Luật Chuyển đổi số: Cần rà soát kỹ lưỡng để tránh bỏ lọt tội phạm sử dụng công nghệ cao

Thảo luận tại phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 16/10, cho ý kiến về dự án Luật Chuyển đổi số, nhiều ý kiến cho rằng cần rà soát Luật này để đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành; cần rà soát kỹ lưỡng để tránh bỏ lọt tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu và điều hành phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Thẩm tra dự án Luật Chuyển đổi số, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội (KH,CN&MT) nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Chuyển đổi số (CĐS) với những đề xuất tại Tờ trình số 804/TTr-CP ngày 17/9/2025 của Chính phủ; hồ sơ của dự án Luật CĐS Chính phủ trình theo trình tự, thủ tục rút gọn đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.

Nội dung dự thảo Luật cơ bản phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan; bảo đảm tính khả thi. Tuy nhiên, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đối chiếu dự án Luật với các luật có liên quan trong các lĩnh vực như đầu tư, đấu thầu, ngân sách nhà nước...; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo các dự án Luật đang được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (Luật Thương mại điện tử, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, Luật An ninh mạng...) để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. 

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đánh giá cao nội dung dự thảo luật lần đầu tiên ban hành, đã bám theo nội dung rất mới, rất mở là chuyển đổi số. “Hiện nay vấn đề này vẫn đang diễn ra rất mạnh mẽ ở các bộ, ngành Trung ương và địa phương”, bà Nguyễn Thanh Hải phát biểu.

Góp ý vào nội dung dự thảo luật, bà Nguyễn Thanh Hải đề nghị cần rà soát để đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành. Dự thảo luật Chuyển đổi số quy định về hạ tầng, Chính phủ số, xã hội số, các hành vi bị cấm, như: Cấm lợi dụng chuyển đổi số để xâm phạm an ninh quốc gia... Tuy nhiên, cần rà soát với một số luật trước đó để khi thực hiện, triển khai không bất cập, chồng chéo, như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật An ninh mạng, Luật Viễn thông, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân...

Về một số khái niệm như "thiệt hại nghiêm trọng", "dữ liệu nhạy cảm"..., Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cho rằng, cần quy định rõ hơn để khi thực thi không xảy ra tranh chấp pháp lý. Đồng thời, dự thảo luật cần bao quát đầy đủ các hành vi phạm tội công nghệ cao mới nổi, như: Chưa quy định cụ thể về tội phạm sử dụng AI tạo nội dung giả mạo, khai thác lỗ hổng blockchain, hoặc phát triển công cụ tấn công mạng... Do đó, cần rà soát, bổ sung để tránh dẫn đến bỏ lọt tội phạm, làm giảm hiệu quả phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao. 

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Trước câu chuyện AI lợi dụng để xâm hại như Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề cập, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cũng băn khoăn về tính pháp lý của các tư vấn số. Bởi, hiện nay rất nhiều chuyên viên, tổ chức, thậm chí là lãnh đạo dùng tư vấn của AI, có thể là một phần, thậm chí là quyết định trọn vẹn vấn đề. "Tính pháp lý của các sản phẩm tư vấn của AI ngày càng nhiều, và ngay cả trong các cơ quan, các đồng chí lãnh đạo, nhân lực tham mưu... Do đó, chúng ta cần nghiên cứu để hoạch định thêm", ông Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế - Tài chính cũng đề nghị cần bổ sung ở Điều 5 và rà soát các điều khác về việc cấm các tổ chức, cá nhân lợi dụng môi trường số xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác. "Trong nhiều chương, điều tiếp tục rà soát, làm sao xác lập cho rõ quyền và nghĩa vụ số của các bên tham gia. Đây là câu chuyện quan trọng mà cảm nhận cá nhân tôi thấy chưa thể hiện hết, cần tiếp tục nghiên cứu", ông Pahn Văn Mãi phát biểu làm rõ thêm.

Về một số nội dung cụ thể như hạ tầng cho CĐS (Điều 10) Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ mối quan hệ giữa trung tâm dữ liệu hệ thống trí tuệ nhân tạo tại khoản 1 Điều 10 dự thảo Luật và hạ tầng công nghiệp công nghệ số được quy định trong Luật Công nghiệp công nghệ số.

Bên cạnh đó, Ủy ban KH,CN&MT lưu ý, Luật Đầu tư hiện hành đã giao thẩm quyền cho Chính phủ ban hành Danh mục ngành, nghề ưu đãi đầu tư và Danh mục địa bàn ưu đãi đầu tư và xác định ngành, nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư. Đồng thời, Luật Đầu tư cũng đang được đề xuất sửa đổi, trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát các quy định liên quan trong Luật Đầu tư và phối hợp chặt chẽ với cơ quan, tổ chức có liên quan để bảo đảm đồng bộ, thống nhất giữa các dự thảo Luật.

Về cung cấp dịch vụ công trực tuyến (Điều 19), Ủy ban KH,CN&MT đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc quy định quy định: Dịch vụ công trực tuyến được thiết kế và cung cấp theo sự kiện cuộc sống của người dân và vòng đời doanh nghiệp, hướng tới cá thể hóa phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng cá nhân, tổ chức (Khoản 4 Điều 19). Bởi các thủ tục hành chính đã được xác định rõ trình tự, cách thức thực hiện và cơ quan có thẩm quyền xử lý, bảo đảm quyền bình đẳng của các chủ thể thực hiện thủ tục hành chính theo quy định của pháp luật. Quy định như tại dự thảo Luật có thể dẫn đến sự tùy nghi và thiếu thống nhất trong việc thực hiện thủ tục hành chính giữa các cơ quan khác nhau trong bộ máy cơ quan hành chính nhà nước.

Về kinh tế số (Chương IV), Ủy ban KH,CN&MT đề nghị cần phân định rõ phạm vi của “kinh tế số” được điều chỉnh trong dự thảo Luật với những lĩnh vực kinh tế được quy định trong pháp luật về thương mại, thương mại điện tử, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tín dụng, ngân hàng, bảo hiểm…có sử dụng công nghệ số, nền tảng số; đồng thời rà soát với dự thảo Luật Thương mại điện tử trong quá trình xây dựng, chỉnh lý các quy định liên quan đến nền tảng số, trách nhiệm của chủ quản, người sử dụng nền tảng số trong kinh tế số, kinh tế số nền tảng, kinh tế số ngành, lĩnh vực (các điều 26, 27, 28, 33, 34, 35 và 42 của dự thảo Luật). 

Về xã hội số (Chương V), Ủy ban KH,CN&MT đề nghị nghiên cứu bổ sung các quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thông báo nguyên tắc hoạt động cơ bản của thuật toán trong trường hợp thuật toán đó có tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân (Khoản 5 Điều 50); cân nhắc bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết về trình tự, thủ tục, cơ quan có thẩm quyền giải quyết để người dân thực hiện các quyền của mình trên môi trường số...

Nguồn: https://baotintuc.vn/thoi-su/luat-chuyen-doi-so-can-ra-soat-ky-luong-de-tranh-bo-lot-toi-pham-su-dung-cong-nghe-cao-20251016103946314.htm