Một cách tiếp cận mới về năng lực số cho trẻ em

UNESCO và UNICEF đang kêu gọi giáo dục bảo vệ sức khỏe trẻ em trong kỷ nguyên số. Bởi sức khỏe số giúp trẻ cân bằng thời gian tiếp xúc màn hình, an toàn trên mạng và hình thành thói quen công nghệ lành mạnh lâu dài.

ARCTIC EDUCATION: GIẢI PHÁP THIẾT THỰC

Ngày nay, trẻ em lớn lên trong một thế giới tràn ngập công nghệ ứng dụng (apps), mạng xã hội đến trí tuệ nhân tạo (AI), tham gia vào quá trình hình thành thói quen, năng lực học tập, vui chơi và giao tiếp. Việc giúp trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, sáng tạo và có trách nhiệm đã trở thành ưu tiên toàn cầu.

Lớp học thử nghiệm của Arctic Education tại VN

ẢNH: ARCTIC EDUCATION

Một sáng kiến tiên phong trong lĩnh vực này là Chương trình Năng lực số của Arctic Education, thành viên của Education Finland. Sau 3 năm triển khai thử nghiệm thành công tại Phần Lan, Ấn Độ và VN, chương trình hiện chính thức được giới thiệu rộng rãi. Điểm đặc biệt là chương trình không chỉ lấy trẻ làm trung tâm, mà còn tương thích với các khung chuẩn của UNESCO và UNICEF về giáo dục và phúc lợi trẻ em.

VÌ SAO GIÁO DỤC NĂNG LỰC SỐ LÀ QUAN TRỌNG ?

Việc trẻ sử dụng công nghệ thụ động dẫn đến nhiều vấn đề có thể phát sinh như thói quen sử dụng thiết bị quá mức có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và việc học của trẻ, trẻ không có đủ kỹ năng để sử dụng an toàn. Việc tiếp xúc với nạn bắt nạt trên mạng, những hành vi thiếu thiện chí trên mạng xã hội, cùng thông tin sai lệch hoặc thiên vị càng làm phức tạp thêm trải nghiệm số của các em. Đồng thời, sự bất bình đẳng trong khả năng tiếp cận công nghệ cũng tạo ra khoảng cách không công bằng giữa các bạn đồng trang lứa.

Arctic Education mang đến giải pháp với lộ trình học tập có hệ thống, giúp trẻ trở thành công dân số tự tin và có trách nhiệm. Mục tiêu của chương trình là giúp trẻ trở thành những người tham gia tích cực, có trách nhiệm ở thế giới số, thay vì chỉ là những người sử dụng các thiết bị và công nghệ số một cách thụ động.

Chương trình hướng tới cung cấp cho trẻ một nền tảng ban đầu đầy niềm vui, khơi dậy trí tò mò, giúp trẻ khám phá công nghệ với sự tự tin và cẩn trọng, khơi dậy niềm yêu thích của chính các em đối với khoa học máy tính, lập trình và trí tuệ nhân tạo - đặt nền móng cho việc học tập nâng cao và thậm chí là định hướng nghề nghiệp trong lĩnh vực kỹ thuật số.

PHƯƠNG PHÁP SƯ PHẠM ĐỘC ĐÁO

Lấy cảm hứng từ những phương pháp sư phạm được kiểm chứng về chất lượng đang được áp dụng trong hệ thống giáo dục mầm non và tiểu học tại Phần Lan, Arctic Education thiết kế chương trình giúp mọi trẻ em có cơ hội xây dựng kỹ năng số từ sớm theo cách an toàn và lấy con người làm trung tâm.

Chương trình kết hợp 6 phương pháp tiếp cận dựa trên nghiên cứu (được gọi là "phương pháp hoa tuyết", Snowflake approach): Học tập dựa trên kể chuyện (story-based learning); Học tập sáng tạo (Creative learning); Vui chơi mang tính sư phạm (pedagogical play); Hợp tác trong học tập (collaborative learning); Học tập phản xạ (reflective learning), và Học tập cảm xúc xã hội (social emotional learning SEL).

Sự kết hợp này tạo nên một môi trường học tập cho trẻ, nơi mà việc học không chỉ dừng lại ở công nghệ thông tin, mà còn phát triển những kỹ năng liên ngành (transversal competences), hỗ trợ việc học ở các môn khác.

CÁC VÙNG KIẾN THỨC CỦA NĂNG LỰC SỐ ARCTIC

Chương trình Năng lực số Arctic dành cho trẻ mầm non (3 đến 5 tuổi) và tiểu học (6 đến 10 tuổi), chương trình gần như không dùng màn hình hay thiết bị, thay vào đó là trải nghiệm trực tiếp thông qua nhân vật Spark, Ada, và Nova. Sáu lĩnh vực học tập bao gồm: máy tính, internet, tư duy tính toán, sức khỏe số, kể chuyện số, và trí tuệ nhân tạo. Đây là nền tảng giúp trẻ phát triển kỹ năng số, đồng thời nuôi dưỡng sự sáng tạo, đồng cảm và giải quyết vấn đề.

Tài liệu dạy và học của Arctic Education

Trong 6 lĩnh vực, sức khỏe số (Digital Wellbeing) đặc biệt phù hợp với định hướng của UNESCO và UNICEF. Theo đó, trẻ được học cách cân bằng thời gian màn hình với vận động thể chất, nhận diện và ứng phó với rủi ro trực tuyến, hình thành sự tôn trọng và tử tế trong môi trường số, xây dựng thói quen sử dụng công nghệ lành mạnh lâu dài.

Tại VN, chương trình đặc biệt ý nghĩa nhờ thiết kế ít phụ thuộc vào màn hình, phù hợp với cả trường có và không đủ điều kiện công nghệ. Nội dung cũng bổ sung cho chương trình giáo dục quốc gia, đặc biệt với các bài học về an toàn, đạo đức, sức khỏe số và AI.

ĐỒNG HÀNH CÙNG GIÁO VIÊN

Một đặc điểm cốt lõi trong sứ mệnh của Arctic Education là hỗ trợ đội ngũ giáo viên. Chương trình cung cấp đầy đủ khóa đào tạo, giáo án sẵn sàng sử dụng và tài liệu lớp học, giúp giáo viên tự tin truyền đạt các khái niệm về kỹ năng số. Hơn nữa, các phương pháp sư phạm được thiết kế để có thể chuyển giao và áp dụng trong toàn bộ chương trình giảng dạy. Điều này có nghĩa là giáo viên không chỉ có thêm công cụ để giảng dạy kỹ năng số, mà còn nâng cao thực hành giảng dạy theo cách mang lại lợi ích cho mọi lĩnh vực học tập.

Với Arctic Education, trẻ em được nuôi dưỡng để trở thành những cá nhân tư duy độc lập, những người kể chuyện sáng tạo và những công dân số có trách nhiệm.

Các em học cách cân bằng giữa sử dụng màn hình và vận động, giữa tiếp nhận thông tin và phát huy trí tưởng tượng, giữa sự tò mò và tinh thần trách nhiệm. Tại các lớp học ở VN và nhiều quốc gia khác, giáo viên và học sinh đều nhận thấy rằng khi được triển khai một cách tận tâm, kỹ năng số không chỉ là công cụ học tập mà còn là cánh cửa mở ra một tương lai chủ động, sáng tạo và đầy hứng khởi.

Nguồn: https://thanhnien.vn/mot-cach-tiep-can-moi-ve-nang-luc-so-cho-tre-em-1852511142011025.htm