Những lưu ý quan trọng về quyền sở hữu trí tuệ khi doanh nghiệp thâm nhập thị trường Trung Quốc

Trong bối cảnh Trung Quốc đẩy mạnh chiến lược phát triển khoa học – công nghệ và từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ theo các chuẩn mực quốc tế, vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ngày càng trở thành yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp nước ngoài khi tiếp cận thị trường rộng lớn và có tính cạnh tranh cao này.

Mặc dù khung pháp lý của Trung Quốc đã tương thích hơn với Hiệp định TRIPS và các cam kết của WTO, thực tiễn bảo vệ quyền vẫn đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động, thận trọng và nắm vững phương thức bảo hộ phù hợp.

Các doanh nghiệp quốc tế thường e ngại rủi ro liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hình ảnh vốn gắn với “công xưởng thế giới”. Thực tế cho thấy gần một nửa số đơn đăng ký sở hữu công nghiệp của toàn cầu hiện được nộp tại Trung Quốc, phản ánh áp lực cạnh tranh lớn và nhu cầu cấp thiết trong việc bảo vệ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ đối với doanh nghiệp nước ngoài. Mặc dù chi phí đăng ký và duy trì quyền tại Trung Quốc được đánh giá là hợp lý, việc áp dụng pháp luật hiệu quả không phải lúc nào cũng dễ dàng. Các chuyên gia đều thống nhất rằng doanh nghiệp chỉ có thể giảm thiểu rủi ro nếu chủ động đánh giá nguy cơ ngay từ giai đoạn chuẩn bị gia nhập thị trường.

Do tính chất lãnh thổ của quyền sở hữu công nghiệp, việc đăng ký nhãn hiệu, sáng chế hay kiểu dáng công nghiệp tại quốc gia khác không tạo ra hiệu lực bảo hộ tại Trung Quốc đại lục. Chính vì vậy, doanh nghiệp cần tiến hành đăng ký trực tiếp tại Cơ quan Quản lý SHTT Trung Quốc (CNIPA) hoặc sử dụng hệ thống Madrid để chỉ định bảo hộ tại Trung Quốc. Đối với trường hợp đăng ký thông qua Madrid, việc xin cấp giấy chứng nhận do cơ quan Trung Quốc cấp là bước cần thiết nhằm đảm bảo thuận lợi trong quá trình xử lý xâm phạm.

Một trong những đặc điểm pháp lý quan trọng mà doanh nghiệp phải đặc biệt lưu ý là nguyên tắc “nộp đơn đầu tiên”. Theo nguyên tắc này, người nộp đơn trước sẽ trở thành chủ sở hữu hợp pháp của nhãn hiệu nếu nhãn hiệu không trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu đã được đăng ký. Điều này khiến nguy cơ bị đối tượng khác nộp đơn chiếm đoạt nhãn hiệu tăng cao nếu doanh nghiệp chậm trễ trong đăng ký. Hệ quả có thể là doanh nghiệp buộc phải mua lại nhãn hiệu với chi phí lớn, đối mặt với cạnh tranh không lành mạnh hoặc thậm chí bị kiện ngược vì sử dụng nhãn hiệu đã được đăng ký trước.

Đối với doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển lâu dài, việc đăng ký phiên bản nhãn hiệu bằng tiếng Trung là bước đi quan trọng nhằm gia tăng nhận diện và ngăn chặn nguy cơ bị chiếm đoạt tên gọi. Trong lĩnh vực chỉ dẫn địa lý, Trung Quốc áp dụng nhiều phương thức bảo hộ, tuy nhiên đăng ký nhãn hiệu tập thể được coi là cách thức hiệu quả và khả thi nhất đối với tổ chức nước ngoài.

Hệ thống pháp luật Trung Quốc còn cho phép đăng ký giải pháp hữu ích đối với các sáng tạo có tính cải tiến kỹ thuật nhưng không đủ điều kiện để được cấp bằng sáng chế thông thường. Đây là hình thức bảo hộ ngày càng được doanh nghiệp sử dụng do thủ tục đơn giản và khả năng bảo hộ rộng hơn về mặt thực tiễn. Việc lựa chọn đăng ký giải pháp hữu ích là phương án phù hợp trong những trường hợp doanh nghiệp đã vượt quá thời hạn đăng ký sáng chế.

Bên cạnh đó, Trung Quốc vẫn duy trì thủ tục đăng ký quyền tác giả mặc dù là thành viên Công ước Bern. Việc đăng ký tại CNIPA mang lại lợi thế lớn khi xử lý tranh chấp, giúp cơ quan chức năng có cơ sở rõ ràng để can thiệp và bảo vệ quyền lợi chủ thể quyền.

Một biện pháp quan trọng khác là đăng ký quyền sở hữu trí tuệ tại cơ quan hải quan Trung Quốc. Khi quyền được đăng ký trong hệ thống giám sát xuất nhập khẩu, hải quan có thể phát hiện, tạm giữ và xử lý hàng hóa vi phạm ngay tại cửa khẩu, giúp doanh nghiệp giảm thiểu tổn thất từ hàng giả, hàng nhái và bảo đảm hoạt động kinh doanh minh bạch.

Dù lựa chọn phương thức bảo hộ nào, doanh nghiệp nước ngoài cũng cần thu thập đầy đủ bằng chứng đăng ký và bằng chứng vi phạm. Đây là yếu tố then chốt khi xảy ra tranh chấp tại Trung Quốc, nơi mà quá trình xử lý đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với các luật sư và chuyên gia pháp lý hiểu biết hệ thống luật địa phương.

Việc chủ động bảo vệ tài sản trí tuệ không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp quốc tế phát triển bền vững tại thị trường Trung Quốc, một trong những trung tâm sản xuất, tiêu dùng và đổi mới sáng tạo lớn nhất thế giới hiện nay.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/nhung-luu-y-quan-trong-ve-quyen-so-huu-tri-tue-khi-doanh-nghiep-tham-nhap-thi-truong-trung-quoc-19725111615450289.htm