Phụ nữ mang thai hãy xét nghiệm HIV sớm để bảo vệ con khỏe mạnh

HIV (vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người) không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người trưởng thành mà còn có thể lây sang trẻ sơ sinh nếu người mẹ mang thai nhiễm HIV mà không được phát hiện và điều trị sớm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), HIV có thể truyền từ mẹ sang con trong ba giai đoạn: khi mang thai, lúc sinh và khi cho con bú. Nếu không được can thiệp y tế, tỷ lệ lây truyền có thể lên tới 15–45%, nhưng khi được điều trị bằng thuốc kháng vi rút (ARV) sớm, nguy cơ này giảm xuống dưới 2% – gần như tương đương với người không nhiễm HIV.

Báo cáo của UNAIDS năm 2024 cho thấy, toàn cầu vẫn có hơn 1,3 triệu phụ nữ mang thai và cho con bú sống chung với HIV, khiến khoảng 130.000 trẻ em nhiễm HIV trong năm 2023. Đây là lời cảnh báo mạnh mẽ rằng việc xét nghiệm HIV sớm không chỉ là bảo vệ bản thân, mà còn là hành động yêu thương và trách nhiệm của người mẹ với con mình.

Tại Việt Nam, công tác phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đạt nhiều kết quả tích cực. Theo báo cáo, đến cuối năm 2024, khoảng 98% phụ nữ mang thai đến khám thai lần đầu được tư vấn, đề nghị xét nghiệm HIV, và hơn 95% người nhiễm HIV được điều trị ARV sớm. Nhờ đó, tỷ lệ trẻ sinh ra bị nhiễm HIV từ mẹ giảm từ hơn 10% xuống dưới 2% trong hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, tại một số vùng sâu, vùng xa, phụ nữ vẫn chưa tiếp cận kịp thời dịch vụ y tế, do thiếu thông tin hoặc lo ngại bị kỳ thị.

Các chuyên gia khuyến cáo, phụ nữ nên xét nghiệm HIV ngay trong ba tháng đầu thai kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Việc dùng ARV đúng phác đồ giúp giảm tải lượng vi rút, ngăn ngừa lây truyền sang con, đồng thời giúp mẹ khỏe mạnh, kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ lây cho chồng, bạn tình. Bên cạnh đó, việc theo dõi thai định kỳ, sinh con tại cơ sở y tế an toàn và tuân thủ hướng dẫn nuôi con phù hợp cũng đóng vai trò then chốt.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, mọi phụ nữ mang thai đều nên được tư vấn, tự nguyện xét nghiệm HIV ít nhất một lần trong thai kỳ, và thêm một lần gần thời điểm sinh nếu thuộc nhóm nguy cơ cao. Dịch vụ xét nghiệm HIV hiện được cung cấp miễn phí hoặc hỗ trợ tại hầu hết các cơ sở y tế.

Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là nỗi sợ bị kỳ thị. Khảo sát của Chương trình Phòng, chống HIV/AIDS quốc gia năm 2023 cho thấy hơn 20% phụ nữ mang thai nghĩ xét nghiệm HIV chỉ dành cho người “nguy cơ cao”, và 15% không dám chia sẻ kết quả với chồng hoặc gia đình. Vì vậy, cần tăng cường truyền thông để cộng đồng hiểu rằng xét nghiệm HIV trong thai kỳ là bình thường và cần thiết, giống như các xét nghiệm khác nhằm bảo vệ sức khỏe mẹ và bé.

Phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Cùng với ngành y tế, các tổ chức như Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Mặt trận Tổ quốc... cần tích cực tuyên truyền, vận động phụ nữ mang thai đi xét nghiệm HIV sớm. Gia đình, đặc biệt là người chồng, cần đồng hành, động viên để người mẹ yên tâm điều trị và sinh con an toàn.

Với sự chung tay của cộng đồng và nỗ lực của ngành y tế, Việt Nam đang tiến gần đến mục tiêu chấm dứt lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030. Một xét nghiệm đơn giản hôm nay có thể mang lại một cuộc đời khỏe mạnh cho đứa trẻ ngày mai. Hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và xét nghiệm HIV sớm trong thai kỳ – vì sức khỏe của mẹ, vì tương lai của con và vì một thế hệ không còn trẻ em sinh ra nhiễm HIV.

Nguồn: https://soyte.camau.gov.vn/bai-khoa-hoc-chinh-tri-va-xa-hoi/phu-nu-mang-thai-hay-xet-nghiem-hiv-som-de-bao-ve-con-khoe-manh-291061