Sợ xa di sản, nữ sinh xứ Lạng hóa 'Nàng Then' lan tỏa làn điệu quê hương

Bén duyên với làn điệu Then

Sinh ra là người con của dân tộc Nùng tại Lạng Sơn - mảnh đất giàu đặc trưng về các loại hình văn hóa dân tộc, Lăng Thùy Linh đã sớm được tiếp xúc với làn điệu Then ngay từ khi còn nhỏ. Dù gia đình không có ai theo nghề Then, nhưng những thanh âm dân tộc chỉ được nghe qua băng, đĩa đã dần đi sâu vào tiềm thức và trở thành một phần trong thế giới tinh thần của Linh.

Năm 11 tuổi, Linh bắt đầu học hát Then tại Trường Dân tộc Nội trú. Cô là một trong 30 học sinh của lớp học hát Then do Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Thúy trực tiếp giảng dạy. Với cô, đây là một may mắn và là cơ duyên để cô học tập, gắn bó với nghệ thuật hát Then chuyên nghiệp cho đến ngày hôm nay.

“Khi còn nhỏ, mình đã được tiếp xúc với làn điệu Then nên những giai điệu ấy đã đi sâu vào tiềm thức. Vì thế, khi có cơ hội được học, mình đã nắm bắt ngay. Ban đầu, mình thích vì giai điệu hay, nhưng khi tìm hiểu sâu hơn, mình nhận ra Then còn chứa đựng nhiều giá trị cốt lõi, đặc trưng của các dân tộc Tày, Nùng, Thái”, Linh chia sẻ.

Nữ sinh Lăng Thùy Linh. Ảnh: NVCC

Ngoài việc học hát, cô học thêm cách chơi đàn tính, loại nhạc cụ gắn liền với Then. Việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn: “Với những làn điệu Then thì việc học thuộc các nốt nhạc và cách bấm đàn thì bắt buộc mỗi người đều phải rất kiên trì mới có thể học được”, Linh cho biết.

Hát Then gồm hai loại chính: Then tín ngưỡng và Then văn nghệ. Then tín ngưỡng là nghi lễ không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở các tỉnh miền núi phía Bắc, được thực hiện nhằm cầu bình an, may mắn và hạnh phúc. Trong khi đó, Then văn nghệ thường xuất hiện trong các hoạt động cộng đồng, sinh hoạt đời thường, mang đến những giai điệu vui tươi, giúp con người cảm thấy yêu đời và hứng khởi hơn.

Đối với riêng bản thân Linh, cô chia sẻ: “Hát Then vừa khiến cho mình thêm yêu nét văn hóa của dân tộc, đồng thời cũng là điểm tựa tinh thần để mình tìm đến mỗi khi mình cảm thấy mệt mỏi hay bế tắc”. Chính bởi những ý nghĩa đó đã tiếp động lực để cô kiên trì, gắn bó với hát Then suốt 9 năm

Mang làn điệu Then “rời bản”

Lên Hà Nội học đại học, Thùy Linh mang theo cả niềm tự hào về văn hóa quê hương. Việc lựa chọn ngành Văn hóa phát triển tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng xuất phát từ mong muốn gìn giữ và lan tỏa di sản mà cô đã theo đuổi suốt nhiều năm. Linh nói: “Lúc đặt nguyện vọng, mình chọn ngành này vì muốn học chuyên sâu hơn về văn hóa, để có cơ hội lan tỏa hát Then của quê hương đến nhiều người hơn”.

Những ngày đầu sống ở Hà Nội, Linh cảm nhận rõ sự thay đổi. Không gian thành phố hiện đại, bận rộn khiến cô khó có dịp được biểu diễn hay tiếp xúc với làn điệu quen thuộc như khi còn ở quê. Cô tâm sự: “Thời gian đầu năm nhất, mình không còn được ở gần cái ‘màu di sản’ của mình nữa. Mình sợ là rồi sẽ ít cơ hội hát, ít cơ hội lan tỏa như trước”.

Nỗi lo ấy trở thành động lực để Linh tìm một phương thức mới gắn bó với nghệ thuật truyền thống. Bắt đầu từ cuối năm nhất, cô lập kênh TikTok “Nàng Then Thùy Linh” và đăng những video hát Then, chơi đàn tính.

Thùy Linh lan toả làn điệu hát Then trên kênh Tiktok cá nhân.

“Mình lập kênh TikTok từ cuối năm nhất đại học và may mắn nhận được nhiều sự quan tâm, ủng hộ của mọi người. Không chỉ các bác lớn tuổi, mà cả những bạn nhỏ cũng theo dõi bày tỏ mong muốn theo học. Điều đó khiến mình hạnh phúc, vì mạng xã hội đã thật sự trở thành cầu nối đưa hát Then đến gần hơn với giới trẻ”, Linh hào hứng chia sẻ.

Nhờ sức lan tỏa ấy, Linh có thêm nhiều cơ hội biểu diễn tại trường, khoa và các sự kiện văn hóa ở Hà Nội. Từ những lo lắng sẽ bị “xa” di sản, cô lại trở thành người đưa làn điệu Then đến với nhiều người - đặc biệt là những bạn trẻ chưa từng biết nhiều về loại hình nghệ thuật này.

Lăng Thùy Linh tham gia cuộc thì “Tìm kiếm tài năng sinh viên” năm 2025. Ảnh: NVCC

Trong suốt 9 năm học và gắn bó với làn điệu Then, Linh đã mang tiếng hát của mình lên nhiều sân khấu, đạt được giải thưởng tại các cuộc thi. Những dấu ấn đó không chỉ khẳng định tài năng của cô mà còn góp phần đưa thanh âm Then lan tỏa rộng rãi, được nhiều người biết đến và yêu mến loại hình nghệ thuật truyền thống này.

Để gìn giữ và lan tỏa hát Then trong đời sống đương đại, đối với Linh, điều quan trọng là sự nhiệt huyết và để tiếp cận với nhiều người hơn thì không thể chỉ mãi đi theo lối mòn. Từ những làn điệu Then cổ, Linh dựa vào đó để phổ lại những lời hát hay và mới mẻ hơn. Việc sáng tạo cũng phải phù hợp với nhiều thời điểm để có thể tiếp cận với nhiều đối tượng. Đặc biệt, khi có sự du nhập của nhiều nền văn hóa khác nhau, cần phải chọn lọc, tiếp thu nhưng vẫn phải giữ được bản sắc của dân tộc mình.

Nguồn: https://congluan.vn/so-xa-di-san-nu-sinh-xu-lang-hoa-nang-then-lan-toa-lan-dieu-que-huong-10322299.html