ບາດກ້າວທຳອິດຂອງສົມບັດຂອງຫວຽດນາມຂ້າມມະຫາສະໝຸດ

ບາງເທື່ອເມື່ອໄດ້ຍິນຂ່າວຮ້ອນໃນຂ່າວກ່ຽວກັບການປະມູນຂາຍວັດຖຸບູຮານຂອງຫວຽດນາມຢູ່ຝຣັ່ງ, ເຢຍລະມັນ ຫຼືອາເມລິກາ, ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກປະຫລາດໃຈ.

Poster giới thiệu các tài liệu, ấn phẩm của ECPAD về chiến tranh — *ໂປສເຕີແນະນຳເອກະສານ ແລະສິ່ງພິມຂອງ ECPAD ກ່ຽວກັບສົງຄາມ*

ປະກົດວ່າ ວຽກງານສິລະປະ ແລະ ເອກະສານປະຫວັດສາດອັນລ້ຳຄ່າຂອງບັນພະບຸລຸດຂອງພວກເຮົາ ພວມລອຍຢູ່ຕະຫຼາດຕ່າງປະເທດ. ໃນນັ້ນມີປະທັບຕາທອງ, ໂຖທອງ, ດາບທອງ, ຈອກໄຫຫີນ, ຮູບປັ້ນຫຍົດ, ຮູບປັ້ນທອງແດງ, ເຄື່ອງປັ້ນແຕ່ງດ້ວຍຜ້າໄໝ, ເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ, ປຶ້ມບູຮານ, ເຄື່ອງນຸ່ງທີ່ຫາຍາກ... ລາຄາບໍ່ແພງ, ຊັບສົມບັດຂອງວັດຖຸບູຮານຂອງຊາວຫວຽດນາມຢູ່ຕ່າງປະເທດບໍ່ຈຳກັດພຽງແຕ່ໄຫຫີນ ແລະ ຄຳ. ຍັງມີສູນເກັບມ້ຽນ, ຫໍສະໝຸດ ແລະ ຫໍພິພິທະພັນຢູ່ຫຼາຍປະເທດ ທັງໃກ້ ແລະ ໄກ ທີ່ເກັບຮັກສາເອກະສານ, ປຶ້ມ, ໜັງສືພິມ, ຮູບພາບ, ຮູບ, ຮູບເງົາ ແລະ ເອກະສານ ແລະ ວັດຖຸບູຮານທີ່ຫາຍາກອີກຫຼາຍແຫ່ງທີ່ເປັນຂີດໝາຍປະຫວັດສາດ ແລະ ສັງຄົມຂອງຫວຽດນາມ. ໃນຕົ້ນລະດູໃບໄມ້ປົ່ງ, ຂ້າພະເຈົ້າຂໍເຊື້ອເຊີນບັນດາທ່ານຜູ້ມີຄວາມຮັກແພງປະຫວັດສາດຫວຽດນາມ ເຂົ້າຮ່ວມບັນດາລາຍການ “ທຳມະຊາດ” ກ່ຽວກັບບັນດາຄຸນຄ່າທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະນີ້...

Tàu chiến Úc cập bến Sài Gòn từ năm 1913 (Thư viện bang Victoria, Úc) — ກຳປັ່ນຮົບຂອງອົດສະຕາລີໄດ້ເຂົ້າຈອດຢູ່ເມືອງ Saigon ໃນປີ 1913 (ຫໍສະໝຸດແຫ່ງລັດ Victoria, ອົດສະຕາລີ)

