມ່ໃນຕໍາແຫນ່ງດຽວກັນເປັນ "cu") - con, ub (grandfather), aunt, cont (aunt), aunt. ວິທີແກ້ໄຂແບບນີ້ບໍ່ຖືກຕ້ອງຕາມບົດບາດ, ຫຼືເວົ້າອີກວ່າ, ວິທີແກ້ໄຂທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມບົດບາດຂອງຊາວເຜົ່າ ງາຕິງ ແມ່ນບໍ່ລະອຽດ ແລະ ຖີ່ຖ້ວນຄືຂອງຊາວພາກເໜືອ. ເຖິງແມ່ນເມື່ອລູກໃຫຍ່ຫຼືມີຄອບຄົວແລ້ວ, ໃນສະພາບການສື່ສານທີ່ຕ້ອງການລັກສະນະທາງການທູດ, ຊາວເຜົ່າ ງາຍັງເອີ້ນລູກຫຼານຂອງເຂົາເຈົ້າວ່າ “con” ແທນທີ່ຈະເປັນ “ອານ” ຫຼື “chi” ຄືຊາວພາກເໜືອ. ຖ້າເຈົ້າຖືກເອີ້ນວ່າ “ອານ” ຫຼື “ຊີ”, ຄົນນັ້ນຈະຮູ້ສຶກເປັນທຳມະຊາດວ່າລາວຖືກປະຕິບັດຢ່າງໜາວເຢັນ, ສຸພາບ, ແລະ ທາງການທູດຄືກັບຄົນນອກ.

ຕາມທຳມະດາແລ້ວ, ຊາວ Nghe ບໍ່ໄດ້ໃຊ້ຄຳນາມ “ຕຸ້ຍ” (ດ້ວຍຄຳນາມທີ່ເປັນກາງ) ເພື່ອກ່າວເຖິງລູກຫຼານ, ຫຼານ, ເຖິງວ່າເຂົາເຈົ້າໃຫຍ່ແລ້ວກໍຕາມ. ໃນພາສາ Nghe Tinh, "tui" ແມ່ນຄໍາສັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ກົງກັບ "toi". ແຕ່ໃນວິທີທີ່ຊາວເຜົ່າ ເຫ້ວ ໄດ້ນຳໃຊ້ພ້ອມກັບຄຳເວົ້າທີ່ມີລັກສະນະສະແດງອອກ, “ຕຸ້ຍ” ແມ່ນແຕກຕ່າງກັບ “ໂຕອີ”. ເດັກນ້ອຍສາມາດໃຊ້ "tui" ເພື່ອແກ້ໄຂພໍ່, ແມ່, ພໍ່ເຖົ້າແມ່ເຖົ້າແລະຜູ້ສູງອາຍຸດ້ວຍການສະແດງອອກທີ່ບໍ່ເປັນກາງຄືກັບ "toi". ສຳລັບຊາວເງະເຕິນ, ການນຳໃຊ້ “ຕຸ້ຍ” ແມ່ນຖ່ອມຕົວ ແລະ ສະໜິດສະໜົມ, ໃນຂະນະທີ່ການກ່າວຫາຜູ້ເຖົ້າແກ່ແມ່ນເວົ້າຫຍາບຄາຍ.

ຖ້າຊາວພາກເໜືອໃຊ້ “ໂຕອີ” ເພື່ອເວົ້າເຖິງລູກຫຼານ (ຜູ້ໃຫຍ່) ຕາມທຳມະດາ, ສຸພາບຮຽບຮ້ອຍ, ເຄົາລົບນັບຖື, ແຕ່ກົງກັນຂ້າມ, ຊາວເງະເຕິງ ຖືວ່າຂາດຄວາມຮັກແພງ ແລະ ຫ່າງໄກ. ຊາວພາກໃຕ້ຍັງໃຊ້ “ຕື໋” ເພື່ອເວົ້າເຖິງຕົວເອງຄືຊາວເງະເຕິງ, ສ້າງຄວາມຮຽບຮ້ອຍ, ລຽບງ່າຍ, ຜູ້ຟັງຈະຮູ້ສຶກສະໜິດສະໜົມ ແລະ ສະໜິດສະໜົມກວ່າ “ໂຕອີ”. ແຕ່ຄົນພາກໃຕ້ມັກໃຊ້ “ຕຸ້ຍ” ເພື່ອເວົ້າລົມກັບຄົນທີ່ມີອາຍຸເທົ່າທຽມກັນ ຫຼືໜຸ່ມ, ແລະບໍ່ໄດ້ໃຊ້ເພື່ອເວົ້າເຖິງພໍ່ແມ່ຫຼືຜູ້ເຖົ້າແກ່ຄືຄົນງາ.

