Phân bổ nguồn lực linh hoạt, hỗ trợ vùng khó khăn

Các đại biểu Quốc hội đề xuất phân bổ nguồn lực linh hoạt, giảm đối ứng cho vùng khó khăn, hoàn thiện tiêu chí nông thôn mới nhằm triển khai MTQG thực chất, hiệu quả.

Tại phiên thảo luận Tổ chiều 3/12 về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi đến năm 2035, nhiều đại biểu nhấn mạnh tính cấp thiết của việc tích hợp ba chương trình để tập trung nguồn lực hiệu quả hơn. Các ý kiến cũng đề xuất bổ sung cơ chế di dời dân cư vùng sạt lở, hoàn thiện bộ tiêu chí nông thôn mới, điều chỉnh cơ cấu phân bổ vốn theo hướng linh hoạt, bảo đảm chương trình triển khai thực chất và bền vững.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham dự thảo luận tại Tổ 11. Ảnh: Lâm Hiển

Trong buổi làm việc tại Tổ 11 (gồm Đoàn ĐBQH Cần Thơ và Điện Biên), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham dự cùng các đại biểu thảo luận về 4 nội dung: chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia; sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù của TP.HCM; sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 136 về tổ chức chính quyền đô thị và cơ chế đặc thù của Đà Nẵng; và chủ trương đầu tư cao tốc Vinh - Thanh Thủy.

Bổ sung cơ chế di dời dân cư, thu hút đầu tư quốc tế

Các đại biểu thống nhất rằng việc hợp nhất ba chương trình mục tiêu quốc gia sẽ giúp giảm chồng chéo, tối ưu nguồn lực tài chính và nhân lực. Cách tiếp cận đa chiều cũng giúp phát huy sức mạnh tổng hợp, giải quyết đồng thời các vấn đề kinh tế - xã hội, môi trường và quốc phòng - an ninh từ cơ sở. Điều này tạo tính liên tục và ổn định trong thực hiện mục tiêu phát triển nông thôn mới giai đoạn tới.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Trưởng đoàn ĐBQH Cần Thơ) cho biết tình trạng thời tiết cực đoan, mưa lũ, sạt lở núi thời gian qua đã đặt ra yêu cầu cấp bách về phương án di dời dân cư khỏi các vùng nguy cơ cao. Ông đề nghị bổ sung nội dung này vào chương trình mục tiêu quốc gia, đi kèm mô hình hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân sau tái định cư.

Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu cũng nhấn mạnh cần tổng kết, cập nhật số liệu về chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát và xây dựng trường học tại vùng núi để xây dựng dự toán sát thực tiễn.

Một điểm mới được ông Tuấn Anh đề xuất là bổ sung cơ chế hợp tác quốc tế, thu hút tài trợ và đầu tư nước ngoài cho xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển vùng dân tộc thiểu số theo tinh thần Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế.

Về ứng dụng khoa học - công nghệ, ông đề nghị đánh giá toàn diện mức độ tin học hóa, chuyển đổi số trong triển khai các chương trình mục tiêu thời gian qua để điều chỉnh chỉ tiêu phù hợp giai đoạn 2026 - 2035.

Cơ cấu vốn cần phân tầng, linh hoạt

Nêu thực tế tại địa phương, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Cần Thơ) cho biết kết quả triển khai từ 2021 đến nay có sự chênh lệch rõ rệt giữa ba chương trình: nông thôn mới hoàn thành 7/7 chỉ tiêu, giảm nghèo hoàn thành 4/5 chỉ tiêu, chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số mới đạt 6/9 chỉ tiêu.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ). Ảnh: Lâm Hiển

Theo bà, những "điểm nghẽn" chính nằm ở cơ chế và hướng dẫn triển khai còn phức tạp, nội dung đầu tư chồng chéo, nguồn lực phân tán. Địa phương phải bố trí vốn đối ứng tới 1,5 lần vốn trung ương, trong khi các dự án nhỏ lẻ khiến nguồn lực khó tập trung.

Bà đồng tình giao quyền chủ động nhiều hơn cho địa phương và đề nghị điều chỉnh hệ thống chỉ tiêu để thể hiện rõ hơn mục tiêu chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, như tỷ lệ hợp tác xã ứng dụng công nghệ số, tỷ lệ sản phẩm OCOP được số hóa, truy xuất nguồn gốc.

Đối với nguồn lực, dự kiến giai đoạn 2026 - 2030 tổng vốn chương trình là 1,23 triệu tỉ đồng, trong đó ngân sách địa phương chiếm 33%. Đại biểu Lê Thị Thanh Lam đánh giá đây là tỷ lệ thể hiện tinh thần phân cấp, nhưng sẽ gây áp lực rất lớn với các địa phương khó khăn, nhất là vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nơi khả năng cân đối ngân sách còn hạn chế.

Bà đề nghị xây dựng bộ tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030 theo hướng thực chất, giảm tiêu chí hình thức, tăng trọng tâm vào sinh kế, dịch vụ cơ bản, giảm nghèo đa chiều. Đồng thời, cơ cấu nguồn vốn nên phân tầng theo năng lực của từng địa phương: địa phương tự cân đối áp dụng mức đối ứng chung; vùng khó khăn giảm tỷ lệ đối ứng; vùng đặc biệt khó khăn được hỗ trợ cao hơn.

Đại biểu Lò Thị Luyến, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên. Ảnh: Lâm Hiển

Bà cũng cảnh báo rằng các lĩnh vực đặc thù như y tế, giáo dục ở vùng sâu, vùng xa không thể xã hội hóa quá mức hoặc yêu cầu đối ứng cao, bởi thực tế thiếu doanh nghiệp và thiếu nguồn lực.

Cùng quan điểm, đại biểu Lò Thị Luyến (Đoàn Điện Biên) đề nghị đặt tên chương trình gọn hơn: “Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, miền núi và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2030”.

Đại biểu cũng kiến nghị quy định: địa phương nhận hỗ trợ ngân sách trung ương từ 70% trở lên thì không phải bố trí vốn đối ứng; đồng thời không bắt buộc lồng ghép nguồn vốn giữa các chương trình mục tiêu quốc gia hay với các chương trình, dự án khác.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/phan-bo-nguon-luc-linh-hoat-ho-tro-vung-kho-khan-d787895.html