Sản xuất bột rau má - nâng giá trị cây bản địa

Ông Ngọc chọn cây rau má - loại cây bản địa để chế biến, nâng cao giá trị của cây rau má xứ Thanh, cùng người dân phát triển kinh tế.

Chọn loại cây bản địa

Năm 2012, ông Lê Viết Ngọc, xã Thọ Long (trước đây là xã Nam Giang, huyện Thọ Xuân), tỉnh Thanh Hóa, ký hợp đồng với UBND xã thuê 3 ha đất tại thôn Phúc Gia. Khu đất này thường được người dân địa phương gọi là khu đồng lụt, trồng lúa không hiệu quả, bỏ hoang nhiều năm.

Ban đầu ông Ngọc cải tạo, đào ao thả cá và chăn nuôi gà vịt; một phần diện tích trồng các loại cây ăn quả. Sau một thời gian cây rau má mọc lên nhiều xung quanh bờ ao, cũng như dưới các gốc cây. Những năm đầu, vợ chồng ông chủ yếu cắt rau má tươi bán cho các thương lái.

Không chỉ ở trang trại của ông Ngọc, cây rau má còn mọc nhiều ở khu vực lân cận. Có những năm không có thương lái thu mua, rau má chỉ đành để già. Lúc ấy, ông Ngọc nảy ra ý nghĩ tại sao không nghiền thành bột vừa bảo quản được lâu, vừa nâng giá trị của cây rau má lên?

Ông Ngọc chọn loại cây rau má bản địa để sản xuất bột rau má. Ảnh: PV.

Nghĩ là làm, năm 2019, ông Ngọc thành lập Hợp tác xã cây trồng và vật nuôi Đồng Ngâu (HTX Đồng Ngâu), do ông làm Giám đốc. Ông vay vốn ngân hàng, đầu tư hệ thống máy móc để sản xuất bột rau má.

"Sau năm 2018 tôi nhận thấy rau má có năng suất hơn những cây trồng khác, nên mở rộng diện tích vùng trồng. Giữa năm 2019 rau má lên nhiều, bán không hết gia đình tôi phải cắt bỏ. Tôi nghiên cứu thị trường, tính toán xây dựng nhà xưởng, mua máy móc chế biến bột rau má", ông Ngọc nói.

Ông Ngọc chọn loại rau má bản địa thay vì giống cao sản có năng suất cao hơn. Với lý do rau bản địa có vị bùi, ngọt thơm đặc trưng.

Nguyên liệu được chọn lọc cẩn thận. Ảnh: PV.

Cây rau má gắn với đời sống của những người nông dân vùng đất Thọ Long từ bao đời. Những năm trước 1985 trở thành cây cứu đói của bà con. Theo ông Ngọc, những năm 1980, gia đình ông có 10 người, cơm không đủ ăn. Thưở nhỏ ông thường được bố mẹ sai ra đồng, cắt rau má về luộc ăn chống đói trong những ngày giáp hạt. Đó cũng là lý do ông Ngọc chọn cây rau má bản địa để phát triển sản phẩm, cũng là hồi tưởng, nhắc lại những kỷ niệm của một thời còn đói nghèo.

Nâng giá trị cây rau má xứ Thanh

Trong quá trình trồng và chăm sóc rau má, ông Ngọc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học. Ông chọn chế phẩm vi sinh Tribi do Công TNHH Nông nghiệp Hoàng Gia sản xuất để bón cho rau, không sử dụng thuốc trừ cỏ, mà thuê lao động tại địa phương làm cỏ mỗi vụ.

Hiện tại HTX Đồng Ngâu của ông Lê Viết Ngọc đang trồng hơn 1 ha rau má. Ngoài ra ông cũng liên kết với 15 hộ, diện tích 1,5ha vùng trồng, bao tiêu thu mua làm nguyên liệu sản xuất bột rau má. HTX  cũng đang tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động địa phương và hàng chục lao động trong vùng liên kết trồng nguyên liệu.

HTX Đồng Ngâu đã sản xuất 5 sản phẩm từ cây rau má, gồm: bột rau má nguyên vị, rau má đậu xanh, rau má hạt sen, rau má ngũ vị và trà rau má. Trong đó có sản phẩm bột rau má nguyên vị đã đạt OCOP 3 sao, đang xây dựng hai sản phẩm OCOP 4 sao. Doanh thu ước tính mỗi năm của Hợp tác xã từ 5-6 tỷ.

HTX Đồng Ngâu đã phát triển được 5 sản phẩm từ cây rau má. Ảnh: Thanh Tâm.

Theo kinh nghiệm của ông Ngọc chia sẻ, 20 kg rau má tươi sẽ cho thành phẩm 1 kg bột nguyên chất. Rau má tươi đang bán với giá 20.000 đồng/kg, trong khi 1kg bột rau má có giá dao động từ 1.000.000 đến 1.200.000 đồng/kg.

Quy trình sản xuất bột rau má được thực hiện nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm từ khâu nhặt bỏ lá héo úa - rửa - tiệt trùng tia UV - sấy lạnh - nghiền - đóng gói đều thực hiện bằng máy móc hiện đại.

Rau má được sấy lạnh để đảm bảo giữ được dưỡng chất tốt nhất. Ảnh: Thanh Tâm.

Ông Lê Chí Thế, Phó Chủ tịch UBND xã Thọ Long, tỉnh Thanh Hóa cho biết: Bột rau má Đồng Ngâu được công nhận sản phẩm OCOP tháng 3/2024. Đến nay đang hoạt động ổn định, tạo việc làm cho 10 lao động địa phương và thu mua nguyên liệu cho vùng trồng gần 2 ha.

“Định hướng của UBND sẽ tiếp tục tích tụ, tập trung đất đai mở rộng vùng trồng. Đồng thời, xây dựng sản phẩm bột rau má hạt sen và bột rau má đậu xanh đạt chứng nhận OCOP 4 sao để nâng cao giá trị cây rau má bản địa”, ông Thế nói.

Ông Ngọc đã nâng tầm vị thế cây rau má xứ Thanh, thành sản phẩm bột rau má có giá thành cao. Ảnh: Thanh Tâm.

Cây rau má là cây gắn bó mật thiết với đời sống và văn hóa ẩm thực của người dân Thanh Hóa, được ví như "sâm của người xứ Thanh" vì sự dân dã, giàu dinh dưỡng, được sử dụng làm nước uống, chế biến các món ăn và cả trong y học cổ truyền. Thay vì bán rau má tươi truyền thống, ông Lê Viết Ngọc đã sản xuất ra các sản phẩm bột rau má, tạo được nhiều việc làm cho lao động địa phương. Việc liên kết thu mua, mở rộng vùng trồng để cùng người nông dân phát triển kinh tế, nâng cao hiệu quả sản xuất từ đất đai địa phương.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/san-xuat-bot-rau-ma--nang-gia-tri-cay-ban-dia-d775181.html