ລັກສະນະທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຄໍາສັບພາກໃຕ້ແລະພາສາ

ພາກໃຕ້ (1) ດິນແດນແຫ່ງໃໝ່ທີ່ຄົ້ນພົບມາຊ້າກວ່າພາກພື້ນອື່ນໆ, ມີປະຊາກອນມາຈາກຫຼາຍຂົງເຂດ, ຫຼາຍເຜົ່າ, ຫຼາຍສາສະໜາ, ມີການພົບປະແລກປ່ຽນຫຼາຍວັດທະນະທຳ... ສະນັ້ນ, ທາງດ້ານພາສາກໍ່ມີລັກສະນະເປັນຂອງຕົນເອງ ນອກຈາກພາສາທົ່ວໄປຂອງທົ່ວປະເທດ.

Báo Đồng Nai•09/11/2025

ວັດຈະນານຸກົມພາກໃຕ້ຫວຽດນາມ ພິມຈຳໜ່າຍໂດຍສຳນັກພິມຈຳໜ່າຍ ວິທະຍາສາດ ສັງຄົມ.

ປະຈຸບັນ, ພາກໃຕ້ແມ່ນພາກພື້ນທີ່ມີການພັດທະນາດ້ານ ເສດຖະກິດ , ວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ, ມີການແລກປ່ຽນວັດທະນະທຳຢ່າງວ່ອງໄວ, ແຕ່ພາສາພາກໃຕ້ບໍ່ໄດ້ສູນເສຍໄປ. ສະນັ້ນ, ການເອົາໃຈໃສ່ຕໍ່ການຮຽນ-ການສອນຄຳສັບພາກໃຕ້ແມ່ນມີຄວາມຈຳເປັນທີ່ຈະຕ້ອງປະຕິບັດ, ທັງເປັນການອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍມູນເຊື້ອວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງພາກໃຕ້ໃນສະພາບການລວມ.

ຕາມນັກຄົ້ນຄ້ວາ Huynh Cong Tin ໃນລາຍການວັດຈະນານຸກົມຄຳພາສາຫວຽດນາມໃຕ້, ພິມຈຳໜ່າຍໂດຍສຳນັກພິມວິທະຍາສາດສັງຄົມເມື່ອປີ 2007, ຄຳສັບພາສາຫວຽດນາມໃຕ້ ໂດຍພື້ນຖານແລ້ວແມ່ນຄຳເວົ້າຂອງພາກໃຕ້ທີ່ມີບັນດາໝວດໝູ່ດັ່ງນີ້: ໝວດຄຳພາສາຫວຽດນາມໃຕ້ດັ້ງເດີມ (ຄຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງພາສາພາກໃຕ້, ບໍ່ມີພາສາອື່ນ; ຄຳສັບທີ່ສະທ້ອນເຖິງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຊາວພາກໃຕ້ ແມ່ນພາສາຫວຽດນາມ ດັ້ງເດີມ. ຄຳເວົ້າຂອງຊາດ ແຕ່ສະທ້ອນເຖິງຊີວິດສ່ວນຕົວຂອງຄົນໃຕ້ ; ໝວດຄຳສັບຫວຽດນາມໃຕ້ ທີ່ມາຈາກພາສາກາງ; ໝວດຄຳສັບຫວຽດໃຕ້ທີ່ກຳເນີດມາຈາກຄຳສັບປະເທດຊາດ...

