Phát triển thương mại điện tử: Nỗ lực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Trong vài năm gần đây, công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên nền tảng thương mại điện tử đã được chú trọng, thể hiện qua việc hoàn thiện khung pháp lý mới, yêu cầu minh bạch thông tin và tăng trách nhiệm của sàn thương mại điện tử trong việc quản lý người bán, xử lý khiếu nại và bảo đảm an toàn dữ liệu...

Bán lẻ truyền thống được thúc đẩy bởi thương mại điện tử, ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng. Ảnh: K.H

Minh bạch thông tin

Ông Võ Văn Khanh, Trưởng đại diện Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam khu vực miền Trung - Tây Nguyên cho rằng, hiện các sàn thương mại điện tử đã áp dụng công nghệ để kiểm duyệt sản phẩm, phát hiện hàng giả, xác thực người bán cho tới xây dựng quy trình hoàn tiền đổi trả linh hoạt hơn.

Tuy vậy, tình trạng hàng kém chất lượng, gian lận trong thương mại điện tử và rủi ro về dữ liệu cá nhân vẫn còn phổ biến. Nói cách khác, công tác bảo vệ người tiêu dùng đang có tiến bộ, nhưng vẫn đối mặt nhiều thách thức do tốc độ phát triển quá nhanh của thương mại điện tử và sự phức tạp của mô hình kinh doanh số.

“Khó khăn lớn nhất trong việc phát triển thương mại điện tử nằm ở tốc độ phát triển quá nhanh và đa dạng của thương mại điện tử khiến việc kiểm soát cùng lúc trở nên rất phức tạp. Bên cạnh đó, vấn đề giải quyết tranh chấp, quy trình xử lý khiếu nại, bồi hoàn thường kéo dài và khó xử lý. Ngoài ra, rủi ro liên quan đến bảo mật dữ liệu cá nhân và gian lận thanh toán, nhất là khi hoạt động trực tuyến ngày càng phổ biến”, ông Khanh cho hay.

Lực lượng quản lý thị trường kiểm tra, làm việc với cơ sở kinh doanh liên quan đến hoạt động thương mại điện tử. Ảnh: K.H

Năm 2020, lần đầu tiên Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam đề cập đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên nền tảng thương mại điện tử, ngay lập tức nhận được sự hưởng ứng và vào cuộc tích cực của cộng đồng doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn là lực lượng chiếm tỷ lệ áp đảo, hoạt động tích cực trên các sàn thương mại điện tử.

Để tự bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Đà Nẵng tập trung việc minh bạch thông tin sản phẩm và chính sách bán hàng, mô tả rõ ràng, đúng sự thật, kèm hướng dẫn sử dụng và điều kiện bảo hành, giúp hạn chế tranh chấp ngay từ đầu. Doanh nghiệp cũng xây dựng quy trình tiếp nhận và xử lý khiếu nại nhanh, nhất quán, bảo đảm khách hàng luôn được hỗ trợ kịp thời. Cùng với đó là kiểm soát chất lượng đầu ra sản phẩm, lựa chọn nhà cung cấp uy tín và thường xuyên rà soát nguồn gốc, tiêu chuẩn.

“Khi tham gia trên sàn thương mại điện tử, chúng tôi hiểu rằng việc bảo mật thông tin cá nhân, bảo vệ dữ liệu và phòng ngừa gian lận trong thanh toán là yêu cầu bắt buộc. Cuối cùng, duy trì giao tiếp minh bạch và thái độ cầu thị với khách hàng sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn xây dựng uy tín lâu dài trên môi trường thương mại điện tử”, bà Trần Thị Hồng Thu, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Bắc Đẩu cho biết.

Đà Nẵng chú trọng hỗ trợ doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử đa kênh và xuyên biên giới. Ảnh: TRẦN TRÚC

Cần “ba bên” cùng hành động

Để hoàn thiện khung pháp lý đối với việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, Dự thảo Luật Thương mại điện tử đang được lấy ý kiến để hoàn thiện, nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ để phát triển kinh tế số và bảo vệ người tiêu dùng. Việc xây dựng và ban hành Luật Thương mại điện tử được cho là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương chuyển đổi số quốc gia. Trong đó, tập trung quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân người bán hàng trên nền tảng thương mại điện tử trung gian, mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử.

