Nhat Lai - ຜູ້ຊາຍທີ່ນໍາເອົາເພງພາກກາງເຂດສູງພາກຕາເວັນຕົກ

ບໍ່ພຽງແຕ່ມີຊື່ສຽງໃນການປະພັນດົນຕີຂອງເພິ່ນເທົ່ານັ້ນ, ນັກດົນຕີ Nhat Lai (ລາງວັນວັນນະຄະດີ ແລະ ສິລະປະລັດປີ 2002) ຍັງມີບົດບາດນຳໜ້າໃນການນຳບັນດາດົນຕີເຂດພູສູງພາກກາງໄປສູ່ຜູ້ຊົມພາຍໃນ ແລະ ເພື່ອນມິດສາກົນ.

Báo Đắk Lắk•15/11/2025

ຕອນບ່າຍມື້ໜຶ່ງຢູ່ເຂດພູດອຍ Pleiku (ແຂວງ Gia Lai ) ໄດ້ຕົກຢູ່ໃນຝົນຕົກໜັກ, ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ໄປທີ່ຫ້ອງນ້ອຍຢູ່ຊັ້ນທີ 3 ຂອງຕຶກອາພາດເມັນ Le Loi. ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ຮູ້ຈັກທ່ານນາງ ໂຮ່ທິຄາຍ ຢູ່ໂຮງຮຽນວັດທະນະທຳ ແລະ ສິລະປະ Gia Lai, ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ຮູ້ວ່າ ນາງແມ່ນຄູ່ຮ່ວມມືຊີວິດຂອງນັກດົນຕີ Nhat Lai. ນັ້ນແມ່ນເຫດຜົນທີ່ການສົນທະນາກະທັນຫັນນີ້ເກີດຂື້ນ ...

“ຂ້າພະເຈົ້າແມ່ນຊົນເຜົ່າ Van Kieu” - ນາງ Khai ຍິ້ມຢ່າງອ່ອນໂຍນ - “ຊື່ເດີມຂອງຂ້າພະເຈົ້າແມ່ນ Kha-Y ແຕ່ສຽງຍາກທີ່ຈະອອກສຽງມັນແຍກຕ່າງຫາກ, ຫມູ່ເພື່ອນຂອງຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ອ່ານມັນ, ສະນັ້ນຈຶ່ງກາຍເປັນຊື່ Khai”. ຍ້ອນໂຊກຊະຕາພິເສດ, ນາງໄຄກາຍໄດ້ກາຍເປັນພັນລະຍາຂອງນັກດົນຕີ Nhat Lai, ຜູ້ທີ່ມີອາຍຸສູງກວ່າ 20 ປີ…

ກາຍເປັນຄູ່ຮ່ວມຊີວິດຂອງນາງ ເຍີດໄລ, ເຈົ້າຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າໄຢ້ໄດ້ເຂົ້າໃຈຊີວິດນັກດົນຕີຢ່າງເລິກເຊິ່ງກ່ວາອີກ... ຊື່ແທ້ຂອງນາງ ແທ໋ດໄລແມ່ນ ຫງວຽນຕ໋ວນ. ບ້ານເກີດຂອງລາວແມ່ນ Tuy An (ເມື່ອກ່ອນແມ່ນແຂວງ Phu Yen ). ຄອບຄົວຂອງລາວມີຄວາມສະຫວັດດີພາບ, ພໍ່ຂອງລາວເປັນນັກສະໝຸນໄພ, ແມ່ຂອງລາວເປັນພໍ່ຄ້າ. ລາວມີອ້າຍນ້ອງ 6 ຄົນ. ພໍ່ແມ່ທັງສອງບໍ່ໄດ້ຮຽນຮູ້ສິລະປະວັນນະຄະດີ ແຕ່ໄດ້ກຳເນີດໃຫ້ມີສອງພອນສະຫວັນຄື Nhat Lai ແລະ Nguyen My - ນັກປະພັນບົດກະວີທີ່ມີຊື່ສຽງ “Cuoc chia ly mau do”.