ເປັນເຂດທີ່ມີເນື້ອທີ່ຫຼາຍກວ່າ 64 ພັນກິໂລແມັດ (ກວມເອົາ 19,4% ຂອງເນື້ອທີ່ທັງໝົດຂອງປະເທດ), ມີປະຊາກອນຫຼາຍກວ່າ 35 ລ້ານຄົນ (ກວມເອົາຫຼາຍກວ່າ 36,7% ຂອງປະຊາກອນຂອງປະເທດ), ພາກໃຕ້ມີວັດທະນະທໍາ ແລະພາສາທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະທີ່ບໍ່ສາມາດເບິ່ງຂ້າມໄດ້. ນັ້ນແມ່ນ, ການຮຽນຮູ້ແລະສິດສອນຄຳສັບແລະພາສາພາກໃຕ້ໃຫ້ແກ່ນັກສຶກສາພາກໃຕ້ແມ່ນຄວາມຕ້ອງການທີ່ແທດຈິງບໍ່ພຽງແຕ່ໃນດ້ານ ການສຶກສາ ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນວັດທະນະທຳ ແລະ ສັງຄົມອີກດ້ວຍ.

ໃນຄວາມເປັນຈິງ, ຄໍາສັບແລະປະໂຫຍກພາກໃຕ້ມີລັກສະນະພິເສດຂອງຕົນເອງ, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນລັກສະນະທາງພູມິສາດແລະການດໍາລົງຊີວິດຂອງປະຊາຊົນຢູ່ທີ່ນີ້. ໃນດິນແດນຂອງແມ່ນ້ໍາ, ປະຊາຊົນເດີນທາງໂດຍເຮືອ, ດັ່ງນັ້ນ "ໃຊ້" ກັບພາສາທີ່ຂ້ອນຂ້າງເປັນເອກະລັກ. ຕົວຢ່າງ, ເມື່ອເວົ້າເຖິງລະດັບນໍ້າ, ຄົນໃນບ້ານເກີດຂອງຂ້ອຍມີຄໍາພິເສດຫຼາຍ. ນ້ຳຕ່ຳລົງ, ນ້ຳຍັງຢູ່, ຈາກນັ້ນກໍ່ໃຫຍ່ຂຶ້ນ, ຕໍ່ມາໄລຍະໜຶ່ງມັນກໍເຕັມ (ເປັນເຄື່ອງໝາຍ, ເປັນເຄື່ອງໝາຍນ້ຳ ເມື່ອນ້ຳຂຶ້ນສູງ, ຖົມຮ່ອງ). ຈາກນັ້ນ, ນ້ຳກໍ່ຢຸດ ແລະ ເລີ່ມໄຫຼລົງ, ບາງຄັ້ງ (ໃນລະດູນ້ຳຕ່ຳ) ນ້ຳກໍ່ຕື້ນ, ໝາຍຄວາມວ່າ ຍັງມີນ້ຳຢູ່, ເຮືອ ແລະ ເຮືອບໍ່ສາມາດຈອດໄດ້ ແຕ່ສາມາດໃຊ້ເສົາເພື່ອເຄື່ອນ; ແຕ່ບາງເທື່ອນ້ຳກໍ່ຢູ່ໃກ້, ໝາຍຄວາມວ່າ “ໃກ້ຮອດລຸ່ມ” ຫຼື ນ້ຳຕື້ນຫຼາຍ, ໝາຍຄວາມວ່າ ນ້ຳຍັງເຫຼືອໜ້ອຍໜຶ່ງຢູ່ກາງຫ້ວຍ. ເຖິງແມ່ນຕື້ນແມ່ນລະດັບນ້ໍາ, ຊຶ່ງຫມາຍຄວາມວ່າເກືອບແຫ້ງ. ໃນລະດູນີ້ ເມື່ອນ້ຳຂຶ້ນສູງ ມີແຕ່ນ້ຳສະເໝັນ ໝາຍຄວາມວ່າ ນ້ຳຂຶ້ນຊ້າໆ ແລະ ບໍ່ເຕັມ, ເຫຼືອພຽງປະມານ 2/3 ຄອງ, ຄອງແລ້ວຢຸດ (ຢືນຢູ່) ບໍ່ໄຫຼເຂົ້າຕື່ມອີກ ແຕ່ກໍ່ບໍ່ຟ້າວອອກ! ແນ່ນອນ, ພວກເຮົາເວົ້າພຽງແຕ່ກ່ຽວກັບນ້ໍາໃນຄອງ, ditch, ແຕ່ໃນນ້ໍາ, ມັນບໍ່ຄ່ອຍຈະມີປະກົດການທັງຫມົດ, ເຖິງແມ່ນວ່ານ້ໍາສູງແລະຕ່ໍາຍັງເຫັນໄດ້ຊັດເຈນ. ເມື່ອລະດູນໍ້າຖ້ວມມາຮອດ, ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງແມ່ນກົງກັນຂ້າມ. ເກືອບຄືວ່ານ້ຳຈາກບ່ອນໃດບ່ອນໜຶ່ງມາເຕົ້າໂຮມກັນເພື່ອໄຫຼຄືນ, ສ້າງປະກົດການຖອກນ້ຳ, ແຕ່ນ້ຳໄຫຼຫຼາຍ, ເຮັດໃຫ້ເກີດນໍ້າຖ້ວມ, ນ້ຳຂຶ້ນສູງ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເກີດໄພນໍ້າຖ້ວມຫຼາຍຂຶ້ນ. ບາງຄັ້ງນ້ຳກໍ່ໄຫຼໄວຈົນເອີ້ນວ່າ: ໂດດນ້ຳ, ແມ້ແຕ່ກະໂດດ, ກວາດ, ເພາະນ້ຳໄຫຼເຂົ້າແຄມຝັ່ງ, ຮາກຖານບ້ານ, ຂີ້ຕົມ, ຖະໜົນຫົນທາງ... ໃຊ້ເວລາສອງສາມມື້ ນ້ຳຈະຫຼຸດລົງ, ແລ້ວນ້ຳຈະໄຫຼລົງມາອີກ (ເດືອນເຕັມ ຫຼື ເດືອນ 30). ລະດັບນ້ຳແບບນີ້ມັກຈະຖືກ “ຍົກຍ້ອງ” ວ່າເປັນນ້ຳໄຫຼ, ເພາະວ່າຄົນຕັ້ງໃສ່ກັບດັກ, ຕັ້ງໃສ່ດັກ, ເປີດເຂື່ອນ, ຕາໜ່າງ… ແລະທັງໝົດລ້ວນແຕ່ປະສົບຜົນສຳເລັດ (ແລ່ນ).