ຖ້າພວກເຮົາເວົ້າຢ່າງກວ້າງຂວາງກ່ຽວກັບຮູບແບບທີ່ຢູ່, ພວກເຮົາຕ້ອງເວົ້າກ່ຽວກັບຄໍາສັບຕ່າງໆ (ປະໂຫຍກ), ຄໍາຊົມເຊີຍ (ອົງປະກອບຂອງປະໂຫຍກ, ສົມບູນຫຼືບໍ່ຄົບຖ້ວນ (ກະທັນຫັນ), ປະກອບອົງປະກອບ modal, ປະກອບ idioms ເພື່ອເຮັດໃຫ້ມີຄວາມຍືດຫຍຸ່ນ ... ). Nghe Tinh ຍັງມີລັກສະນະຂອງຕົນເອງ. ບາງເທື່ອມັນກໍເປັນເລື່ອງງ່າຍໆ, ແຕກຕ່າງຈາກທາງເໜືອ ແລະ ພາກໃຕ້ (ຊາວເໜືອເວົ້າວ່າ: “ສະບາຍດີພໍ່, ທັກທາຍພໍ່”; ຄົນໃຕ້ເວົ້າວ່າ: “ສະບາຍດີອາຈານ, ທັກທາຍອ້າຍ”… ແຕ່ຄົນງາເວົ້າພຽງແຕ່ວ່າ: “ສະບາຍດີພໍ່”, “ສະບາຍດີອາຈານ”, “ສະບາຍດີພໍ່”...) - ລັກສະນະນີ້ຄວນຮຽນຮູ້ຈາກຄົນເໜືອ ແລະຊາວໃຕ້.

ຄຸນລັກສະນະວັດທະນະທໍາ, ພຶດຕິກໍາ, ບຸກຄົນຂອງຊາວ Nghe Tinh ໂດຍຜ່ານວິທີການແກ້ໄຂ

ພາສາຖືກໃຊ້ຢ່າງອຸດົມສົມບູນໃນຊີວິດ.

PV: ເຈົ້າສາມາດບອກພວກເຮົາຕື່ມອີກກ່ຽວກັບຈຸດທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງວັດທະນະທໍາການເອີ້ນພາສາ Nghe Tinh ທີ່ແຕກຕ່າງຈາກພາກພື້ນອື່ນໆ?

ຮອງສາດສະດາຈານ, ດຣ ຮ່ວາງຈຸງແຄງ: ຄຸນລັກສະນະທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງວັດທະນະທໍາພື້ນເມືອງໃນຄອບຄົວ (ກໍ່ຄືໃນສັງຄົມ) ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງໃນພາສາເຫງ້ແທ່ງ: ຊາວ Nghe ມັກໃຊ້ອົງປະກອບທາງເພດ (ເດັກຊາຍ/ຍິງ). ນີ້ແມ່ນສະແດງໃຫ້ເຫັນໃນການນໍາໃຊ້ອົງປະກອບ cu, di (whore) ໃນການແກ້ໄຂໃນການສື່ສານທົ່ວໄປ. ເມື່ອມີລູກ, ຊື່ຂອງພໍ່ແມ່ມັກປ່ຽນເປັນຊື່ຂອງລູກຄົນທຳອິດ, ແຕ່ໃນເມື່ອກ່ອນ, ຢູ່ແຂວງ ເງ້ເຕິງ, ຊື່ຂອງພໍ່ແມ່ມີຕົວປະກອບຕື່ມ cu ຫຼື di.