ສາມຍອດ Fansipan ໃນປາຣີ

ນະຄອນແຫ່ງແສງສະຫວ່າງຂອງຝຣັ່ງແມ່ນເຕັມໄປດ້ວຍທິວທັດທີ່ສວຍງາມ, ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຖ້າເຈົ້າຮັກປະຫວັດສາດຫວຽດນາມ, ເຈົ້າບໍ່ສາມາດລະເລີຍເອກະສານປະຫວັດສາດຂອງຫວຽດນາມແລະອິນດູຈີນທີ່ໄດ້ຖືກເກັບຮັກສາໄວ້ຢູ່ທີ່ນີ້. ກ່ອນອື່ນໝົດ, ຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດຝຣັ່ງ (BNF), ຕັ້ງຢູ່ໃນອາຄານຂະໜາດໃຫຍ່ 2 ຫລັງທີ່ອອກແບບຄືກັບປຶ້ມໃຫຍ່ສອງຫົວທີ່ເປີດຢູ່ຝັ່ງແມ່ນ້ຳເຊອີນ. ຢູ່ BNF ໃນປີ 2017, ເປັນເທື່ອທຳອິດ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນດ້ວຍຕາຂອງຕົນເອງ ແລະ ໄດ້ສຳຜັດກັບແຜນທີ່ການອອກແບບຕົວເມືອງຂອງ Saigon ທີ່ທັນສະໄຫມ - ເກືອບສອງສັດຕະວັດກ່ອນ. ນັ້ນແມ່ນຮູບແຕ້ມທີ່ແຕ້ມດ້ວຍມືຂອງຖະໜົນສາຍກາງໃນປີ 1865, ຍັງຄົງຮັກສາເສັ້ນສໍທີ່ຖືກໄຟໄໝ້ແບບດັ້ງເດີມຢູ່ເທິງເຈ້ຍ croquis. ຖັດໄປແມ່ນການພິມ A0 ຂະໜາດໃຫຍ່ໃສ່ເຈ້ຍຮ່ວມສະໄໝ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນຮູບແຕ້ມໄມ້ສີດຳ ແລະ ສີຂາວຂອງທັດສະນະ 3D ຂອງການວາງແຜນຂອງ Saigon ທີ່ສ້າງຂຶ້ນໃນປີ 1880. ໂອ້ ລາ! ການເບິ່ງແລະສາມາດກວດສອບແລະຖ່າຍຮູບທຸກໆລາຍລະອຽດຂອງແຜນທີ່ຕົ້ນສະບັບແມ່ນຫນ້າສົນໃຈແທ້ໆ, ມີຄວາມຮູ້ສຶກຫຼາຍກວ່າແຜນທີ່ virtual ໃນຄອມພິວເຕີເຖິງລ້ານເທົ່າ. ຢູ່ທີ່ BNF, ມີແຜນທີ່ທີ່ແຕ້ມດ້ວຍມື ຫຼືເຄື່ອງພິມເປັນຊຸດຂອງ Saigon, Cho Lon, ສາມເຂດພາກກາງ, ໃຕ້ ແລະ ເໜືອ, ແລະ ທັງໝົດຂອງອິນດູຈີນ, ແຕ່ທ້າຍສະຕະວັດທີ 19 ເຖິງປະມານ 1954. ອີງຕາມຂໍ້ມູນບັນນານຸກົມ, BNF ແລະຫ້ອງສະໝຸດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງແມ່ນເກັບຮັກສາແຜນທີ່ 120 ແຜ່ນ ແລະ ພິເສດໃນຮູບ 523 indochina. ໃນຕົ້ນຊຸມປີ 1970, ທ່ານດຣ ຮ່ວາງຟານຕົງ, ໃນຂະນະທີ່ດຳເນີນບົດຂຽນກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດຂອງນັກຂ່າວຫວຽດນາມ, ໄດ້ຄົ້ນພົບປຶ້ມ BNF ປະມານ 25.000 ຫົວ ແລະ ໜັງສືພິມທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຂອງອິນດູຈີນ 1.000 ກວ່າສະບັບ. ຫວ່າງມໍ່ໆມານີ້, ນັກສຶກສາປະລິນຍາເອກ Cao Vy, ພວມເຮັດບົດປະພັນປະລິນຍາເອກກ່ຽວກັບປຶ້ມທີ່ພິມຈຳໜ່າຍຢູ່ Cochinchina, ພົບເຫັນຢູ່ BNF ຫຼາຍກວ່າ 5.000 ປື້ມ ໃນໄລຍະ 1922 – 1944. Dr. ນາງບອກຂ້ອຍວ່າ: ນັ້ນແມ່ນສະຖິຕິທີ່ບໍ່ຄົບຖ້ວນ, ເພາະວ່າ BNF ຍັງມີເອກະສານຈໍານວນຫຼາຍທີ່ບໍ່ໄດ້ຮັບການວິເຄາະແລະປຸງແຕ່ງ. ແທ້ຈິງແລ້ວ, ບັນດາເອກະສານພູເຂົາ Fansipan ຢູ່ກາງປາຣີທີ່ສວຍງາມແມ່ນໄດ້ຮັບ ແລະ ລໍຖ້າໃຫ້ຜູ້ຮັກສາປະຫວັດສາດຫວຽດນາມພິຊິດ ແລະ ຄົ້ນຄວ້າ . ປາຣີ ຍັງມີຫໍສະໝຸດໃຫຍ່ອື່ນໆ ທີ່ເປັນຈຸດນັດພົບເລື້ອຍໆຂອງນັກວິຊາການ ຫວຽດນາມ ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ໃນປີ 2018, ທ່ານດຣ Olivier