Giáo dục nặng kiến thức, "nhẹ" kỹ năng kiểm soát cảm xúc
Đánh giá tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng về mức độ và tính chất, ông Chu Đức Thái, Trưởng ban Văn hóa - Xã hội, Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An, cho rằng vấn nạn này ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường giáo dục và sức khỏe, tâm sinh lý của học sinh.
Theo ông Thái, một trong những nguyên nhân phải kể đến là chương trình giáo dục hiện hành tuy được giảm tải nhưng đang nặng về kiến thức. Áp lực việc học (học trên trường, học thêm) ảnh hưởng tâm lý và khả năng kiềm chế tâm lý, kiểm soát cảm xúc của học sinh.
Ông Chu Đức Thái: Chương trình giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường còn manh mún, đối phó (Ảnh: Hoàng Lam).
Quá trình giám sát hoạt động giáo dục trên địa bàn tỉnh Nghệ An, ông Thái nhận định nhiều trường học chưa đánh giá đúng vai trò, tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho học sinh hoặc việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ còn mang tính hình thức, đối phó.
Các chương trình giáo dục kỹ năng sống mới tập trung vào một số kỹ năng như phòng chống đuối nước, tai nạn thương tích, cháy nổ... mà chưa quan tâm đến kỹ năng quản lý cảm xúc và kỹ năng ứng phó với các tình huống bạo lực học đường.
Ông Thái cho rằng việc giáo dục kỹ năng quản lý cảm xúc cần phải lưu tâm và thực hiện từ sớm, đặc biệt là khi các em bước vào lớp 7, 8 - lứa tuổi bắt đầu có sự thay đổi về tâm sinh lý nhưng nhận thức chưa đầy đủ.
Việc quan tâm, làm tốt nội dung này từ bậc THCS sẽ trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết làm nền tảng để phân biệt đúng - sai, tốt - xấu, thể hiện thái độ và ứng xử trước mỗi tình huống xảy ra xung quanh.
Trường THPT Thanh Chương 3 phối hợp lực lượng công an xã tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến học sinh (Ảnh: Nhật Đức).
Bên cạnh đó, ông cho rằng cần có một chương trình giáo dục kỹ năng sống được thiết kế cụ thể, bao trùm hơn, hướng tới bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng toàn diện hơn cho học sinh.
“Các nội dung giáo dục kỹ năng quản lý, kiểm soát cảm xúc cần được chú trọng hơn và phải được lồng ghép thực hiện thường xuyên. Chúng ta cần tăng sự tương tác trực tiếp giữa các cháu với nhau thay vì tương tác trên mạng xã hội, giúp các cháu nắm bắt và nhận diện rõ các hành vi, phân biệt được tốt - xấu.
Khi học sinh đánh giá được mức độ cụ thể đối với từng tình huống bạo lực, có thể tự đưa ra quyết định tham gia chấm dứt hành vi bạo lực hay tìm kiếm sự hỗ trợ, can thiệp từ thầy cô, nhà trường, công an...”, ông Thái gợi mở.
Kiểm soát cảm xúc - “chìa khóa” ngăn nguy cơ phát sinh bạo lực học đường
Vào đầu mỗi năm học, Trường THCS Yên Khê (xã Con Cuông, tỉnh Nghệ An) đều tổ chức các buổi hoạt động ngoại khóa, phối hợp công an tuyên truyền, cung cấp kiến thức, kỹ năng ứng phó với bạo lực học đường, bình đẳng giới, chấp hành quy định pháp luật về an toàn giao thông, phòng chống ma túy...
Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Hào, Hiệu trưởng nhà trường, cũng thừa nhận đơn vị chưa tổ chức hoạt động riêng nào về kỹ năng quản lý cảm xúc, ngoài nội dung (rất nhỏ) lồng ghép trong một số chương trình ngoại khóa.
Hiệu trưởng Trường THCS Yên Khê và học sinh trong một hoạt động giờ ra chơi (Ảnh: Nguyễn Hào).
Theo vị hiệu trưởng, từ cuối lớp 7, học sinh đã có những biến đổi về tâm lý. Đây là giai đoạn quan trọng để hướng dẫn các em kỹ năng quản lý, kiểm soát cảm xúc. Tuy nhiên, các trường học rất khó triển khai nội dung này do chưa có chương trình cụ thể và chưa có nhân lực đủ đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ này.
