Trao bức thư, chị Thu chia sẻ: “Cháu mới tìm thấy bức thư này trong chồng tài liệu của bố cháu. Cháu gửi chú”. Tôi gọi điện trao đổi với nhà thơ Trần Đăng Khoa. Ông reo lên trong máy và xúc động nói: “Quý quá. Lá thư đó rất đặc biệt với tôi. Đặc biệt không phải vì thư tôi viết mà vì người nhận thư-chú Nhu-chính là phóng viên đầu tiên trong nước về tận nhà, hỏi chuyện, viết bài giới thiệu tôi với công chúng, đăng trên Báo QĐND”.    

Nhà thơ Trần Đăng Khoa. Ảnh minh họa: nhavanhanoi.vn

Đến nay, nhà thơ Trần Đăng Khoa nhớ gần như trọn vẹn bức thư và bài thơ “Thôn xóm vào mùa” ông gửi tặng chú Nhu khi bài thơ vừa sáng tác mà chưa in báo khiến tôi vô cùng kinh ngạc vì trí nhớ của nhà thơ.

Lúc đó, Trần Đăng Khoa mới học lớp 3 trường làng ở thôn Trực Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương (cũ). Ông có thơ in báo khi mới là cậu học trò lớp 2. Điều đặc biệt, những bài thơ đầu tiên của chú bé làm thơ ấy là viết về các chú bộ đội. Cũng theo Trần Đăng Khoa, các chú bộ đội hành quân vào chiến trường thường nghỉ lại ở làng ông, trong chính căn nhà ông. Người nghe thơ ông đầu tiên cũng là các chú bộ đội.

Nhà báo đầu tiên gặp Trần Đăng Khoa là chú Phan Huỳnh, cũng là phóng viên Báo QĐND. Nhưng nhà báo đầu tiên viết về Trần Đăng Khoa, giới thiệu Khoa trên Báo QĐND với bạn đọc là chú Ngọc Nhu. Bài báo ấy không trực diện viết về Trần Đăng Khoa mà viết về cuộc chiến đấu của quân và dân Đường 5, con đường chiến lược nối cảng Hải Phòng với Hà Nội, chạy qua quê Khoa; trong đó có hai cây cầu Lai Vu và Phú Lương, là trọng điểm bắn phá của giặc Mỹ. Nhà báo Ngọc Nhu viết: “Và đặc biệt trong khói lửa bom đạn giặc lại cất lên tiếng thơ mộc mạc trong trẻo của một cậu bé mới học lớp hai. Đó cũng là tiếng hát át tiếng bom ở vùng đất này. Đó là nhà thơ tí hon Trần Đăng Khoa”. Trong bài báo, tác giả chỉ dành cho Khoa có mấy dòng ấy mà ông nhớ mãi.

Trong trí nhớ của Trần Đăng Khoa, nhà báo Ngọc Nhu là một chú bộ đội gầy mảnh nhưng rất nhanh nhẹn, vui tính. Chú về vào giữa trưa nắng gắt, vào khoảng tháng 5. Chú đi chiếc xe đạp Phượng Hoàng đã cũ. Sau xe buộc chiếc ba lô. Vắt chéo qua vai chú là một bao gạo. Mẹ bảo Khoa ra vườn hái rau mồng tơi, rau dền cơm, rồi bà tất tả chạy ra đồng bắt cua. Bữa cơm chỉ có canh cua với rau tập tàng và mấy quả trứng rán. Khi đi, chú Nhu còn đong đầy một bát gạo, gửi lại gia đình. Mẹ Khoa không nhận. Nhà quê thiếu gì gạo. Nhưng chú cứ kiên quyết để lại, chú bảo gạo nặng quá, xệ cả vai. Rồi chú đi. Khoa còn kịp đọc cho chú nghe bài thơ “Hoa lựu” vừa viết xong: “Em trồng cây lựu xanh xanh/ Lựu nghe tiếng cuốc mà cành đầy hoa”. Chú Nhu bảo: “Cháu viết thế này người đọc dễ hiểu lầm. Không phải cây lựu nó nghe tiếng chim cuốc kêu mà nghe tiếng cuốc trồng xới, mới trồng thì làm sao lựu đã ra hoa được”. Khoa chữa lại ngay: “Cuốc kêu chưa dứt mà cành đầy hoa”.

Những lời góp ý của chú Nhu như có sự thôi thúc, cứ đặt bút viết là Khoa làm thơ về các chú bộ đội. Viết được bài thơ nào mới, Khoa cũng chép gửi cho chú Nhu. Rồi chú lại viết thư cho Khoa, nhận xét, góp ý. Bài thơ “Kẹo hồng kẹo xanh”, kể về buổi các em đến thăm các chú bộ đội ở đơn vị pháo cao xạ trong ngày Tết được chú Nhu khen câu kết thật bất ngờ: “Khẩu pháo nó đứng nó trông/ Xem ra cũng muốn kẹo hồng kẹo xanh”.

Trần Đăng Khoa kể, chỉ sau mấy ngày chú Nhu về, ông nhận được thư của chú. Trong thư, chú Nhu hẹn sẽ mua sách, mua đồ chơi “cho bé Khoa”. Nhưng chưa kịp gửi thì chú Nhu đã hy sinh!

Trong chuyến công tác đặc biệt vào chiến trường miền Nam năm đó, Báo QĐND cử 3 phóng viên: Nguyễn Đức Toại, Nguyễn Ngọc Nhu và Lê Đình Dư. Tại trận đánh ở bờ Nam sông Bến Hải (Gio Linh, Quảng Trị) chiều 21-1-1968, nhà báo Nguyễn Ngọc Nhu và nhà báo Lê Đình Dư đã anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, để lại bao dự định dang dở.

Trần Đăng Khoa nói với tôi, giọng xúc động: “Cho tôi trân trọng gửi lời cảm ơn Báo QĐND không chỉ giới thiệu, khích lệ, nâng đỡ tôi làm thơ mà còn cho tôi được gặp, được biết các chú bộ đội làm báo, như chú Phan Huỳnh, chú Ngọc Nhu”.

Nguồn: https://www.qdnd.vn/van-hoa/doi-song/phong-vien-dau-tien-viet-ve-than-dong-tho-tran-dang-khoa-867238