Tessier, ຜູ້ອໍານວຍການຫ້ອງການຂອງໂຮງຮຽນຕາເວັນອອກໄກ (EFEO) ໃນນະຄອນໂຮ່ຈີມິນ, ໄດ້ແນະນໍາຂ້າພະເຈົ້າເຖິງຫ້ອງສະຫມຸດຂອງໂຮງຮຽນຢູ່ໃກ້ກັບສະຖານີລົດໄຟໃຕ້ດິນ Trocadero. ຕອນເປັນນັກຮຽນ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຍິນບັນດາຄູສອນຂອງຂ້າພະເຈົ້າເວົ້າກ່ຽວກັບ EFEO ວ່າເປັນ Castle legendary - ສະຖານທີ່ເຕົ້າໂຮມຂອງນັກວິຊາການຝຣັ່ງແລະຫວຽດນາມຫຼາຍຄົນທີ່ມີຜົນງານການຄົ້ນຄວ້າດີເດັ່ນກ່ຽວກັບອິນດູຈີນ, ແຕ່ຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20 ຈົນເຖິງປະຈຸບັນ. ດຽວນີ້, ເຂົ້າໄປໃນ "ສາລາ", ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນຫນັງສື, ຫນັງສືພິມ, ແລະເອກະສານຫຼາຍພັນຫົວກ່ຽວກັບອິນດູຈີນແລະອາຊີກ່ອນແລະຫຼັງປີ 1975, ເກັບຮັກສາໄວ້ໄດ້ດີຫຼາຍ. ໃນນັ້ນ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ພົບເຫັນບັນດາບົດຂຽນພາສາຫວຽດນາມ ໂດຍທ່ານ Petrus Truong Vinh Ky ໃນຊຸມປີ 1880, ເອກະສານປະຫວັດສາດຂອງ Dinh Thuong Tho ແຕ່ປີ 1864 – ໃນເວລາທີ່ມີການໂຕ້ວາທີກ່ຽວກັບການຈະທຳລາຍອາຄານປະຫວັດສາດນີ້ຫຼືບໍ່ (59-61 Ly Tu Trong, ເຂດ 1, ນະຄອນໂຮ່ຈິມິນ). ລະດູໃບໄມ້ຫຼົ່ນປີ 2022, ເມື່ອຂ້າພະເຈົ້າມາຢ້ຽມຢາມ ປາຣີ, ໝູ່ເພື່ອນຫວຽດນາມ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າເຫັນພູແຫ່ງໃໝ່, ຫໍສະໝຸດສະມາຄົມຜູ້ສອນສາດສະໜາ ປາຣີ (MEP). ເມື່ອໄດ້ຍິນເລື່ອງນີ້ມາດົນນານແລ້ວ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ກ້າວເຂົ້າໄປຊົມ ແລະຊົມເຊີຍ Fansipan ອື່ນທີ່ມີປຶ້ມຫຼາຍກວ່າ 15,000 ຫົວ, ວາລະສານ 200 ສະບັບ, ແລະຮູບແຕ້ມ 800 ແຜ່ນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຫຼາຍປະເທດໃນອາຊີຕາເວັນອອກ. ໃນນັ້ນ, ຫວຽດນາມດຽວມີ 1.000 ກວ່າຜົນງານຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ ແລະ ຫວຽດນາມ. ເປັນເລື່ອງແປກທີ່, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນວັດຈະນານຸກົມ Anamitico Latinum ທີ່ຂຽນດ້ວຍມືຕົ້ນສະບັບໂດຍ Bishop Pigneau de Behaine, ສໍາເລັດປະມານ 1773, ເຊິ່ງຖືກເກັບຮັກສາໄວ້ໃນສະພາບເດີມ. ເອກະສານນີ້ແມ່ນປື້ມບັນທຶກຂະໜາດໃຫຍ່ກວ່າ A4, ມີຫມຶກຂອງຈີນເປັນເສັ້ນຢ່າງເປັນລະບຽບ, ລວມທັງຕົວໜັງສື 4 ປະເພດຄື: ພາສາລາຕິນ, ນາມ, ຮານ ແລະ ພາສາຫວຽດນາມ ທີ່ໃຊ້ພາສາລະຕິນ - ຕໍ່ມາເອີ້ນວ່າພາສາປະຈຳຊາດ. ຂ້າພະເຈົ້າຍັງຖືປື້ມບັນທຶກທີ່ຂຽນດ້ວຍມືທີ່ຄ້າຍຄືກັນຂອງປະຫວັດສາດ Annamese. ເມື່ອເບິ່ງຕົວໜັງສືເມື່ອສີ່ສັດຕະວັດກ່ອນ, ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ສາມາດຄິດເຖິງ “ດວງວິນຍານຜູ້ເກົ່າ” ຜູ້ບໍ່ປະສົງອອກນາມ ຜູ້ທີ່ໄດ້ຊ່ວຍຜູ້ສອນສາດສະໜາບັນທຶກວັດທະນະທຳຫວຽດນາມ ແລະ ສ້າງບົດຂຽນທີ່ທັນສະໄໝໃຫ້ຄົນລຸ້ນຫຼັງ.