ເດີນຕາມຄອງ ແລະ ຫ້ວຍນ້ຳ, ແມ້ແຕ່ຢູ່ແມ່ນ້ຳ, ນອກປາກແມ່ນ້ຳ, ຄົນຕາເວັນຕົກໃຊ້ເຮືອຄາໂນ່, ເຮືອສຳລານ, ເຮືອຊ່ວງ, ບາງເທື່ອກໍ່ແມ່ນເຮືອຂ້າມຟາກ... ມີເຮືອບັນທຸກ ແລະ ເຮືອແຄນສາມໃບ; ເຮືອບັນທຸກໃຫຍ່ມີ 10 ລໍາ, ເຮືອນ້ອຍກວ່າມີ 9 ລໍາ, ແລະ ເຮືອນ້ອຍກວ່ານັ້ນມີເຮືອແຄນູ 8 ລໍາ, ໂດຍທົ່ວໄປເອີ້ນວ່າເຮືອບັນທຸກ; ເຮືອປະກອບມີ ເຮືອຄາໂນ່ (ຮອບໂບ), ເຮືອຄາໂນ້ຮອບໂບ, ຄາໂນ້ຫາປາ (ຕົວກວາດເວັບ), ເຮືອຄາໂນ່ (ຮອບໂບ), ຄາໂນ້ປະຕູ (ວົງໂບ), ເຮືອຄາໂນ້ (ຮອບໂບ), ເຮືອຄາໂນ່ (ຮອບໂບ), ເຮືອແຄນຍາວ (ຮອບໂບ) ແລະ ເຮືອບັນທຸກ...

