Matcha “đốt cháy” thị trường F&B Việt Nam, cuộc chơi tỷ USD hình thành

(Dân trí) - Nhu cầu tăng mạnh, nguồn cung bị ảnh hưởng do thời tiết khiến giá matcha tăng kỷ lục. Nhiều doanh nghiệp F&B phải tăng giá, dù lo ngại mất khách.

Matcha - loại bột trà xanh Nhật Bản từng được xem là trào lưu - nay trở thành một “định chế” trong thực đơn của nhiều chuỗi F&B Việt Nam. Hơn một năm qua, matcha liên tục “làm mưa làm gió” tại thị trường Việt Nam, từ nước uống matcha, latte matcha đến bánh, kem matcha…

“Cơn sốt” matcha

Cơn sốt matcha từng khiến giới trẻ lan truyền câu nói vui “Nhịn mua nhà để uống matcha”, gây bão mạng xã hội.

Theo MobilityForesights, quy mô thị trường matcha tại Việt Nam năm 2025 ước đạt 340 triệu USD. Với tốc độ tăng trưởng kép cao, đến năm 2030 thị trường có thể đạt từ 500 đến 780 triệu USD. Ngay cả kịch bản thận trọng nhất cũng cho thấy Việt Nam sẽ chạm mốc nửa tỷ USD vào năm 2030, nhờ sự mở rộng mạnh mẽ của chuỗi F&B và xu hướng chuộng sản phẩm tiện lợi, tốt cho sức khỏe.

Matcha vì vậy đang trở thành cuộc chơi tỷ USD, từ nhà cung cấp đến các đơn vị F&B. Theo nền tảng dữ liệu Metric.vn, từ tháng 1/2024 đến tháng 6/2025, doanh số các sản phẩm liên quan đến matcha trên sàn thương mại điện tử đạt 226,4 tỷ đồng, với 2,8 triệu sản phẩm bán ra. Riêng bột matcha phục vụ pha chế chiếm tới 170 tỷ đồng. Một số thời điểm, doanh thu từ matcha đã chạm 25 tỷ đồng chỉ trong một tuần.

Người tiêu dùng Việt cũng không ngần ngại chi tiêu. Nhiều bạn trẻ sẵn sàng trả 140.000-150.000 đồng cho một ly matcha tại quán, hoặc mua bột matcha cao cấp về pha tại nhà. Khảo sát của iPOS cho thấy nhiều người sẵn sàng trả thêm 10.000-20.000 đồng để có loại matcha chất lượng tốt hơn.

Cầu tăng cung giảm do thời tiết đẩy giá matcha tăng kỷ lục (Ảnh: DT).

Cầu tăng, cung giảm vì thời tiết, giá matcha lập kỷ lục

Trong khi nhu cầu tăng ở cả Việt Nam lẫn toàn cầu, nguồn cung nguyên liệu từ Nhật Bản - quốc gia chiếm thị phần lớn nhất - đang chịu áp lực chưa từng có. Theo Hiệp hội Trà Nhật Bản, giá nguyên liệu Tencha (lá trà dùng làm matcha) tại Kyoto đã tăng 170%, lên 8.235 yên/kg (khoảng 57 USD/kg) trong phiên đấu giá tháng 5, vượt xa kỷ lục của năm 2016.

Nguyên nhân chính đến từ biến đổi khí hậu: Nhật Bản trải qua mùa hè nóng kỷ lục năm 2024 khiến sản lượng trà giảm mạnh. Dù nhiều nông dân chuyển sang trồng Tencha, nhưng chu kỳ canh tác kéo dài 5 năm nên không thể tăng sản lượng ngay.

Chính phủ Nhật Bản đã tính đến việc trợ cấp để mở rộng diện tích trồng Tencha. Tuy nhiên, loại trà này đòi hỏi che chắn đặc biệt và nhiều lao động thủ công, trong bối cảnh ngành nông nghiệp thiếu nhân lực và chi phí lao động tăng.

Hệ quả là nhiều thương hiệu lớn tại Nhật như Ito En phải tăng giá 50-100% cho một số sản phẩm matcha. Một số cửa hàng bán lẻ tại Tokyo thậm chí phải giới hạn số lượng mua để tránh đầu cơ và thiếu hàng.

Tại Việt Nam, 45,3% doanh nghiệp F&B đã phải tăng giá sản phẩm (theo báo cáo thị trường F&B Việt Nam của iPOS nửa đầu 2025). Đặc biệt, ở phân khúc bình dân và trung cấp - nơi khách hàng dễ chuyển sang lựa chọn thay thế - việc tăng giá luôn tiềm ẩn nguy cơ mất khách.

Trung Quốc nhảy vào cuộc chiến matcha với nhà cung cấp Nhật Bản (Ảnh: DT).

Trung Quốc nhảy vào “cuộc chiến matcha”

Để giảm phụ thuộc vào nguồn hàng Nhật Bản, một số cửa hàng F&B bắt đầu thử nghiệm matcha từ Đài Loan và Trung Quốc. Trên các sàn thương mại điện tử, sản phẩm xuất xứ Đài Loan đạt doanh số 12 tỷ đồng trong một năm rưỡi, nhờ lợi thế giá rẻ.

Nhiều doanh nghiệp lớn như Katinat, Oishi Deli Việt Nam được cho là đã nhập matcha đặc sản Quý Châu (Trung Quốc) để thay thế nguyên liệu Nhật. Theo đại diện Oishi Deli Việt Nam, việc đa dạng hóa nguồn cung giúp doanh nghiệp giảm áp lực chi phí nguyên liệu. “Matcha từ Quý Châu có chất lượng tương đương, giá thành tiết kiệm khoảng 1/3. Màu sắc, độ mịn và vị hạt đặc trưng không quá khác biệt”, chuyên gia của hãng cho biết.

Quý Châu hiện là tỉnh xuất khẩu matcha số một của Trung Quốc, đứng thứ ba thế giới về sản lượng, cung cấp cho hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ. Sự mở rộng này đang giúp Trung Quốc hướng tới sản lượng 5.000 tấn matcha vào năm 2025, chiếm khoảng 60% sản lượng toàn cầu.

Dự kiến, xu hướng chuyển sang nguồn cung matcha Quý Châu hoặc các thị trường khác như Việt Nam sẽ tiếp tục nếu những hạn chế về khí hậu và sản lượng tại Nhật Bản vẫn kéo dài.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/matcha-dot-chay-thi-truong-fb-viet-nam-cuoc-choi-ty-usd-hinh-thanh-20251118113214984.htm