Nhat Lai ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການປະຕິວັດຢ່າງໄວ. ຮອດອາຍຸ 13 ປີ, ໄດ້ອອກຈາກຄອບຄົວໄປເຮັດວຽກຢູ່ບ້ານກົ່ງປາ (ໄຫຫຼຳ). ລາວໄດ້ລວມຕົວເອງເຂົ້າໄປໃນຊີວິດຂອງເພື່ອນຮ່ວມຊາດຄືຄົນພື້ນເມືອງ. ລາວເວົ້າພາສາຍິດແລະພາສາເອເດ. ການມີສ່ວນຮ່ວມຢ່າງແທ້ຈິງຂອງລາວໄດ້ຊ່ວຍໃຫ້ລາວມີຄວາມເຂົ້າໃຈເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ດົນຕີ ພື້ນເມືອງຂອງເຂດເນີນສູງພາກກາງ ... ໃນປີ 1954, Nhat Lai ໄດ້ເຕົ້າໂຮມຢູ່ພາກເຫນືອແລະໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງເປັນຮອງຫົວຫນ້າຄະນະສິລະປະດົນຕີເຂດເນີນສູງພາກກາງເມື່ອອາຍຸໄດ້ 18 ປີ. ພອນສະຫວັນທາງດ້ານດົນຕີຂອງລາວໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນແລະຈາກນັ້ນມາຈົນເຖິງຕອນທ້າຍຂອງຊີວິດ, ຄວາມຄິດສ້າງສັນຂອງລາວແມ່ນສະເຫມີ.

ນັກດົນຕີ Nhat Lai

(ຊ້າຍ)

ແລະນັກດົນຕີ Lu Nhat Vu ໃນປີ 1976.

ຮວບຮວມຮູບພາບ

ມາຮອດປັດຈຸບັນ, ນາງໄຄຍັງບໍ່ສາມາດຮູ້ໄດ້ຢ່າງແນ່ນອນວ່າມີຫລາຍວຽກງານຂອງທ່ານນາງ Nhat Lai ໄດ້ຂຽນໄວ້. ລາວປະກອບທຸກປະເພດ. ບັນດາບົດປະພັນໃນການຟ້ອນລວມມີ: “ຮົ່ງໂຂງ”, “ໄປລ່າ”, “ຟີເຈີ້ຈ່າປາ”, “ຕີກອງຈ່າງຮ່ວາ”… ບັນດາບົດປະພັນດົນຕີໂອເປຣາ ແລະ ດົນຕີປະກອບມີ: “ໂມໂນນທິບະ”, ອາມາແທງລອງ, “ທູລູ້”… ບັນດາບົດປະພັນດົນຕີປະກອບມີ: “ຊູ່ດ່າງເຕີຮຸ່ງ”, ດົນຕີຫງວຽນບ໋າຍ… bo Krong Pa ”... ຈາກນັ້ນ, ຍັງໄດ້ປະກອບບົດເພງປະກອບສຽງເພງ “ດອຍໂຈ່”, “ແຄນຊິມລາແດນ”, “ຮາໄຕ ເກ ລື”, “ມາຕໄຕເອເດ”… ນອກຈາກນັ້ນ, ລາວຍັງໄດ້ຮວບຮວມ ແລະ ແຕ່ງບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງ ຈາໄຣ, ບານາ, ເອເດ, ຮະເຣ; ການແຕ່ງເພງສໍາລັບຮູບເງົາ... ນີ້ແມ່ນພຽງແຕ່ຕົວຢ່າງຂອງວຽກງານທີ່ພິມເຜີຍແຜ່, ແຕ່ມີຜົນງານຫຼາຍອັນທີ່ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ພິມເຜີຍແຜ່ ຫຼື ວາງອອກເທື່ອ.

ຫຼັງຈາກທີ່ທ່ານນາງ Nhat Lai ໄດ້ເສຍຊີວິດໄປ, ໜັງສືໃບລານຂອງລາວໄດ້ຖືກບັນຈຸໃສ່ກະເປົ໋າ 2 ຖົງ ແລະ 3 ກະສອບໂດຍນາງ Khai. ການປະພັນດັ່ງກ່າວເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍພຽງພໍທີ່ຈະເວົ້າເຖິງພອນສະຫວັນຂອງນັກດົນຕີແລະຄວາມຮູ້ອັນເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາພື້ນເມືອງ. ສິ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ພວກເຮົາປະຫລາດໃຈກວ່ານັ້ນແມ່ນ Nhat Lai ບໍ່ໄດ້ໄປຫໍສະໝຸດດົນຕີທີ່ເປັນທາງການ. ຈາກຄູອາຈານຜູ້ທຳອິດ, ນັກດົນຕີ Van Dong, ໄດ້ມານະພະຍາຍາມຮ່ຳຮຽນດ້ວຍຕົນເອງ...