ແຜນທີ່ຂອງ Cochinchina ໃນ 1870s. ດ້ານລຸ່ມແມ່ນຮູບໂລໂກ້ຂອງເມືອງໄຊງ່ອນ, ຢູ່ແຈເບື້ອງຂວາແມ່ນຮູບແຕ້ມຂອງເຮືອນຊານພູນ້ຳກີ້. ແຜນທີ່ແມ່ນເກັບຮັກສາໄວ້ທີ່ສະຖາບັນການສຶກສາອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ຂອງສິງກະໂປ, ຮູບຖ່າຍໃນເດືອນພະຈິກ 2023

ຂ້າມມະຫາສະຫມຸດ, ພົບກັບ "ທະເລຂອງເອກະສານ"

ກັບຄືນໄປປາຣີຫຼາຍຄັ້ງໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ມີໂອກາດໄປຢ້ຽມຢາມຫໍພິພິທະພັນທະຫານ, Guimet, Cernuschi ແລະ Jacques Chirac, ເຊິ່ງແມ່ນບັນດາສະຖານທີ່ອະນຸລັກຮັກສາບັນດາວັດຖຸບູຮານ, ສິລະປະປະຫວັດສາດຂອງຫວຽດນາມ. ມະຫາວິທະຍາໄລຝລັ່ງ ກໍ່ແມ່ນສະຖານທີ່ທີ່ມີເອກະສານຫຼາຍສະບັບກ່ຽວກັບຫວຽດນາມ ແລະ ອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້. ຢູ່ຫໍສະໝຸດຂອງມະຫາວິທະຍາໄລສະຖາປັດຕະຍະກຳປາຣີ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ແນະນຳບົດປະພັນຂອງປະລິນຍາໂທກວ່າ 120 ຄົນ ທີ່ຄົ້ນຄວ້າການວາງແຜນ ແລະສະຖາປັດຕະຍະກຳຂອງ ໄຊງ່ອນ ແລະ ຮ່າໂນ້ຍ , ດ້ວຍຂໍ້ມູນວັດຖຸບູຮານ ແລະ ທັນສະໄໝຫຼາຍຢ່າງ. ເມື່ອເບິ່ງຜ່ານພວກເຂົາ, ຂ້ອຍທັງດີໃຈແລະອິດສາ, ຫວັງວ່າມື້ຫນຶ່ງສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ຈະຖືກແບ່ງປັນໃນອິນເຕີເນັດ. ໄປຢ້ຽມຢາມສູນເກັບຮັກສາຮູບເງົາກອງທັບຝຣັ່ງ (ECPAD) ທີ່ຕັ້ງຢູ່ໃນປ້ອມເກົ່າແກ່ໃນແບບ Vauban, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ນໍາພາໂດຍຫມູ່ເພື່ອນຊາວຝຣັ່ງເພື່ອເຂົ້າໄປເບິ່ງບ່ອນເກັບມ້ຽນຮູບຂະຫນາດໃຫຍ່. ມີຮູບພາບເກົ່ານັບພັນຮູບທີ່ຍັງຕິດຢູ່ໃນແຟ້ມກະດາດເກົ່າ, ອັດສະຈັນໃຈເປັນດິຈິຕອນຢູ່ໃນຄອມພິວເຕີ. ຜ່ານແວ່ນຕາຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ການຖ່າຍຮູບ, ບ້ານເຮືອນ ແລະ ຊີວິດປະຈຳວັນຢູ່ແຂວງໄຊງ່ອນ ແລະ ອິນດູຈີນ ແຕ່ປີ 1945 – 1955 ປະກົດວ່າມີຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ມີຊີວິດຊີວາ.

ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ພົບເຫັນຢູ່ໃນຄອມພິວເຕີບາງຮູບຂອງຕຶກທີ່ສວຍງາມຢູ່ 110 Vo Van Tan, ເຂດ 3, ນະຄອນ ໂຮ່ຈີມິນ, ເຊິ່ງເຄີຍເປັນບ່ອນຢູ່ອາໄສຂອງນາຍພົນທະຫານອາກາດຝລັ່ງ. ສະຖາປະນິກ Nicolas Viste - ຜູ້ຮັບຜິດຊອບໃນການປັບປຸງອາຄານ, ປະຈຸບັນເອີ້ນວ່າ "Southern Villa" - ກ່າວວ່າຫຼັງຈາກການຄົ້ນຫາຫຼາຍ, ລາວໄດ້ມາຮອດ ECPAD ແລະພົບເຫັນຮູບແຕ້ມຕົ້ນສະບັບຂອງອາຄານຫຼາຍຮ້ອຍປີກ່ອນ. ຝຣັ່ງຄັ້ງນຶ່ງເຄີຍມີລະບົບຕ່ອງໂສ້ຂອງອານານິຄົມລວມທັງຫຼາຍປະເທດໃນອາຟຣິກາ, ອາຊີແລະອາເມລິກາລາຕິນ. ເອກະສານທັງຫມົດກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດຂອງການບຸກລຸກແລະການບໍລິຫານຂອງອານານິຄົມໄດ້ຖືກຍົກຍ້າຍຈາກກອງທັບເຮືອໄປກະຊວງອານານິຄົມໃນປາຣີ. ຊັບສົມບັດນີ້ເອີ້ນວ່າຄັງເກັບມ້ຽນຕ່າງປະເທດ (ANOM). ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 1986, ເອກະສານ ANOM ສ່ວນໃຫຍ່ໄດ້ຖືກໂອນໄປໃຫ້ Aix-en-Provence, ເປັນແຂວງຂະຫນາດນ້ອຍໃກ້ກັບນະຄອນທ່າເຮືອໃຫຍ່ Marseilles ໃນພາກໃຕ້ຂອງປະເທດຝຣັ່ງ. ເດືອນກັນຍາທີ່ຜ່ານມາ, ເມື່ອຂ້າພະເຈົ້າໄປຢ້ຽມຢາມ ANOM ຄັ້ງທໍາອິດ, ຂ້າພະເຈົ້າປະຫລາດໃຈທີ່ເຫັນບໍ່ແມ່ນ "ພູເຂົາເອກະສານ", ແຕ່ເປັນ "ທະເລຂອງເອກະສານ". ຕາມຕົວເລກທີ່ເປັນທາງການ, ANOM ມີຊັ້ນວາງເອກະສານຍາວເຖິງ 38 ກິໂລແມັດ, ແຜນທີ່ 60.000 ແຜ່ນ, ຮູບຖ່າຍ 150.000 ແຜ່ນ ແລະ ປະມານ 120.000 ເອກະສານ. ເມື່ອເບິ່ງໃນຕູ້ ແລະ ຄອມພິວເຕີ, ຂ້າພະເຈົ້າພົບເຫັນຂໍ້ມູນແຜນທີ່ຫຼາຍຮ້ອຍແຜ່ນຂອງ ໄຊງ່ອນ ແລະ ນະຄອນອື່ນໆຂອງອິນດູຈີນ ກ່ອນປີ 1945. ທ່ານ ດຣ ຫງວຽນເຟືອງງອກ, ຜູ້ອຳນວຍການສູນຄົ້ນຄວ້າອາຊີ ຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ Aix Marseilles ໄດ້ສະແດງໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ວ່າ ANOM ພວມຮັກສາບັນທຶກສ່ວນຕົວຂອງຄົນຫວຽດນາມ ຫຼາຍຄົນໃນສັດຕະວັດທີ 19 ແລະ 20. ພວກເຂົາເຈົ້າບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນປະໂຫຍດສໍາລັບການຕິດຕາມແລະເສີມປະຫວັດສາດຂອງປະເທດ, ແຕ່ຍັງສໍາລັບແຕ່ລະ clan ແລະຄອບຄົວ. ແມ່ນແຕ່ອົດສະຕາລີ ເຊິ່ງພຽງແຕ່ມີການພົວພັນກັບຫວຽດນາມ ແຕ່ສະໄໝປະຈຸບັນ, ແຕ່ຍັງມີຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດ ແລະ ມະຫາວິທະຍາໄລທີ່ມີວັດຖຸບູຮານຂອງຫວຽດນາມຫຼາຍແຫ່ງຈາກຫຼາຍຍຸກສະໄໝ. ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ, ຫໍສະໝຸດຂອງລັດວິກຕໍເລຍໃນນະຄອນ Melbourne ແມ່ນເກັບຮັກສາຮູບຫຼາຍຮ້ອຍຮູບຂອງ Saigon ແຕ່ປີ 1912 ຫາ 1975, ລວມທັງຮູບພາບຂອງກຳປັ່ນຮົບຂອງກອງທັບເຮືອອົດສະຕາລີ ທີ່ເຂົ້າຈອດຢູ່ Saigon ໃນປີ 1913. ຢູ່ທີ່ນີ້, ຂ້າພະເຈົ້າຍັງໄດ້ພົບເຫັນປຶ້ມທີ່ສົ່ງເສີມການທ່ອງທ່ຽວເມືອງ Hue ເປັນພາສາອັງກິດໃນຊຸມປີ 1920 ເຖິງ 1930 ໃນປີ 1930. ຢູ່ຫໍສະໝຸດຂອງລັດຂອງອົດສະຕຣາລີໃຕ້, ນອກເໜືອໄປຈາກປຶ້ມ ແລະ ໜັງ ສືພິມຫຼາຍສະບັບກ່ຽວກັບປະເທດຂອງພວກເຮົາແລ້ວ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຫັນແຜນທີ່ທາງທະເລທີ່ພິມອອກໃນປີ 1944 - ເມື່ອສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ 2 ຍັງບໍ່ທັນສິ້ນສຸດລົງ, ມີຊື່ດຽວຂອງທ່າເຮືອ Saigon ໃນຕ່ອງໂສ້ຂອງທ່າເຮືອຈາກອິນເດຍໄປຫາອາຊີຕາເວັນອອກສຽງ ເໜືອ, ປະຈຸບັນເອີ້ນວ່າພາກພື້ນອິນໂດ - ປາຊີຟິກ. ໃນຂະນະນັ້ນ, ອາເມລິກາກໍ່ມີ “ເອກະສານຮວບຮວມ” ຂອງຫວຽດນາມ ທີ່ມີຄວາມສະຫງ່າງາມບໍ່ໜ້ອຍກວ່າຝລັ່ງ. ຢູ່ວໍຊິງຕັນ, ດີຊີ, ຢູ່ຫໍສະໝຸດຂອງກອງປະຊຸມ, ຂ້າພະເຈົ້າຊົມເຊີຍການເກັບກຳແຜນທີ່ຫວຽດນາມກວ່າ 900 ແຜ່ນ. ຫໍສະໝຸດຍັງຄົງຮັກສາແຜນທີ່ຂອງ Saigon ໄວ້ຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງທີ່ເຮັດໂດຍນັກສືບທະ ຫານ ອາເມລິກາ ແລະ ອັງກິດ ໃນຕົ້ນປີ 1945, ເຊິ່ງໄດ້ສະແດງເຖິງຕຳແໜ່ງຂອງທະຫານຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ຄ້າຍນັກໂທດສົງຄາມຂອງພັນທະມິດຢ່າງຈະແຈ້ງ. ແຜນທີ່ເຫຼົ່ານີ້ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງຂອງເອກະສານກ່ຽວກັບແຜນການຂອງກອງທັບອັງກິດແລະອາເມລິກາທີ່ຈະລົງຈອດຢູ່ອິນດູຈີນພາຍຫຼັງຍຶດເອົາສິງກະໂປແລະຟີລິບປິນຄືນໃໝ່. ຂ້າພະເຈົ້າຍັງໄດ້ຮັບຮູ້ “ເພື່ອນເກົ່າ” ເມື່ອ 50 ກວ່າປີກ່ອນ, ແມ່ນບັນດາຊຸດປຶ້ມແບບຮຽນປະຖົມໃນສະໄໝສາທາລະນະລັດ ຫວຽດນາມ ໄດ້ຮັບການຮັກສາອັນໃໝ່. ຫໍສະໝຸດມີປະມານ 200.000 ຫົວປື້ມ, ໜັງສືພິມ, ສິ່ງພິມທຸກປະເພດກ່ຽວກັບຫວຽດນາມ ແລະຮູບເງົາຫຼາຍເລື່ອງ. ຢູ່ສະຫະລັດອາເມລິກາ, ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ມີໂອກາດອ່ານຢູ່ຫໍສະໝຸດຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ Yale, ຫໍສະໝຸດນະຄອນນິວຢອກ, ແລະ ຫໍສະໝຸດນະຄອນ Philadelphia, ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າຫວັງວ່າຈະໄປຢ້ຽມຢາມຫໍສະໝຸດ Harvard, ຫໍສະໝຸດ Yen-Ching, ແລະ ສູນຫວຽດນາມ ຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລ Texas ເພື່ອຊົມ “ຊັບສົມບັດ” ທີ່ຫາຍາກ ແລະ ຍິ່ງໃຫຍ່ອື່ນໆກ່ຽວກັບຫວຽດນາມ ແລະ ອາຊີ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ໃນຂະນະທີ່ພວກເຮົາບໍ່ໄປຮອດນັ້ນ, ບັນດາເພື່ອນທີ່ຮັກປະຫວັດສາດຫວຽດນາມ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າກໍຍັງສາມາດໄປຢ້ຽມຊົມບັນດາຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດ, ຫໍພິພິທະພັນອາລະຍະທຳອາຊີ, ແລະ ຫໍພິພິທະພັນສິລະປະແຫ່ງຊາດສິງກະໂປ. ໂດຍບໍ່ຄາດຄິດ, ຊາວສິງກະໂປຍັງໄດ້ເກັບກຳເອກະສານ, ວັດຖຸພັນອັນລ້ຳຄ່າຫຼາຍຢ່າງກ່ຽວກັບຫວຽດນາມ.