ສະເພາະຄູ່ຜົວເມຍໃຫ້ກຳເນີດລູກຊາຍເປັນລູກຄົນທຳອິດ, ນັບແຕ່ນັ້ນເປັນຕົ້ນມາ ພໍ່-ແມ່ຂອງເດັກຈະຖືກເອີ້ນຕາມຊື່ຂອງລູກຜູ້ທຳອິດ ແລະ ມີອົງປະກອບ cu ກ່ອນຊື່ (cu Lan, cu Hoa); ຖ້າເກີດລູກສາວເປັນລູກຄົນທຳອິດ, ພໍ່ແມ່ກໍຈະເອີ້ນຊື່ລູກສາວດ້ວຍຊື່ຂອງລູກສາວ ແລະ ມີອົງປະກອບກ່ອນຄື: di Lan, di Hoa...

ການເອີ້ນແບບນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າແນວຄິດຈຳແນກເພດ (ຊາຍ, ຍິງ) ໄດ້ຝັງເລິກຢູ່ໃນຈິດໃຈ ແລະ ພຶດຕິກຳຂອງຊາວເຜົ່າ ງເຢີ. ໃນຫຼາຍເຂດຊົນນະບົດ, ຜູ້ຍິງທີ່ແຕ່ງດອງແລ້ວຈະບໍ່ຖືກເອີ້ນຕາມຊື່ກ່ອນແຕ່ງດອງ, ແຕ່ເປັນຊື່ຂອງຜົວ (ຕົວຢ່າງ: ຜົວຊື່ ໂຮ, ສະນັ້ນ ເມຍຈຶ່ງຖືກເອີ້ນກັນວ່າ: ເອື້ອຍ), ມົວ (ປ້າ)... ຮົວ).

ທັດສະນະຄະຕິ ແລະ ພຶດຕິກຳທີ່ສະທ້ອນເຖິງທັດສະນະຄະຕິກ່ຽວກັບເພດ, ຊາຍ-ຍິງ ຕະຫຼອດຮອດພໍ່-ແມ່ ຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງໃນວິທີການເອີ້ນຊື່ຂອງພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງ. ໃນພາກເຫນືອ, ລູກຊາຍເກີດກ່ອນພໍ່ເອີ້ນວ່າ "ບັກ", ເກີດຫຼັງຈາກເອີ້ນວ່າ "ຈູ", ສາວເກີດກ່ອນພໍ່ເອີ້ນວ່າ "ບັກ", ເກີດຫຼັງຈາກເອີ້ນວ່າ "ໂຄ". ຝ່າຍແມ່, ລູກຊາຍເກີດກ່ອນແມ່ເອີ້ນວ່າ “ບັກ”, ເກີດຫຼັງເອີ້ນວ່າ “ກູ”, ຍິງທີ່ເກີດກ່ອນແມ່ເອີ້ນວ່າ “ບັກ”, ເກີດຫຼັງເອີ້ນວ່າ “ບັກ”. ຢູ່ແຂວງເຫງະຕິ້ງ, ຖ້າເດັກຊາຍເກີດກ່ອນ/ຫຼັງພໍ່, ລາວຈະຖືກເອີ້ນຄືຢູ່ພາກເໜືອ, ແຕ່ຖ້າເດັກຍິງເກີດກ່ອນ ຫຼື ຫຼັງແມ່ກໍຈະເອີ້ນວ່າ “ອ”. ດ້ານແມ່ບໍ່ຄືຢູ່ທາງເໜືອ, ຖ້າເດັກຊາຍເກີດກ່ອນຫຼືຫຼັງແມ່ຈະເອີ້ນວ່າ “ກູ” (ລຸງ), ຖ້າເດັກຍິງເກີດກ່ອນຫຼືຫຼັງແມ່ກໍຈະເອີ້ນວ່າ “ດູກ”.