Ông Hào dẫn chứng, trong tiết học giáo dục công dân mới đây tại lớp 6 của trường, giáo viên nhận thấy một nữ sinh không giao tiếp, trò chuyện với các bạn. Giáo viên này cố gắng tiếp cận, khơi gợi để em tâm sự thì buổi chiều nữ sinh này nghỉ học luôn.
Nhà trường sau đó đã phân công giáo viên thuyết phục, vận động em trở lại trường. Cô giáo đã hết sức động viên, chia sẻ nhưng em chỉ trả lời “chưa lúc nào thấy vui”.
Giáo viên cố gắng tìm hiểu mới biết việc nữ sinh không giao tiếp với bạn bè có nguyên nhân từ gia đình và đang phối hợp với phụ huynh để có phương án giải quyết.
Ông Hào cho rằng, mỗi học sinh là một cá thể riêng biệt, có những cảm xúc, câu chuyện riêng của mình. Qua trường hợp nữ sinh lớp 6 kể trên cho thấy, việc nắm bắt để tư vấn, giúp các em điều chỉnh, kiểm soát cảm xúc không đơn giản. Nhiệm vụ này càng khó hơn ở những học sinh có biểu hiện rối loạn cảm xúc, thay đổi về tâm sinh lý theo hướng tiêu cực.
Tiến sĩ Trần Hằng Ly trao đổi với phóng viên Dân trí (Ảnh: Vĩnh Khang).
Ngoài việc thiết kế, xây dựng chương trình giáo dục kỹ năng sống mang tính bao trùm hơn, đội ngũ giáo viên phụ trách được tập huấn đầy đủ, chuyên sâu hơn, ông Hào cho rằng, cần bố trí nội dung này vào chương trình học buổi 2. Việc đưa nội dung này vào chương trình học buổi 2 sẽ đảm bảo cả về thời lượng, thời gian trang bị những kỹ năng thiết yếu cho học sinh.
Đồng quan điểm, Tiến sĩ Trần Hằng Ly, Khoa Tâm lý giáo dục, Trường Đại học Vinh, cho rằng các trường học cần tích hợp giáo dục cảm xúc và đạo đức vào chương trình giảng dạy, đặc biệt là trong các môn học về kỹ năng sống.
Nhà trường nên tổ chức các hoạt động ngoại khóa, dự án cộng đồng, hay các tình huống mô phỏng để học sinh học cách đồng cảm, giải quyết mâu thuẫn và can thiệp khi thấy bạn bè gặp khó khăn.
Bên cạnh đó, thầy cô cần là người dẫn dắt, định hướng để học sinh nhận thức rõ ràng về các giá trị sống tích cực và biết cách giúp đỡ, chia sẻ với người khác.
Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Ly, gia đình là nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất trong việc hình thành nhân cách và cảm xúc của trẻ. Cha mẹ cần tạo ra một môi trường yêu thương, lắng nghe và chia sẻ với con cái. Việc dành thời gian trò chuyện, cùng con thảo luận về những vấn đề trong cuộc sống sẽ giúp trẻ cảm nhận được sự quan tâm và đồng cảm.
Chương trình ngoại khóa tại Trường THCS Hưng Dũng, tỉnh Nghệ An (Ảnh: Fanpage nhà trường).
“Cha mẹ cần là tấm gương mẫu mực trong việc ứng xử với người khác, phản ứng kịp thời với bất công, và hướng dẫn con về trách nhiệm xã hội”, Tiến sĩ Trần Hằng Ly nói.
Nữ tiến sĩ tâm lý cũng cho rằng, mạng xã hội và các phương tiện truyền thông có sức ảnh hưởng rất lớn đến giới trẻ, vì vậy cần có sự quản lý và định hướng rõ ràng đối với các nội dung trên nền tảng này.
Các tổ chức xã hội và cơ quan truyền thông cần khuyến khích việc lan tỏa các hành động đẹp, các mô hình vai trò tích cực (role models) trong cộng đồng. Việc xây dựng chiến dịch truyền thông về những câu chuyện sống đẹp, tử tế sẽ giúp học sinh nhận ra giá trị của sự chia sẻ, giúp đỡ người yếu thế.
Theo Tiến sĩ Trần Hằng Ly, cần tạo ra các cơ hội và môi trường để học sinh tham gia vào các hoạt động cộng đồng, khuyến khích các em thể hiện sự quan tâm, sự giúp đỡ đối với người khác trong thực tế, không chỉ qua mạng xã hội.
Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/mam-mong-cua-bao-luc-va-vo-cam-o-hoc-sinh-la-gi-20251115204956553.htm
Bình luận (0)