Nhà ở xã hội: Giải pháp từ nguồn cung, vốn và cơ chế triển khai

Đây là ý kiến của lãnh đạo NHNN tại Hội nghị với các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp về các giải pháp phát triển đột phá nhà ở xã hội do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì ngày 24/10 tại Hà Nội.

Xác định rõ nhu cầu và khả năng hỗ trợ

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết: Ngân hàng Nhà nước cùng các bộ, ngành đang phối hợp rà soát, đánh giá nhu cầu nhà ở xã hội theo ba nhóm chính: nhu cầu mua, thuê mua và thuê nhà. Đây là bước nền tảng để hoạch định chính sách hỗ trợ phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Trước hết, việc xác định nhu cầu cụ thể giúp Nhà nước có cơ sở cân đối nguồn lực, tránh dàn trải. Bên cạnh đó, cần xác định rõ mức độ hỗ trợ có thể thực hiện. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt việc hỗ trợ tài chính thông qua chính sách ưu đãi lãi suất. Tuy nhiên, phải tính toán kỹ lưỡng, bảo đảm ưu tiên cho đúng đối tượng.

"Có người có thu nhập thấp thường chỉ có khả năng thuê nhà, thay vì mua hoặc thuê mua, do đó cần tập trung chính sách vào phân khúc này. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ lãi suất cần được thiết kế linh hoạt, phù hợp với khả năng chi trả và thời gian vay dài hạn", lãnh đạo NHNN nêu ví dụ.

Thống đốc NHNN cho rằng: Việc phát triển nhà ở xã hội không chỉ dừng ở chính sách mà phải triển khai hiệu quả ở khâu thực thi. Nếu chỉ bàn về đối tượng hay quyền mua bán mà chưa giải quyết được nguồn cung, nghị quyết sẽ thiếu trọng tâm mà cần xác định rõ mục tiêu là phát triển nguồn cung nhà ở xã hội.

Đẩy nhanh thủ tục, tạo điều kiện cho dòng vốn luân chuyển

Trong dự thảo nghị quyết, các giải pháp chính đã được nêu rõ, như bố trí quỹ đất, phê duyệt và công khai danh mục dự án, chấp thuận chủ trương đầu tư và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính. Những nội dung này vốn đã được Chính phủ chỉ đạo từ nhiều năm nay, nhưng điều quan trọng nhất là cách triển khai ở các cấp thực thi.

Trong khi đó, thực tế cho thấy, nhiều dự án mất 10–15 năm mới hoàn tất thủ tục. Điều này khiến doanh nghiệp chịu chi phí lãi vay kéo dài, làm giảm hiệu quả đầu tư. Các ngân hàng huy động vốn từ người dân vẫn phải trả lãi định kỳ, không thể "chờ" dự án hoàn thành. Vì vậy, nếu thủ tục được rút ngắn còn 2–3 năm, dòng vốn ngân hàng sẽ quay vòng nhanh hơn, giúp nhiều dự án đủ điều kiện tiếp cận tín dụng.

Một vướng mắc khác là việc xác nhận đúng đối tượng được vay vốn mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Các ngân hàng cần hồ sơ xác nhận rõ ràng để cho vay, trong khi cơ quan xác nhận địa phương còn thiếu thống nhất. Do đó, cần hoàn thiện quy trình xác nhận, tránh chồng chéo và kéo dài thời gian xét duyệt.

Đặc biệt, nghị quyết mới giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại tham gia gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (hiện đã tăng lên 145.000 tỷ đồng). Nguồn vốn này là vốn huy động từ người dân, phần lãi suất ưu đãi trong thời gian đầu cũng do các ngân hàng tự cân đối. Ngoài ra, cần có danh mục dự án cụ thể từ các địa phương để ngân hàng giải ngân nhanh, bởi hiện nhiều doanh nghiệp vẫn vướng thủ tục giao đất.

Tiếp đó, ngoài kênh tín dụng thương mại, một kênh quan trọng khác là qua Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Ngân sách nhà nước kết hợp với nguồn vốn huy động thêm từ NHCSXH, nhằm cho vay người mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội. Khi thủ tục hoàn thiện, việc giải ngân sẽ thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, việc cho vay dài hạn có thể khiến NHCSXH gặp khó về thanh khoản, vì nguồn vốn huy động thường ngắn hạn. Do đó, cần có nguồn vốn bổ sung từ ngân sách hoặc phát hành trái phiếu Chính phủ bảo lãnh. Đây là giải pháp quan trọng để đảm bảo tính ổn định cho dòng vốn dài hạn, phục vụ đúng mục tiêu an sinh.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng đề xuất đa dạng hóa nguồn vốn xã hội hóa. Theo đó, doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội hoàn toàn có thể huy động vốn qua thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, do tính chất dự án dài hạn và đối tượng hưởng lợi là người thu nhập thấp, nhà đầu tư cá nhân ít mặn mà mua trái phiếu doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Vì vậy, có thể xem xét cơ chế bảo lãnh phát hành trái phiếu bởi Nhà nước hoặc chính quyền địa phương. Nếu địa phương thấy rõ lợi ích xã hội của dự án, có thể bảo lãnh cho doanh nghiệp phát hành trái phiếu, qua đó tạo niềm tin cho người mua và giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn trung – dài hạn mà không phụ thuộc hoàn toàn vào tín dụng ngân hàng.

"Việc đa dạng hóa nguồn vốn không chỉ giúp giảm áp lực cho hệ thống ngân hàng mà còn góp phần thực hiện chủ trương tại Chỉ thị 40 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội. Đây là hướng đi dài hạn, bền vững, giúp giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng lớn, đồng thời thúc đẩy mục tiêu an sinh và phát triển bền vững", Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh.

Anh Minh

Nguồn: https://baochinhphu.vn/nha-o-xa-hoi-giai-phap-tu-nguon-cung-von-va-co-che-trien-khai-102251024153914405.htm