ດັ່ງນັ້ນ, ພວກເຮົາຈຶ່ງເຫັນວ່າປະຊາຊົນພາກເໜືອມີຄວາມຮັບຮູ້ ແລະ ສົ່ງເສີມອົງປະກອບຂອງອາວຸໂສ, ເໜືອກວ່າ ແລະ ຕໍ່າກວ່າ; ຜູ້ສູງສຸດແມ່ນໄດ້ຮັບການເຄົາລົບນັບຖືສະເຫມີ, ໂດຍບໍ່ມີການຈໍາແນກລະຫວ່າງຜູ້ຊາຍແລະແມ່ຍິງ, ພໍ່ຫຼືແມ່. ຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງເພດແມ່ນມີພຽງແຕ່ຢູ່ໃນອັນດັບຕ່ໍາກັບຜູ້ທີ່ເກີດຫຼັງຈາກພໍ່ຫຼືແມ່. ການຂາດຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງຄວາມຮູ້ສຶກຂອງພໍ່ຫຼືແມ່ຕໍ່ຄົນພາກເໜືອຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຈິງທີ່ວ່າຜົວຂອງເອື້ອຍຂອງພໍ່ແລະຜົວຂອງເອື້ອຍຂອງແມ່ແມ່ນທັງສອງເອີ້ນວ່າລຸງຄືກັບການເອີ້ນອ້າຍຂອງພໍ່; ຜົວຂອງປ້າແລະຜົວຂອງປ້າແມ່ນທັງສອງເອີ້ນວ່າລຸງຄືເອີ້ນນ້ອງຊາຍຂອງພໍ່. ໃນຂະນະນັ້ນ, ສໍາລັບຊາວ Nghe Tinh, ສາມີຂອງປ້າ (ເກີດກ່ອນຫຼືຫຼັງຈາກພໍ່) ຫຼືປ້າ (ເກີດກ່ອນຫຼືຫຼັງຈາກແມ່) ທັງສອງເອີ້ນວ່າລຸງ.

ແນ່ນອນວ່າ, ແນວຄິດ, ຄວາມຮູ້ສຶກ ແລະ ທັດສະນະຂອງຊາວແຂວງ ເງ້ເຕິງ ກ່ຽວກັບບົດບາດຍິງຊາຍກໍຄືກັບຍາດຕິພີ່ນ້ອງແມ່ນແຕກຕ່າງກັບຊາວພາກເໜືອ.

ຄຸນລັກສະນະວັດທະນະທໍາ, ພຶດຕິກໍາ, ບຸກຄົນຂອງຊາວ Nghe Tinh ໂດຍຜ່ານວິທີການແກ້ໄຂ

ວິທີການກ່າວຄຳປາໄສຂອງປະຊາຊົນໃນພາສາ Nghe Tinh ມີບັນດາບັນດາຄຳເວົ້າຂອງທ້ອງຖິ່ນຢ່າງແຮງ. (ຮູບປະກອບ).

PV: ຮູບແບບຂອງສັງຄົມໃນພາສາ Nghe Tinh ເປັນແນວໃດ?

ຮອງສາດສະດາຈານ, ດຣ ຮວ່າງຈູງກວາງ : ຄວາມແຕກຕ່າງທີ່ຈະແຈ້ງທີ່ສຸດເມື່ອທຽບໃສ່ພາສາອື່ນແມ່ນຈຳນວນນາມມະຍົດສັງຄົມທີ່ອຸດົມສົມບູນໃນພາສາ Nghe Tinh. ພ້ອມກັບບັນດາອົງປະກອບຂອງພາສາປະຈຳຊາດ ແລະ ມີການປະສົມກັນທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ພາສາ Nghe Tinh ໄດ້ສ້າງລະບົບຊື່ເລື່ອງທີ່ອຸດົມສົມບູນ ແລະ ເປັນເອກະລັກ.

