Phát huy tiềm năng hình thành ngành kinh tế dược liệu

HTX Uyên Thuận, xã Phù Yên giới thiệu sản phẩm dược liệu.

Toàn tỉnh hiện có hơn 670.000 ha đất lâm nghiệp, trong đó 86.000 ha có thể kết hợp trồng dược liệu dưới tán rừng. Đến nay, có 16.145 ha cây dược liệu, sản lượng khoảng 25.992 tấn, tập trung ở các khu vực: Sông Mã, Mộc Châu, Bắc Yên, Mường La, Vân Hồ. Các loài chủ lực, gồm: Sơn tra, sả Java, sa nhân, quế, nghệ, an xoa, ý dĩ... Trong những năm gần đây, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển lĩnh vực dược liệu, như: Quyết định số 3256/QĐ-UBND phê duyệt dự án quy hoạch phát triển dược liệu tỉnh Sơn La, đặt mục tiêu đến năm 2030 hình thành vùng sản xuất khoảng 50.000 ha, sản lượng 500.000 tấn, xây dựng 30 cơ sở bảo quản và 33 cơ sở hoặc nhà máy chế biến, chiết xuất dược liệu đạt chuẩn; Quyết định số 22/2024/QĐ-UBND quy định cơ chế hỗ trợ đầu tư hạ tầng, giống cây, đào tạo kỹ thuật, xúc tiến thương mại, ưu tiên dự án sử dụng lao động là người dân tộc thiểu số và thực hiện tại vùng đặc biệt khó khăn... Đây được xem là bước đi cụ thể để hình thành chuỗi giá trị dược liệu gắn với mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế xanh.

Nhờ định hướng đúng và chính sách hỗ trợ, nhiều mô hình trồng, chế biến dược liệu đã hình thành, từng bước mở rộng vùng nguyên liệu tập trung, tạo mối liên kết chặt chẽ giữa người dân - hợp tác xã - doanh nghiệp. Toàn tỉnh hiện có 36 tổ chức, HTX và doanh nghiệp trồng, chế biến dược liệu; 3 chuỗi cung ứng an toàn được duy trì tại khu vực Bắc Yên và Thuận Châu. Các sản phẩm dược liệu ngày càng đa dạng, nhiều sản phẩm được chứng nhận OCOP 3-4 sao, tham gia hệ thống phân phối toàn quốc, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn. Toàn tỉnh, có khoảng 40 cơ sở chế biến dược liệu quy mô nhỏ và vừa, chủ yếu thực hiện các công đoạn sấy, nghiền, chiết xuất tinh dầu, sao tẩm, đóng gói... góp phần tăng giá trị sản phẩm, tạo việc làm cho lao động nông thôn. Đặc biệt, sản phẩm “Táo Sơn Tra Sơn La” đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu chứng nhận, tạo nền tảng phát triển thương hiệu “Dược liệu Sơn La” trong thời gian tới.

Mô hình trồng thảo quả dưới tán rừng của nhân dân xã Xím Vàng.

Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành dược liệu vẫn đối mặt với không ít khó khăn, như vùng nguyên liệu manh mún, thiếu liên kết chuỗi; nguồn giống chưa được kiểm định chất lượng; công nghệ chế biến sâu còn hạn chế; cơ sở nghiên cứu, kiểm nghiệm chưa đáp ứng yêu cầu. Một số chính sách tín dụng, đất đai và bảo hiểm cây trồng còn bất cập, khiến việc mở rộng sản xuất, đầu tư vùng nguyên liệu gặp khó khăn. Ở một số nơi, người dân vẫn khai thác dược liệu tự nhiên tự phát, ảnh hưởng đến nguồn gen và chất lượng sản phẩm.

Phát triển dược liệu không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, bảo tồn nguồn gen quý và tri thức bản địa của đồng bào các dân tộc. Với tiềm năng tự nhiên, chính sách đồng bộ và sự chung sức của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, Sơn La đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm dược liệu của vùng Tây Bắc.