ນອກນັ້ນ, ຍັງມີຄຳສັບ ແລະ ວິທີການນຳໃຊ້ ເຊິ່ງຫາກບໍ່ສຶກສາຢ່າງລະອຽດ, ອາດຈະເຂົ້າໃຈຜິດ, ນຳໃຊ້ຜິດ ຫຼື ຂຽນບໍ່ຖືກຕ້ອງ. ຕົວຢ່າງ: ໃນປະໂຫຍກຕໍ່ໄປນີ້, ຫຼາຍຄົນຄົງຈະເຂົ້າໃຈຜິດ ຖ້າບໍ່ຮຽນຮີດຄອງປະເພນີ ແລະ ພາສາຂອງຄົນພາກໃຕ້: “ເມື່ອມາຮອດ, ເຫັນແວນນັ່ງເລືອກເຂົ້າ, ລາວຖາມວ່າ: “ ເປັນຫຍັງບໍ່ເຂົ້າປຸ້ນ?” “ ເລືອກເຂົ້າ ” ຊາວພາກໃຕ້ມັກເຂົ້າໃຈກັນວ່າເລືອກເຂົ້າທີ່ບໍ່ໄດ້ແກບໝົດ ຫຼື ແກບ. ເຊັ່ນດຽວກັນ, ການຮ້ອງເພງ “ມຸ້ຍ” ກັບຊາວພາກໃຕ້ຈະເຂົ້າໃຈແຕກຕ່າງກັນຈາກບາງວັດຈະນານຸກົມທີ່ໄດ້ອະທິບາຍ ແລະ ຈາກນີ້, ຍັງຈະເປີດໃຫ້ເຂົ້າໃຈຕື່ມອີກກ່ຽວກັບປະເພດດົນຕີ ແລະ ລະຄອນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວພາກໃຕ້ຄື ດອນກ໋າໄຕຕື ແລະ ກ໋າຍລອງ.

ພາກໃຕ້ເປັນດິນແດນແຫ່ງໃໝ່, ເປັນສະຖານທີ່ເຊິ່ງມີຫຼາຍວັດທະນະທໍາຕັດກັນເຊັ່ນ: ຫວຽດນາມ, ຂະເໝນ, ຈີນ, ຕໍ່ມາກໍ່ແມ່ນຝຣັ່ງ, ມາເລ, ອິນເດຍ… ສະນັ້ນ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ພາສາເວົ້າລວມຈຶ່ງມີການປັບຕົວ, ປະສົມພັນ, ປະສານເຂົ້າກັນ, ສ້າງຈຸດພິເສດທີ່ໜ້າສົນໃຈຫຼາຍ. ການຮຽນຮູ້ຄຳສັບແລະພາສາຂອງພາກໃຕ້ແນ່ນອນຈະຊ່ວຍໃຫ້ທ່ານເຂົ້າໃຈຫຼາຍຂຶ້ນກ່ຽວກັບປະຊາຊົນຢູ່ທີ່ນີ້, ຈາກນັ້ນທ່ານຈະຮັກແຜ່ນດິນນີ້ຫຼາຍ, ຮັກປະເທດ.
ຫວຽດຫຼາຍ!

(1) : ໃນບົດນີ້, ນ້ຳໂບຖືກໃຊ້ເພື່ອອ້າງອີງເຖິງດິນແດນລວມທັງພາກຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ (ລວມທັງນະຄອນໂຮ່ຈີມິນໃນປະຈຸບັນ) ແລະ ທິດຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້; ຕາມສັງຄົມ, ນ້ຳໂບໝາຍເຖິງດິນແດນຈາກດົງນາຍ (ໃໝ່) ທິດໃຕ້ໄປຫາກ່າເມົາ.

ຫງວຽນມິງຫາຍ

ທີ່ມາ: https://baodongnai.com.vn/dong-nai-cuoi-tuan/202511/net-doc-dao-cua-tu-va-ngu-nam-bo-b61014f/