ປີ 1982, ແທັງເລີ້ ແລະ ນັກດົນຕີ ຮ່ວາງວັນ ໄດ້ຮັບການເລືອກຕັ້ງເຂົ້າຮ່ວມບັນດາຄ້າຍປະກອບດົນຕີທີ່ຈັດຂຶ້ນຢູ່ Ivanova (ອະດີດສະຫະພາບ ໂຊວຽດ). ການເຂົ້າຮ່ວມໃນ camp ໄດ້ມີຜູ້ແທນຈໍານວນຫຼາຍຂອງອໍານາດດົນຕີເຊັ່ນ: ໂປແລນ, ເຢຍລະມັນ, ປະເທດອັງກິດ, ອີຕາລີທີ່ມີຊື່ສຽງໃນໂລກຫຼາຍ. ຫົວຂໍ້ “ບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງບັນດາຊົນເຜົ່າເຂດພູສູງພາກກາງ” ຕີລາຄາໂດຍນັກດົນຕີ ຮວ່າງວັນ ແລະ ວາດຟ້ອນ ແທງລາຍ ໃຊ້ເວລາເກືອບ 3 ຊົ່ວໂມງ (ລະບຽບພຽງແຕ່ 40 ນາທີ) ແລະ ສ້າງຄວາມປະທັບໃຈຢ່າງແຮງ. ກ່ອນໜ້ານັ້ນ, ບໍ່ພຽງແຕ່ໂລກດົນຕີຕາເວັນຕົກເທົ່ານັ້ນ, ຊາວພາກເໜືອຍັງບໍ່ທັນຮູ້ຈັກດົນຕີເຂດພູດອຍພາກກາງອີກດ້ວຍ. ໂດຍຮັບຮູ້ຄວາມແຕກຕ່າງທີ່ບໍ່ມີຢູ່ໃນດົນຕີຈີນ, ເກົາຫຼີ, ຫຼືອິນໂດເນເຊຍ, ສາດສະດາຈານໄດ້ຖາມ Nhat Lai ດ້ວຍຄວາມຊົມເຊີຍວ່າ: "ເຈົ້າຕ້ອງຮຽນຈົບຈາກໂຮງຮຽນຕາເວັນຕົກບໍ?", Nhat Lai ເຍາະເຍີ້ຍ: "ແມ່ນແລ້ວ, ຂ້ອຍຮຽນຈົບຈາກຕາເວັນຕົກແຕ່ມາຈາກ ... ເຂດເນີນສູງກາງ!".

Nhat Lai ປະສົບກັບຄວາມດັນເລືອດສູງແລະພະຍາດຫມາກໄຂ່ຫຼັງ. ເບິ່ງຄືວ່າພະເຈົ້າບໍ່ຢາກໃຫ້ລາວມີຊີວິດຍືນຍາວ ດັ່ງນັ້ນລາວຈຶ່ງເຮັດວຽກຢ່າງຮີບດ່ວນ. ໃນຂະນະຕໍ່ແຖວໄປຊື້ເຂົ້າ, ລາວຍັງຮ້ອງເພງທີ່ເຮັດໃຫ້ຫລາຍຄົນຄິດວ່າ “ຊາຍຜູ້ນີ້ຕ້ອງເປັນພະຍາດຈິດ”. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຄູ່ຜົວເມຍຍັງທຸກຍາກຫຼາຍ. ຫ້ອງຊຸມຊົນທີ່ມີກຳແພງດິນແລະຫລັງຄາມຸງຫລັງຄາ, ເມື່ອໃດທີ່ມີຝົນຕົກໜັກ, ນ້ຳຈະໄຫລເຂົ້າມາ, “ຫ້ອງແຕ່ງ” ຂອງເພິ່ນແມ່ນຫ້ອງນ້ຳທີ່ໄດ້ສ້ອມແປງ, ມີເປຍໂນ... ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, Nhat Lai ບໍ່ໄດ້ສົນໃຈດ້ານວັດຖຸຫຼາຍປານໃດ. ລາວຂຽນດົນຕີສໍາລັບຄະນະສິລະປະ, ພວກເຂົາຈ່າຍຄ່າໃດກໍ່ຕາມພວກເຂົາຕ້ອງການ, ຫຼືບໍ່. ທຸກໆຄັ້ງທີ່ລາວກັບຄືນຈາກການເດີນທາງໄປ "ຕາເວັນຕົກ", ຂອງຂວັນສໍາລັບພັນລະຍາແລະລູກຂອງລາວແມ່ນພຽງແຕ່ເຄື່ອງນຸ່ງທີ່ງ່າຍດາຍ. ຣາຊອານາຈັກໃຫຍ່ທີ່ສຸດຂອງລາວແມ່ນຊຸດໂຕະ ແລະຕັ່ງໄມ້ທຳມະດາທີ່ຄະນະກຳມະບານແຂວງ ຮ່າຕິ້ງ ມອບໃຫ້ສຳລັບບົດເພງ “ຮ່າໄຕ ເກ໋ລື້”. ລາວແຕ່ງເພງນີ້ໃນເວລາພຽງຄືນດຽວ. ດ້ວຍສຽງຂັບຮ້ອງທີ່ດີເດັ່ນຂອງນັກສິລະປິນ ກວ໋າງຮ່ວາງ, “ຮ່າໄຕ Que Lua” ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຈາກປະຊາຊົນຢ່າງວ່ອງໄວ.