ຢູ່ທີ່ນີ້, ພວກເຮົາສາມາດບອກບັນດາຄຳສັບທີ່ໃຊ້ໃນການເວົ້າກັບຄົນອື່ນໃນສັງຄົມ Nghe Tinh ເຊັ່ນ: tui, tau, choa, mieng, menh, ni, dang ni, bay choa, dan tui, bi choa, nau tui, nau choa, mi choa, nau ni, bung ni, bang choa, to hang, nha tohang, tong. chung tui, chung tau, chung choa, chung mieng, chung menh, quan choa, quan tau... (ໃຊ້ກັບບຸກຄົນທໍາອິດ, ນາມສະກຸນແລະຫຼາຍ). ຄໍາສັບ: ອາດຈະ, mi, nghi, ông, ung, cu, di, bát, enh, êênh, a, mu, co, co-cát, ông-chát, bà-chát, êênh-chát, a bà-chát, êênh-chát, anhêu, bà-chau, ông-cu, bà-cu, êênh-cu, a cu, a ê-di, ê-nh-di, ông-di, bà-di, bà-hoe, ê-nh-hoe, ông-hoe, a hoe, a nhieu, ê-nh-ho-h-h, me-nh-nh-nh... (ໃຊ້ໝາຍເຖິງ ບຸກຄົນທີສອງ). ຄຳວ່າ: ອ່າວ, ງອຍ, ບັງ-ໂດຍ, ຫ້ອຍໂດຍ, ນາວ-ບີ, ວາງ-ມີ, ຈູ-ມີ, ແຮ້ງມີ, ແຮ້ງມີ, ນາວ-ເມ, ກວນອ່າວ, ແຄກ-ງ, ກ໊ອຟ-ໂຮ... (ໃຊ້ໃນນາມບຸກຄົນທີສອງ). ຄຳວ່າ: "ຮັນ", "ງິ", "ອົງນູ" (ນຶ), ບະນູ (ນົວ), ມູ້ນູ (ນ່ະ), ມຽນ, ນໍ, ນໍ, ນໍ, ໂງ, (ນຶ), ກຶນ, (ນຶ), ກູນ, ກູນ, ດິງ, ນິງ (ທີ່ສາມ). ຄຳວ່າ: “ເຂົາ”, “ທຸ່ງ” (ເຂົາ), “chung hung”, “the hung”, “nau hung”, “thang hung”, “quan nơ” (ໃຊ້ໝາຍເຖິງບຸກຄົນທີສາມ, ພະຫັດ).

ດ້ວຍຈໍານວນທີ່ອຸດົມສົມບູນຂອງຂໍ້ກໍານົດຂອງທີ່ຢູ່, ຄວາມແຕກຕ່າງທີ່ສະແດງອອກຂອງຄໍາສັບຕ່າງໆໃນທີ່ຢູ່ຍັງຖືກຈໍາແນກ subtly. ພິເສດ, ຈຳນວນຄຳສັບທີ່ໃຊ້ໃນການສື່ສານບໍ່ແມ່ນພິທີການກວມອັດຕາສ່ວນທີ່ສູງ, ສະນັ້ນ, ທີ່ຢູ່ສັງຄົມໃນພາສາ Nghe Tinh ແມ່ນມີລັກສະນະພິເສດຂອງທ້ອງຖິ່ນ. ມີການເອີ້ນແບບ rustic, rough, ແລະມີຄວາມເຄົາລົບ, ritualistic ວິທີການໂທຫາທີ່ມີຄວາມສໍາຄັນທາງວັດທະນະທໍາສູງ. ວິທີການໂທຫາດັ່ງກ່າວບໍ່ພຽງແຕ່ຖືກນໍາໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນການສື່ສານປະຈໍາວັນແຕ່ຍັງຖືກນໍາໃຊ້ຕາມທໍາມະຊາດໃນບົດກະວີພື້ນເມືອງ.

ເຄື່ອງໝາຍນິໄສການກ່າວຫາຜູ້ຄົນທີ່ເອົາໃຈໃສ່ຫຼາຍເຖິງບັນດາປັດໄຈເພດ, ເນັ້ນໜັກເຖິງການສືບຕໍ່ຂອງຄອບຄົວໃຫຍ່ທີ່ມີຫຼາຍລຸ້ນຄົນ ແລະ ຄວາມສະໜິດຕິດພັນລະຫວ່າງລຸ້ນຄົນໃນຄອບຄົວ, ຮັກສາບັນດາເນື້ອໃນພື້ນເມືອງໃນການກ່າວຫາປະຊາຊົນ - ສິ່ງດັ່ງກ່າວແມ່ນບັນດາວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະໃນການສື່ສານຂອງຊາວເງະອານໃນຊຸມຊົນຫວຽດນາມ.

PV: ຂອບໃຈ!

ມິງຮຸຍ

(ປະຕິບັດ)

ທີ່ມາ