ໝາກງາ, ເປີດປະຕູ ...

"ການເດີນທາງ" ສັ້ນໆຄືອັນຂ້າງເທິງນັ້ນແນ່ນອນບໍ່ເປັນທີ່ພໍໃຈສຳລັບເຈົ້າ ຫຼືຂ້ອຍ. ປະຈຸບັນ, “ຊັບສົມບັດ” ທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນີ້ຂອງຫວຽດນາມບູຮານໄດ້ເລີ່ມເປີດເຜີຍແຜ່ຢູ່ໃນອິນເຕີເນັດ, ແຕ່ບໍ່ແມ່ນເອກະສານ ແລະ ວັດຖຸບູຮານທັງໝົດໄດ້ຖືກວາງໄວ້ໃນອິນເຕີເນັດ. ນອກຈາກນັ້ນ, ການຄົ້ນຫາແລະເບິ່ງໂດຍກົງຈະຖືກຕ້ອງແລະຄົບຖ້ວນກວ່າຫຼາຍ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການໄປຄົ້ນຫາຢູ່ຕ່າງປະເທດຈະຕ້ອງໃຊ້ເວລາ ແລະ ຊັບພະຍາກອນຫຼາຍ. ໂດຍບໍ່ມີການທຶນການສຶກສາ, ໂດຍບໍ່ມີການສະຫນອງທຶນຈາກລັດ, ວິທະຍາໄລ, ອົງການຈັດຕັ້ງແລະບຸກຄົນ, ນັກສຶກສາແລະນັກຄົ້ນຄວ້າສາມາດເກັບກໍາພຽງແຕ່ສ່ວນຫນຶ່ງ. ປະສົບການຈາກປະເທດອື່ນໆສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າການລ່າສັດເພື່ອຊອກເອກະສານ, ວັດຖຸບູຮານທີ່ສະທ້ອນເຖິງອະດີດຂອງຊາດ-ປະເທດ-ພາກພື້ນແມ່ນສົມຄວນທີ່ຈະເປັນເລື່ອງຮ້າຍແຮງ. ນີ້ຄວນໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນໂຄງການວິທະຍາສາດຮອບດ້ານ, ຍາວນານຢູ່ລະດັບຊາດ, ພິເສດແມ່ນການຮັບໃຊ້ ການທູດ , ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທຳ, ການທະຫານ; ມັນມີຄວາມສຳຄັນຍິ່ງກວ່າອີກໃນການພິສູດອະທິປະໄຕຕໍ່ເຂດດິນແດນ ແລະ ໝູ່ເກາະ, ແກ້ໄຂບັນຫາຊາຍແດນ, ຊົນເຜົ່າ, ສາສະໜາ. ແລະ ສັກສິດກວ່ານັ້ນແມ່ນການຕື່ມໃສ່ຊ່ອງຫວ່າງ, ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນຈຸດມືດໃນປະຫວັດສາດ, ເພີ່ມທະວີຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງຊາດ, ສ້າງບັນດານະໂຍບາຍລະດົມກຳລັງແຮງຂອງຫວຽດນາມ ຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ.