ທ້າຍປີ 1986, ນັກດົນຕີ ຫງວຽນວັນທ້ວນ ໄດ້ຮັບເຊີນເຂົ້າຮ່ວມງານບຸນດົນຕີສັງຄົມນິຍົມ ທີ່ຈັດຂຶ້ນຢູ່ Riga (ລັດເວຍ). ວຽກງານທີ່ລາວເອົາມາກັບລາວແມ່ນບົດເພງ "Giọt Tears". ວຽກງານນີ້ Nhat Lai ຂຽນໃຫ້ວົງດົນຕີພາຍໃນປະເທດ. ເມື່ອລາວໄປ Riga, ຫມູ່ເພື່ອນຂອງລາວໄດ້ຂໍໃຫ້ລາວຂະຫຍາຍມັນໃຫ້ເຫມາະສົມກັບຂະຫນາດຂອງວົງດົນຕີ symphony orchestra ຂະຫນາດໃຫຍ່. ລະດູຫນາວໃນ Riga ແມ່ນເຢັນຫຼາຍ, ລາວຕ້ອງເຮັດວຽກຫນັກ, ດັ່ງນັ້ນມັນຕ້ອງສໍາເລັດພາຍໃນຫນຶ່ງອາທິດ. "ນໍ້າຕາ Giọt" ແມ່ນຄ້າຍຄື premonition. ຮອດມື້ສະແດງ, ນ້ອງເຂີຍນ້ຳຕາໄຫຼ, ບໍ່ຄາດຄິດເລີຍວ່າຕົນເອງຈະຂຽນໄດ້ດີພໍສົມຄວນ... ຕອນທ່ຽງວັນເສົາ, ລາວກັບເມືອເຮືອນ. ຮອດ 4 ໂມງແລງຂອງມື້ນັ້ນ, ນັກດົນຕີມີອາການປວດຫົວແຕ່ຍັງປະຕິເສດບໍ່ໄປໂຮງໝໍ. ບໍ່ຮອດມື້ຕໍ່ມາຈຶ່ງຖືກພາໄປໂຮງໝໍຫວຽດ-ຊໍ ເພື່ອປິ່ນປົວສຸກເສີນ, ແຕ່ມັນຊ້າເກີນໄປ...

“ເຈົ້າຂຽນເພງໃຫ້ນາຍໄລ, ຂ້ອຍບໍ່ມີຫຍັງເລີຍ, ຂໍເຫຼົ້າແວງຈອກໜຶ່ງ” - ນາງຄາຍເວົ້າ. ດື່ມຈອກເຫຼົ້າແວງຂາວທີ່ນາງເອົາໃຫ້ຂ້ອຍ, ຂ້ອຍເບິ່ງແທ່ນບູຊາຢ່າງງຽບໆ. ຫຼັງຈາກຄວັນທູບແລ້ວ, ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກວ່າໃບໜ້າຂອງນັກດົນຕີໃນຮູບພາບທີ່ລະນຶກຍັງມີຄວາມໂສກເສົ້າຢູ່. ຖ້າຫາກວ່າອາຊີບສິລະປະຂອງລາວດົນນານໄປອີກໜ້ອຍໜຶ່ງ, ເຂດພູດອຍພາກກາງແຫ່ງນີ້ຄົງຈະມີຜົນງານຫຼາຍຢ່າງເພື່ອຄົງຕົວ...

ທີ່ມາ: https://baodaklak.vn/van-hoa-du-lich-van-hoc-nghe-thuat/202511/nhat-lai-nguoi-dua-am-nhac-tay-nguyen-ra-troi-tay-0d80f59/