Không ít doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố kiến nghị, dự thảo luật cần tránh tạo rào cản với doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Ông Trương Phước Ánh - Giám đốc Công ty Tin học Việt Tin, nguyên thành viên Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho rằng, khung pháp lý cần tạo môi trường thuận lợi cho các mô hình kinh doanh linh hoạt, sáng tạo phát triển.

Đồng thời, tránh tình trạng áp dụng đồng nhất các điều kiện quá khắt khe cho mọi loại hình doanh nghiệp. Cân nhắc kỹ lưỡng các tác động đối với nhiều đối tượng khác nhau, bao gồm cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài, các nền tảng công nghệ lớn và nhỏ, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khi tham gia hoạt động thương mại điện tử.

Thành phố tổ chức nhiều hoạt động thúc đẩy phát triển thương mại điện tử. Ảnh: TRẦN TRÚC

Về phía bản thân doanh nghiệp, khi tham gia vào sân chơi thương mại điện tử phải ý thức việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng về hàng nhái, hàng giả hoặc sản phẩm kém chất lượng, nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm bồi thường và hoàn tiền cho người tiêu dùng.

Để nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, ông Võ Văn Khanh, Trưởng đại diện Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam khu vực miền Trung - Tây Nguyên cho rằng, khi thương mại điện tử là xu thế tất yếu thì cần có sự kết hợp đồng bộ của cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và chính người tiêu dùng.

Về phía cơ quan chức năng nên tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, đặc biệt là các quy định liên quan đến giao dịch xuyên biên giới, livestream bán hàng và kiểm soát nội dung quảng cáo trên nền tảng số. Đồng thời cần đầu tư mạnh vào hạ tầng giám sát công nghệ để phát hiện gian lận và hàng hóa vi phạm một cách tự động, kịp thời.

Về phía doanh nghiệp cần minh bạch hóa thông tin và chủ động phối hợp trong quá trình xử lý khiếu nại.

Cuối cùng, người tiêu dùng cũng cần được trang bị kiến thức nhận diện rủi ro và sử dụng hiệu quả các công cụ phản ánh. Khi cả ba bên cùng hành động, công tác bảo vệ người tiêu dùng sẽ thực chất và bền vững hơn.

Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng vẫn luôn cần sự vào cuộc của các cấp, ngành liên quan. Không chỉ xử lý phần ngọn trên các nền tảng thương mại điện tử, mà phải xuất phát từ gốc.

Thời gian qua, Chi cục Quản lý thị trường thành phố Đà Nẵng tăng cường công tác quản lý địa bàn, chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng trên địa bàn thành phố rà soát, giám sát, kiểm tra toàn diện các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm sữa, thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về sản xuất, buôn bán hàng giả và hàng lậu, hàng hóa xâm phạm quyền về sở hữu trí tuệ… Kết quả, từ ngày 15/12/2024 đến 9/10/2025 đã kiểm tra 719 vụ; xử lý 469 vụ; số tiền thu nộp ngân sách nhà nước gần 5 tỷ đồng.

Lực lượng cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu và môi trường đã phát hiện và xử lý 25 vụ vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm với tổng số tiền 584,5 triệu đồng...

Theo báo cáo của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam khu vực miền Trung - Tây Nguyên, Việt Nam hiện có hơn 70.000 website và ứng dụng thương mại điện tử, trong đó nhiều nền tảng xuyên biên giới chưa tuân thủ đầy đủ quy định trong nước.

Hàng nghìn vụ khiếu nại người tiêu dùng liên quan đến giao dịch thương mại điện tử chưa được giải quyết hiệu quả do nền tảng từ chối trách nhiệm.

Trong khi các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc đều quy định nghĩa vụ xác minh người bán, gỡ bỏ hàng hóa vi phạm, bảo vệ người tiêu dùng.

Nguồn: https://baodanang.vn/phat-trien-thuong-mai-dien-tu-no-luc-bao-ve-quyen-loi-nguoi-tieu-dung-3311700.html