ຕ້ອງໄປຊອກຫາຊັບສົມບັດທີ່ເຊື່ອງໄວ້

“ບັນດາເອກະສານພູດອຍ” ແລະ “ເອກະສານທະເລ” ກ່ຽວກັບຫວຽດນາມ ຢູ່ໃສ? ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ວ່າພວກເຂົາມີຢູ່ໃນຫໍສະຫມຸດ, ຫ້ອງສະຫມຸດແລະມະຫາວິທະຍາໄລຂອງຈີນ, ຍີ່ປຸ່ນ, ອັງກິດ, ເນເທີແລນ, ປອກຕຸຍການແລະສະເປນ - ປະເທດທີ່ມີການພົວພັນທາງການທູດກັບພາກພື້ນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ທັງຫມົດຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນໆ. ພິເສດ, ຫໍພິພິດທະພັນຂອງວາຕິກັນ ຍັງມີເອກະສານທີ່ຫາຍາກຫຼາຍຢ່າງແລະວັດຖຸບູຮານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຫວຽດນາມນັບແຕ່ສັດຕະວັດທີ 15. ນອກຈາກການຂຸດຄົ້ນຄັງເກັບມ້ຽນຂອງຕ່າງປະເທດ, ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດລືມຫຼືເຮັດໃຫ້ເສຍການເກັບຮັກສາພາຍໃນປະເທດ. ປະຈຸບັນ, ບັນດາເອກະສານປະຫວັດສາດ ແລະ ວັດຖຸບູຮານຂອງຫວຽດນາມ ໃນຫຼາຍຍຸກສະໄໝຍັງຖືກເຊື່ອງຊ້ອນຢູ່ຫໍສະໝຸດ, ຫໍສະໝຸດ, ຫໍພິພິທະພັນ, ມະຫາວິທະຍາໄລ ແລະ ພິເສດແມ່ນໃນບັນດາປະຊາຊົນ. ພວກມັນລ້ວນແຕ່ເປັນຊັບສົມບັດອັນລ້ຳຄ່າທີ່ຕ້ອງໄດ້ຮັບການທະນຸຖະໜອມ, ເສີມສ້າງ ແລະ ສົ່ງເສີມໃຫ້ປະຊາຊົນ ແລະ ນັກຄົ້ນຄວ້າຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນຫຼາຍດ້ານ.

ຝູ໋ຈ້ອງ - Tuoitre.vn

ທີ່ມາ